Szkoda na mieniu i jej naprawienie
INSTYTUCJE PRAWA PRYWATNEGO
Prezentowana książka jest jednym z najobszerniejszych opracowań dotyczących szkody
na mieniu oraz odszkodowania jako świadczenia zmierzającego do jej naprawienia.
Autor publikacji w sposób szczegółowy i wyczerpujący skupił się na wyjaśnieniu
problematyki odpowiedzialności odszkodowawczej.
Kolejne 2. wydanie publikacji zostało znacznie poszerzone
o najnowsze poglądy i orzecznictwo, ponadto do książki dodano nowe zagadnienia takie
jak m.in. unifikacja na kontynencie europejskim prawa odszkodowawczego. Publikacja
uwzględnia również najnowsze zmiany legislacyjne wprowadzane przez ustawę z 30.5.2014
r. o prawach konsumenta.
Wynagrodzenie szkody na mieniu od wieków stanowi jeden z
ważniejszych problemów prawa cywilnego. Jest to pochodną rozmiarów społecznych
zagadnienia – z wyrządzaniem tego rodzaju szkód mamy do czynienia na co dzień i
dotyka ono wszystkich podmiotów prawa. Równocześnie ustawodawca nie pozostawia tej
kwestii wyłącznie orzecznictwu sądów, lecz ustanawia normy regulujące zakres i
sposób naprawienia szkody. Mają one na celu rozstrzygnięcie konfliktu interesów
między poszkodowanym i dłużnikiem. Odpowiedzialność odszkodowawcza jest uznawana za
filar prawa cywilnego. Jej różne rodzaje łączy jedna cecha wspólna – świadczenie
zmierzające do naprawienia szkody, czyli najogólniej ujmując, zaspokojenie uszczerbku
powstałego w dobrach jednej osoby (określanej mianem poszkodowanego) przez inny podmiot.
Na łamach niniejszej publikacji Autor dokonuje analizy
na gruncie prawa polskiego oraz sięgając do rozwiązań przyjmowanych w obcych systemach
prawnych,
w szczególności omawia kwestie:
klasyfikacji odpowiedzialności odszkodowawczej, jej podziału na typy i reżimy,
pojęcia poszkodowanego,
zasad i funkcji odpowiedzialności odszkodowawczej,
rozróżnienia między szkodą majątkową, niemajątkową oraz szkodą na osobie,
na mieniu i szkodą czysto majątkową,
ustalenia rozmiaru szkody prawnie relewantnej,
sposobów naprawienia szkody,
czynników wpływających na wysokość odszkodowania.
Szczególną uwagę zwrócono również na konieczność
stosowania metody dyferencyjnej jako prawidłowego sposobu ustalenia szkody (polega na
ustaleniu różnicy pomiędzy dwoma stanami majątku: sprzed szkody i po szkodzie). Jej
celem jest przeciwstawienie się występującej niekiedy tendencji zakamuflowanego – pod
postacią odszkodowania za szkodę majątkową – przyznawania quasi-zadośćuczynienia
za różnego rodzaju niedogodności dotykające poszkodowanego, jednakże niemające
wpływu na jego majątek.
Autorem publikacji jest prof. dr hab. Maciej
Kaliński – kierownik katedry Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji
Uniwersytetu Warszawskiego, wiceprzewodniczący Rady Legislacyjnej przy prezesie RM,
dwukrotny stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, autor publikacji z zakresu prawa
odszkodowawczego, reprywatyzacji oraz prawa wekslowego i czekowego.
Książka ma duże znaczenie praktyczne i stanowi
przedmiot zainteresowania prawników-praktyków: radców prawnych, adwokatów, aplikantów
zawodów prawniczych, ale także sędziów, którzy będą musieli podejmować decyzje w
tych sprawach.
Wstęp
Wykaz skrótów
Wykaz literatury
Rozdział I. Odpowiedzialność odszkodowawcza - uwagi ogólne
§ 1. Istota odpowiedzialności odszkodowawczej
§ 2. Stosunek odpowiedzialności odszkodowawczej do odpowiedzialności prawnej i cywilnej
§ 3. Rozwój odpowiedzialności odszkodowawczej
I. Geneza
II. Stan obecny
III. Perspektywy
IV. Unifikacja
§ 4. Typy odpowiedzialności odszkodowawczej
I. Celowość wyróżnienia
II. Kryterium pełności - odesłanie
III. Kryterium ekonomicznego rozkładu ciężaru odpowiedzialności
IV. Kryterium sprawstwa
§ 5. Reżimy odpowiedzialności odszkodowawczej
I. Uwagi ogólne
II. Systematyka reżimów odpowiedzialności
III. Odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania
IV. Odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych
1. Uwagi ogólne
2. Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny
3. Odpowiedzialność z tytułu szkód legalnych
V. Odpowiedzialność z tytułu wykonywania praw podmiotowych
VI. Odpowiedzialność gwarancyjna
VII. Odpowiedzialność z tytułu poniesienia szkody we wspólnym lub cudzym interesie
§ 6. Struktura oraz zakres stosowania przepisów Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności
odszkodowawczej
§ 7. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej
I. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej - uwagi ogólne
II. Szkoda bezprawna
III. Zdarzenie, z którym ustawa wiąże powstanie odpowiedzialności - wzmianka
IV. Związek między zdarzeniem, z którym ustawa łączy powstanie odpowiedzialności a
szkodą - odesłanie
§ 8. Poszkodowany
I. Względny charakter stosunku odszkodowawczego
II. Szkoda zbiorowa. Szkoda ekologiczna
III. Dłużnik jako poszkodowany
IV. Ograniczenie indemnizacji do bezpośrednio poszkodowanego
V. Szkoda osoby trzeciej
VI. Poszkodowany a powiązania rodzinne
1. Uwagi ogólne
2. Roszczenia dziecka przeciwko rodzicom
3. Małżeńskie stosunki majątkowe
VII. Szkoda na tle wspólności praw
VIII. Poszkodowany w reżimie odpowiedzialności z tytułu niewykonania zobowiązania
§ 9. Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej
I. Uwagi ogólne
II. Zasada winy
1. Uwagi ogólne
2. Pojęcie winy
3. Stosunek winy do szkody
4. Formy winy
III. Zasada bezprawności
1. Uwagi ogólne
2. Bezprawność względna
IV. Zasada ryzyka
V. Zasada odpowiedzialności absolutnej
VI. Zasada słuszności
§ 10. Wpływ zasady odpowiedzialności odszkodowawczej na rozmiar odszkodowania
I. Uwagi ogólne
II. Uwagi szczegółowe
1. Powstanie odpowiedzialności
2. Wyłączenie odpowiedzialności
3. Rozmiar odpowiedzialności
4. Wyłączenie wygaśnięcia roszczeń odszkodowawczych
5. Uwagi na tle poszczególnych instytucji
§ 11. Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej
I. Pojęcie funkcji odpowiedzialności odszkodowawczej
II. Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej - uwagi ogólne
III. Funkcja kompensacyjna
1. Uwagi ogólne
2. Funkcja kompensacyjna a zasady: restytucji i pełnego odszkodowania
3. Funkcja kompensacyjna a sposoby naprawienia szkody
4. Funkcja kompensacyjna a uszczerbek niemajątkowy
5. Funkcja kompensacyjna a zasada odpowiedzialności
6. Funkcja kompensacyjna a reżim odpowiedzialności
7. Funkcja kompensacyjna a gwarancyjny typ odpowiedzialności
8. Uwagi szczegółowe
IV. Funkcja prewencyjna
V. Funkcja represyjna
VI. Funkcja repartycyjna
Rozdział II. Pojęcie i rodzaje szkody
§ 1. Ogólne pojęcie szkody
I. Pojęcie szkody. Uwagi wstępne
II. Niekorzystność uszczerbku
III. Szczególne definicje legalne szkody
IV. Znaczenie woli poszkodowanego
V. Brak prawnego uzasadnienia
VI. Szkoda naturalna i normatywna
VII. Metoda dyferencyjna
VIII. Hipoteza dyferencyjna
IX. Zasada pełnego odszkodowania
X. Zasada restytucji
XI. Szkoda a zubożenie i wzbogacenie
§ 2. Szkoda majątkowa i niemajątkowa
I. Pojęcia szkody majątkowej i niemajątkowej
II. . Ograniczenie naprawienia szkody niemajątkowej do krzywdy
i reżimu odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych
§ 3. Szkoda jako naruszenie - szkoda jako skutek naruszenia
§ 4. Szkoda na mieniu i szkoda na osobie
I. Szkoda na mieniu i na osobie
II. Przedmiot ochrony odszkodowawczej
1. Uwagi ogólne
2. Szkoda czysto majątkowa
3. Ochrona wierzytelności
§ 5. Postaci szkody majątkowej
I. Straty i utracone korzyści. Uwagi ogólne
II. Szkoda ewentualna
§ 6. Straty
I. Pojęcie strat
II. Utrata roszczenia
III. Obciążenie pasywami
§ 7. Wydatki
§ 8. Utracone korzyści
I. Pojęcie utraconych korzyści
II. Korzyści niezgodne z prawem bądź niegodziwe
III. Utrata korzyści jako szkoda obecna albo przyszła
IV. Ocena ex post
V. Ustalenie rozmiarów utraconych korzyści
VI. Poszczególne przypadki utraty korzyści
1. Utrata pożytków
2. Uszkodzenie dobra w trakcie produkcji
3. Utrata zysków z inwestycji na rynku papierów wartościowych
4. Utracone korzyści jako element odszkodowania zasądzonego
w procesie karnym
VII. Utrata korzyści a wzbogacenie i zubożenie
§ 9. Poszczególne rodzaje szkody majątkowej
I. Szkoda w reżimie odpowiedzialności ex contractu
II. Utrata posiadania
III. Utrata pożytków
IV. Utrata możliwości korzystania z rzeczy
V. Utrata wypoczynku, urlopu lub przyjemności
VI. Szkoda bezpośrednia i pośrednia
VII. Szkoda jako skutek naruszenia dóbr niematerialnych, know-how i czynów nieuczciwej
konkurencji
1. Uwagi wstępne
2. Zastosowanie metody dyferencyjnej
3. Szkoda jako utracona opłata licencyjna
4. Wydanie zysku naruszyciela
VIII. Odpowiedzialność korzystającego ze szkody (art. 422 KC). 337
IX. Zniszczenie lub uszkodzenie rzeczy
X. Naruszenie procedur konkursowych
XI. Dodatni i ujemny interes poszkodowanego
1. Uwagi ogólne
2. Umowa przedwstępna. Obowiązek zawarcia umowy
wynikający z ustawy
3. Umowa ramowa
4. Umowa o negocjacje
5. Umowa opcyjna
6. Przetarg i aukcja
7. Umowa gwarancyjna
8. Prawo pierwokupu
9. Darowizna
10. Konkurs
Rozdział III. Ustalenie rozmiaru szkody prawnie relewantnej
§ 1. Związek przyczynowy
I. Uwagi ogólne
II. Zakres zastosowania art. 361 § 1 KC
III. Funkcje art. 361 § 1 KC
IV. Związki normatywne
V. Teoria warunkowości
VI. Adekwatny związek przyczynowy
1. Uwagi ogólne
2. Kierunki teorii adekwatnej
3. Ocena teorii adekwatnej
4. Podwyższenie prawdopodobieństwa
5. Dowód związku przyczynowego
VII. Przechodniość związku przyczynowego
VIII. Związek przyczynowy bezpośredni
IX. Przyczynowość zaniechania
X. Utrata korzyści
XI. Związek przyczynowy adekwatny a bezprawność względna
XII. Stosunek związku przyczynowego do winy
XIII. Podatność na doznanie szkody
XIV. Związki konieczne i przypadkowe
XV. Wielość przyczyn
1. Kauzalność konkurencyjna - pozorny zbieg przyczyn
2. Hipotetyczna przyczynowość alternatywna
3. Rzeczywisty zbieg przyczyn - uwagi ogólne
4. Przyczynowość alternatywna
5. Przyczynowość kumulatywna
6. Legalne zachowanie alternatywne
§ 2. Obiektywne bądź subiektywne kryteria ustalenia rozmiaru szkody
I. Uwagi historyczne
II. Prawo pozytywne
1. Uwagi ogólne
2. Dobra niematerialne - wzmianka
3. Przypadki zastosowania metody obiektywnej
§ 3. Wpływ systemu danin publicznych na rozmiar szkody prawnie relewantnej
I. Uwagi ogólne
II. Podatek od towarów i usług
III. Podatek dochodowy od osób fizycznych
§ 4. Czas i miejsce miarodajne dla ustalenia rozmiaru szkody
I. Czas miarodajny dla ustalenia rozmiaru szkody
II. Miejsce miarodajne dla ustalenia rozmiaru szkody. Waluta odszkodowania
§ 5. Szkoda obecna i szkoda przyszła
I. Pojęcia szkody obecnej i przyszłej
II. Naprawienie szkody przyszłej - zasada
III. Wyjątki
§ 6. Wyrównanie korzyści z uszczerbkiem
I. Uwagi ogólne
II. Zbieg roszczeń
III. Przyczynienie poszkodowanego a compensatio lucri cum damno
IV. Świadczenia z ubezpieczeń majątkowych
§ 7. Ciężar dowodu istnienia i rozmiarów szkody. Zastosowanie art. 322 KPC
I. Ciężar dowodu szkody - uwagi ogólne
II. Utrata korzyści
III. Związek przyczynowy - odesłanie
IV. Zastosowanie art. 322 KPC
1. Uwagi ogólne
2. Uwagi szczegółowe
Rozdział IV. Naprawienie szkody
§ 1. Sposoby naprawienia szkody
§ 2. Wybór sposobu naprawienia szkody
§ 3. Przywrócenie do stanu poprzedniego
I. Postaci restytucji
II. Restytucja w przypadku uszkodzenia dóbr używanych
§ 4. Naprawienie szkody w pieniądzu
I. Uwagi ogólne
II. Odszkodowanie pieniężne jako uzupełnienie przywrócenia stanu poprzedniego
III. Pokrycie uszczerbków spowodowanych naprawami własnymi poszkodowanego
IV. Odszkodowanie w przypadku zniszczenia bądź znacznego uszkodzenia rzeczy używanych
V. Odsetki opóźnienia od odszkodowania pieniężnego
Rozdział V. Czynniki wpływające na wysokość odszkodowania
§ 1. Uwagi wprowadzające
I. Ekspozycja problematyki
II. Charakter wyroku odszkodowawczego
§ 2. Przyczynienie poszkodowanego
I. Uwagi ogólne
II. Postaci przyczynienia
III. Problematyka procesowa
IV. Uwagi szczegółowe
V. Przyczynienie osób innych niż poszkodowany
VI. Kryteria zmniejszenia odszkodowania
§ 3. Ustawowe modyfikacje zasady pełnego odszkodowania
I. Uwagi ogólne
II. Uwagi szczegółowe
1. Szczególne ukształtowanie szkody prawnie relewantnej
2. Limity kwotowe odszkodowania
III. Zbieg roszczeń a zasada pełnego odszkodowania i jej ustawowe modyfikacje
§ 4. Umowne odstępstwa od zasady pełnego odszkodowania
I. Uwagi ogólne
II. Umowy dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej
1. Szczególne określenie przesłanek odpowiedzialności
2. Szczególne określenie szkody prawnie relewantnej
3. Pułap odszkodowania
4. Ograniczenie odpowiedzialności do części majątku dłużnika
5. Umowy procesowe
6. Umowy dotyczące istniejącego długu odszkodowawczego
III. Ubezpieczenia majątkowe
§ 5. Sądowe miarkowanie odszkodowania
§ 6. Ustalenie odpowiedzialności za szkodę przyszłą
Uwagi końcowe - de lege ferenda
Indeks rzeczowy
622 strony, Format: 14.0x22.5cm, oprawa twarda
