Terminologia języka prawnego i strategie translatorskie w przekładach kodeksu
spółek handlowych na język niemiecki
Tematem książki jest tłumaczenie prawnicze.
Autorka omawia najważniejsze problemy związane z tym typem tłumaczenia, począwszy
od zagadnienia nieprzekładalności, poprzez ekwiwalencję, a skończywszy na kwestiach
strategii translatorskich czy fałszywych przyjaciół tłumacza.
Szczegółowo analizuje zagadnienia tłumaczenia prawniczego, reprezentując przy tym
pogląd, że przekład terminologii prawnej jest uzależniony od stopnia przystawalności
systemów prawnych, w których obrębie dokonuje się transfer. Tym samym umiejscawia ona
przekład prawniczy w kontekście teorii pojmujących przekład jako pośredniczenie
między kulturami.
Rozważania te stanowią podbudowę analizy przekładu terminologii z zakresu prawa
spółek handlowych z języka polskiego na język niemiecki, która pozwoliła na
zdefiniowanie dwóch strategii tłumaczenia terminologii prawnej: kulturowej i językowej.
W ostatniej części pracy autorka rozstrzyga, która z tych dwóch strategii
dominowała w tłumaczeniu terminologii ksh na język niemiecki.
Niniejsza monografia jest obszernym studium teoretycznych
problemów tłumaczenia tekstów specjalistycznych i obrazuje niektóre z nich na
przykładzie terminologii zaczerpniętej z tekstów tłumaczeń polskiego kodeksu spółek
handlowych na język niemiecki. Z uznaniem należy podkreślić, że praca jest
wielowątkowa: Autorka zajmuje się nie tylko terminami w wyodrębnionym korpusie analizy,
lecz także terminologią (terminoznawstwem, teorią i definicją terminu), zagadnieniem
faux amis, a w związku z tym pojęciami homonimii, polisemii, tautonimii, hiponimii i
heteronimii, teorią tłumaczenia, tłumaczeniem tekstów prawniczych i prawnych,
językami specjalistycznymi, językiem prawa, pytaniem o
przetłumaczalność/nieprzetłumaczalność tekstu, czyli niemal całością problematyki
stanowiącej solidną teoretyczną podstawę analizy terminologicznej.
Z recenzji dr hab. Sławomiry Kalety-Wojtasik
Dr Joanna Krzywda (ur. 1977) - germanistka, absolwentka Uniwersytetu
Śląskiego, od 2002 roku tłumacz przysięgły języka niemieckiego. W 2005 roku
obroniła rozprawę doktorską. Jej doświadczenie zawodowe obejmuje tłumaczenia
przysięgłe pisemne oraz a vista tekstów prawnych i prawniczych z zakresu prawa karnego,
gospodarczego i rodzinnego, a ponadto tłumaczenia tekstów naukowych z zakresu prawa,
ekonomii i zarządzania. Od 2001 roku jest nauczycielem akademickim związanym z
Politechniką Częstochowską oraz autorką artykułów naukowych.
Wykaz skrótów 7
Wstęp 9
1. Prolegomena 9
2. Tłumaczenie prawnicze jako przedmiot współczesnych badań translatorycznych 10
3. Cel pracy i metodologia badań 20
1. Pojęcie, termin, terminologia, termin prawny – próba systematyzacji 25
1.1. Pojęcie, termin, terminologia 25
1.2. Terminy prawne 28
2. Język prawny jako rodzaj języka specjalistycznego 33
2.1. Języki specjalistyczne w systemie języków 33
2.2. Język prawa w świetle współczesnych badań 37
2.3. Język prawny i prawniczy 39
2.4. Problematyka komunikacji a język prawny 43
3. Strategie translatorskie w tłumaczeniu prawniczym 49
3.1. Strategie translatorskie we współczesnej translatoryce 49
3.2. Strategie tłumaczenia prawniczego 53
3.2.1. Tłumaczenie prawnicze jako rodzaj transferu kulturowego 54
3.2.2. Tłumaczenie językowe i kulturowe jako podstawowe strategie tłumaczenia
prawniczego 56
3.2.3. Strategia translatorska a płaszczyzna tekstu 59
3.2.3.1. Płaszczyzna makrostruktury 59
3.2.3.2. Płaszczyzna stylistyczna, syntaktyczna i frazeologiczna 60
3.2.3.3. Płaszczyzna terminologiczna 62
4. Ekwiwalencja w relacjach polskiej i niemieckiej terminologii prawnej
71
4.1. Przystawalność systemów prawnych a stopień przekładalności terminu prawnego 71
4.1.1. Przekład w obrębie dwóch kultur prawnych 74
4.1.2. Przekład w obrębie jednej kultury prawnej 76
4.1.3. Przekład w obrębie jednej podkultury 79
4.2. Typy ekwiwalencji w relacjach polskich i niemieckich pojęć prawnych 81
4.2.1. Zgodność (kongruencja). Pełna ekwiwalencja 81
4.2.2. Krzyżowanie się. Ekwiwalencja częściowa 84
4.2.3. Nadrzędność lub podrzędność. Dywersyfikacja i neutralizacja 85
4.2.4. Nierówność. Terminy bezekwiwalentowe 88
4.2.4.1. Nazwy instytucji prawnych 89
4.2.4.2. Nazwy instytucji publicznych 90
4.2.4.3. Nazwy aktów prawnych 91
4.3. Podobieństwo języków a tłumaczenie. Relacje semantyczne w obrębie faux amis w
sferze polskiej i niemieckiej terminologii prawnej 93
4.3.1. Homonimia. Faux amis 95
4.3.2. Polisemia. Tautonimia częściowa 98
4.3.3. Homonimia i quasi-synonimia. Tautonimia częściowa 100
4.3.4. Hiponimia i heteronimia a faux amis 103
5. Strategie translatorskie w przekładach terminów prawnych ksh na język
niemiecki 107
5.1. Klasyfikacja terminologii w ksh 107
5.1.1. Podział przedmiotowy 107
5.1.2. Podział tematyczny 108
5.1.3. Terminy podstawowe i pochodne 109
5.1.4. Terminy jednowyrazowe i skupienia terminologiczne 110
5.1.5. Terminy prawne i wyrazy z języka ogólnego 111
5.1.6. Klasy wyrazów 111
5.2. Strategie translatorskie 112
5.2.1. Terminologia podstawowa 113
5.2.2. Terminologia związana z tworzeniem spółek 117
5.2.3. Prowadzenie spraw spółki 123
5.2.4. Reprezentowanie spółki 129
5.2.5. Podejmowanie decyzji w spółce 130
5.2.6. Kontrola działalności spółki 132
5.2.7. Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce 135
5.2.8. Umorzenie udziałów w spółce z o.o. 138
5.2.9. Łączenie, podział i przekształcanie spółek 141
5.2.9.1. Przekształcenie spółki 143
5.2.9.2. Łączenie spółek 144
5.2.9.3. Podział spółek 147
5.2.10. Rozwiązanie spółki 151
5.2.11. Likwidacja 153
6. Wnioski 157
6.1. Poszukiwanie ekwiwalentów funkcjonalnych w przekładzie terminologii ksh na język
niemiecki 157
6.2. Terminy bezekwiwalentowe w relacjach polskiej i niemieckiej terminologii prawnej 158
6.3. Strategia językowa i kulturowa w przekładach ksh na język niemiecki 159
6.4. Strategie translatorskie a przekład nieekwiwalentny 162
Bibliografia 165
172 strony, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka
