Wszechświat - Maszyna czy Myśl?
Czy prostota i złożoność wzajemnie się wykluczają?
Dlaczego całość jest czymś więcej niż tylko sumą swoich części?
Dlaczego nie wszystko można wyjaśnić prawami mechaniki klasycznej?
Mechanicyzm jest ciekawym przykładem systemu filozoficznego, który zarówno swe
powstanie jak i swój spektakularny upadek zawdzięcza teoriom fizycznym. Powstał dzięki
mechanice klasycznej, będącej źródłem jego siły oraz filozoficznej atrakcyjności;
upadł dzięki mechanice kwantowej i teorii względności. Ale upadek filozofii
mechanistycznej nie zakończył sporu o słuszność redukcjonistycznego sposobu
myślenia.
Książka jest efektem twórczej współpracy dwóch wybitnych uczonych: Michała Hellera
i Józefa Życińskiego. Profesorowie snują rozważania o ruchu jako sposobie wszelkiego
istnienia, granicach racjonalności oraz poszukiwaniach ideału nauki, których nigdy nie
należy porzucać.
Niniejsze wydanie jest wzbogacone o trzy rozdziały autorstwa Tadeusza Pabjana,
charakteryzujące dokonania stosunkowo nowej gałęzi nauki, jaką jest teoria
złożoności.
Przedmowa do drugiego wydania
Wprowadzenie do pierwszego wydania
Część I Mechanicyzm przed powstaniem mechaniki
1. Wielość mechanicyzmów
2. Mechanicyzm przed mechaniką
Filozofia ognia i zmiany
U źródeł atomizmu
Mechanika okresu astrologów
3. U źródeł nauki nowożytnej
W poszukiwaniu nowej metody
Powstanie nowej mechaniki
Część II Powstanie mechaniki i nowożytnego mechanicyzmu
4. Logika zderzeń czyli o kartezjańskiej maszynie świata
Moje ówczesne dwadzieścia trzy lata
Filozof metody
Przepaść
Morę geometrico
Morę mechanico
Mechanika spekulatywna
Kartezjańska mechanika świata
Produkty uboczne, które przetrwały
5. Matematyczne zasady Izaaka Newtona
Epitafium Newtona
Droga do sukcesu
Dzieło
Mechanika i geometria
Newtonowski obraz świata
Triumf dzieła i tragedia geniusza
6. Bóg i materia
Z rodowodu pojęcia materii
Materia w filozofii Newtona
Na granicach teorii
W poszukiwaniu przyczyny
7. Względność istnienia
Pastorał i pióro
Stół filozofa
Metodologiczne ograniczenia nauki
Oczyszczenie mechaniki
Brzytwa Berkeleya
8. Względność przeciw absolutom
Dwaj rywale
Dwie strategie
Maksymalnie relatywistyczny świat Leibniza
Czas i przestrzeń w świecie Leibniza
Pokora filozofa
9. Na progu naukowej mitologii
10. Newtonizm uczonych i wizjonerów
Część III Mechanicyzm Oświecenia
11. Zagadka substancji wszechrzeczy i człowieka
Człowiek w mechanistycznym świecie
La Mettrie - lekarz, filozof, satyryk
Człowiek maszyną złożoną
Dusza z błota
Jak działa ludzki organizm
Podtrzymywanie drgań naturalnych
Ciało ludzkie - zegar
Człowiek - zwierzę
Ewolucja człowieka
Teoria poznania
Stosunek do religii
Etyka
Czlowiek-maszyna z dzisiejszej perspektywy
12. Ruch - sposób wszelkiego istnienia
Biblia materialistów
Baron d‘Holbach
Świat - samowystarczalna, wielka całość w ruchu
Życie i człowiek
Etyka i społeczeństwo
System przyrody czytany dzisiaj
Część IV Złoty wiek mechanicyzmu
13. Od Eulera do Laplace‘a
Mechanika i filozofia
Na fundamentach
"Formalizm Lagrange‘a"
Mechanika i nauki techniczne
System świata Laplace‘a
Zbędna hipoteza
14. Mechanistyczna reforma nauki społeczeństwa
Nowe wcielenie mechanicyzmu
Hume: ciekawość stawiająca granice
Comte: rewolucja myśli przeciw rewolucjom w polityce
Mili: mechanizmy empirycznej metody
Bentham i Mili: mechanizmy sztuki życia
Zalążki upadku
15. Ewolucjonizm morę mechanico
W poszukiwaniu metody dla biologii
Między dogmatem i metodą
16. Dialektyka zamiast mechaniki
17. Mechanistyczna krytyka mechaniki
Krytyka czystego doświadczenia
Rozpad naukowego faktu
Oczyszczenie mechaniki
Mechanistyczny obraz świata
Wpływ Macha
Początek końca
Część V Schyłek ery mechanicyzmu
18. Przed upadkiem monarchii w nauce
In medio vitae
.. .In morte sumus
19. Światło i eter
Od Kartezjusza do Maxwella: myślenie geometrią
Elektromagnetyczna teoria światła
Odmienna perspektywa
Z dziejów eteru
20. Przed naukowym przewrotem
Instynkt syntezy
Oddalająca się synteza
Elektromagnetyczny obraz świata
O krok od odkrycia
Bilans mijającej epoki
21. Mechanika kwantowa a upadek mechanicyzmu
Kłopoty z ciałem... doskonale czarnym
Być cząstką albo falą- oto jest pytanie
Festiwale Nielsa Bohra
Katar sienny Wernera Heisenberga
Granice, których nie można przekroczyć
Anarchizm interpretacyjny
Mechanizm kwantowy
22. Relatywistyczny przewrót
Herezja Einsteina
Rewolucja 1905 roku
Przejście graniczne
Dalszy ciąg rewolucji Einsteina
Część VI Mechanicyzm po upadku
23. Mechanicyzm dla matematyków
Koniec mitu samooczywistości
Komplikacje poszukiwania prostoty
24. U granic racjonalności
Grzech pierworodny matematyki
Pewność a czas
25. W poszukiwaniu ideału nauki
Jedność nauki a wielość filozofii
Indukcjonizm za horyzontem zdarzeń
26. Filozofia sztucznej inteligencji
La Mettrie redivivus7
Od argumentu Lukasa do afer Dreyfusa
27. DNA i Syzyf redivivus
Genetyka dla poetów
Analiza przeciwko poezji
Filozofia przypadku a zasada antropiczna
28. Prosty świat redukcjonizmu
Koniec raju redukcjonistów
Otwarty wszechświat i zasada ignorancji
Część VII Redukcjonizm po mechanicyzmie
29. Historia pewnej polemiki
Przerażający przykład myślenia fizyków
Strzałki, które zbiegają się do jednego źródła
Problem rozumienia świata przyrody
Co jest mniej, a co bardziej fundamentalne?
30. Różne oblicza redukcjonizmu
Redukcjonizm logiczny i teoretyczny a wyjaśnienie redukcyjne
Redukcjonizm mały i wielki
Redukcjonizm logiczny, atomistyczny, semantyczny
i metodologiczny
Czy można rozstrzygnąć spór o redukcjonizm?
31. Złożoność i samoorganizacja
Chaos deterministyczny
Zagadka życia
Jak wyjaśnić samoorganizację?
Spór nierozstrzygnięty
Posłowie do pierwszego wydania. Otwarte perspektywy świata myśli i świata przyrody
Indeks
488 stron, Format: 14.0x21.5cm, oprawa miękka
