PRAWO RZYMSKIE INSTYTUCJE ZABŁOCKA M. WOŁODKIEWICZ W. Księgarnia

Prawo rzymskie

Instytucje

Podręcznik Prawo rzysmkie. Instytucje obejmuje pełny program nauczania prawa rzymskiego realizowany na wydziałach prawa w Polsce.

Książka nawiązuje do sytematyki Instytucji Gaiusa i Justyniana.

Składa się z 11 rozdziałów, w których zostały przedstawione następujące zagadnienia:

znaczenie prawa rzymskiego w dziejach Europy, rzymskie definicje prawa, źródła prawa;

prawo osobowe, prawo rodzinne, prawo rzeczowe, prawo spadkowe, zobowiązania, proces; zarys pojustyniańskich dziejów prawa

rzymskiego i jego wpływ na współczesne kodyfikacje i praktykę prawną.

Wstęp

Wykaz skrótów

Opracowania encyklopedyczne i słowniki, podręczniki, wybory źródeł, prace pomocnicze

Wprowadzenie

Rozdział I. Znaczenie nauki prawa rzymskiego
§ 1. Rola prawa rzymskiego w nauczaniu prawa
§ 2. Znaczenie terminu "prawo rzymskie"
§ 3. Znaczenie prawa rzymskiego w dziejach prawa w Europie
I. Korzenie współczesnej Europy
II. Prawo rzymskie jako podstawa współczesnego prawa prywatnego
III. Prawo rzymskie jako podstawa historycznego spojrzenia na prawo

Rozdział II. Rzymskie definicje prawa, systematyzacje prawa i pojęcia prawne
§ 4. Definicja prawa
I. Uwagi wstępne
II. Elementy definicji prawa w tekstach jurystów rzymskich
§ 5. Podziały prawa
I. Znaczenie podziałów w definiowaniu prawa
II. Zasada personalności prawa i wynikające z niej podziały prawa
1. Zasada personalności a zasada terytorialności prawa
2. Ius civile
3. Ius gentium
4. Ius honorarium
5. Ius vetus - ius novum
III. Podział prawa na ius strictum i ius aequum
IV. Podział prawa na publiczne i prywatne
V. Podział stosunków prawnych na stosunki chronione za pomocą actiones in rem oraz actiones in personam
1. Uwagi wstępne
2. Prawa władcze skuteczne erga omnes
3. Prawa względne, skuteczne wobec określonych osób (inter partes)
§ 6. Rzymskie systematyzacje prawa prywatnego
I. Znaczenie systematyki prawa
II. Systematyka ustawy XII tablic
III. Systematyka edyktowa
IV. Systematyka naukowa
1. Idee Cycerona dotyczące sposobu przedstawiania prawa
2. Systematyka Instytucji Gaiusa
3. Systematyka pandektowa
§ 7. Zdarzenia wywołujące skutki prawne
I. Uwagi wstępne
II. Działania prawne - pojęcie i klasyfikacja
1. Pojęcie
2. Czynności formalne i nieformalne
3. Czynności jednostronne i dwustronne
4. Czynności między żyjącymi (inter vivos) i na wypadek śmierci (mortis causa)
5. Czynności rozporządzające i zobowiązujące
6. Czynności odpłatne i nieodpłatne (pod tytułem darmym)
7. Czynności przyczynowe (kauzalne) i czynności abstrakcyjne (oderwane)
8. Czynności fiducjarne
III. Elementy czynności prawnej
1. Essentialia, naturalia i accidentalia negotii
2. Warunek
3. Termin
4. Polecenie
IV. Oświadczenie woli i jego wady
V. Modyfikacja nieważnej czynności prawnej
VI. Skutki zdarzeń prawnych
VII. Zastępstwo

Rozdział III. Źródła prawa
§ 8. Periodyzacja prawa rzymskiego
§ 9. Źródła prawa w okresie archaicznym
I. Zwyczaj
II. Leges regiae
III. Ustawa XII tablic
IV. Leges i plebiscita
V. Interpretacja ustawy XII tablic i początki rzymskiej jurysprudencji
§ 10. Źródła prawa w okresie przedklasycznym
I. Edykty urzędników
II. Wpływ jurystów na rozwój i doskonalenie prawa
§ 11. Źródła prawa w okresie klasycznym
I. Zaprzestanie uchwalania leges
II. Senatus consulta
III. Uporządkowanie edyktów
IV. Konstytucje cesarskie
V. Prawotwórcza działalność prawników
1. Ius respondendi
2. Szkoły prawa i najwybitniejsi juryści
3. Instytucje Gaiusa
§ 12. Źródła prawa w okresie poklasycznym
I. Pierwsze zbiory konstytucji cesarskich
II. Próby uporządkowania ius
III. Upadek jurysprudencji i kultury prawnej
IV. Przedjustyniańskie próby kodyfikacji leges i ius
§ 13. Źródła prawa justyniańskiego

Część I. Prawo dotyczące osób

Rozdział IV. Osoby
§ 14. Prawo dotyczące osób w systematyce Instytucji Gaiusa
§ 15. Osoby fizyczne
I. Wolni - niewolnicy
1. Uwagi wstępne
2. Powstanie niewoli
3. Sytuacja prawna niewolników
4. Formalne i nieformalne sposoby wyzwolenia niewolnika
5. Ustawodawstwo Augusta dotyczące niewolników
6. Sytuacja prawna wyzwoleńców
7. Osoby in mancipio i stany podobne
II. Obywatele rzymscy - nieobywatele
III. Osoby sui iuris i alieni iuris - więź agnacyjna
IV. Pokrewieństwo kognacyjne
V. Zdolność prawna
§ 16. Osoby prawne

Rozdział V. Rodzina
§ 16a. Wprowadzenie
§ 17. Prawo małżeńskie
I. Zaręczyny (sponsalia)
II. Iustum matrimonium
1. Definicje małżeństwa
2. Zawarcie małżeństwa
3. Wymogi iustum matrimonium
4. Rozwiązanie małżeństwa
III. Conventio in manum
IV. Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami
1. Stosunki osobiste
2. Stosunki majątkowe
3. Posag
4. Donatio ante nuptias
V. Ustawodawstwo małżeńskie Augusta
VI. Konkubinat
§ 18. Patria potestas
I. Wejście pod patria potestas
1. Uwagi wstępne
2. Urodzenie z iustum matrimonium
3. Przysposobienie: adoptio i adrogatio
4. Legitimatio
II. Uprawnienia i obowiązki wynikające z patria potestas
III. Wyjście spod patria potestas
IV. Sytuacja prawna osób będących pod patria potestas
§ 19. Opieka (tutela) i kuratela
I. Powołanie opiekuna
II. Tutela impuberum
III. Tutela mulierum
IV. Kuratela
§ 20. Zdolność do czynności prawnych

Część II. Prawo dotyczące rzeczy

Rozdział VI. Rzeczy i ich podziały
§ 21. Pojęcie rzeczy
I. Pojęcie res w prawie rzymskim
II. Pożytki (fructus)
§ 22. Podziały rzeczy
I. Podziały rzeczy w Instytucjach Gaiusa
1. Res in patrimonio - res extra patrimonium
2. Res corporales - res incorporales
3. Res mancipi - res nec mancipi
II. Inne podziały rzeczy w prawie rzymskim
1. Rzeczy ruchome (res mobiles) - nieruchomości (res immobiles)
2. Rzeczy oznaczone co do gatunku (genus) - rzeczy oznaczone co do tożsamości (species)
3. Rzeczy zużywalne - rzeczy niezużywalne
4. Rzeczy podzielne - rzeczy niepodzielne
5. Rzeczy pojedyncze - rzeczy złożone - rzeczy zbiorowe

Rozdział VII. Władanie rzeczami (prawo rzeczowe)
§ 23. Formy władania rzeczami
I. Własność
1. Pojęcie własności
2. Rodzaje własności rzymskiej
3. Uprawnienia właściciela i ich ograniczenia
4. Współwłasność
II. Posiadanie
1. Pojęcie posiadania
2. Rodzaje posiadania
§ 24. Nabycie władania rzeczami
I. Nabycie własności
1. Uwagi wstępne
2. Mancipatio
3. In iure cessio
4. Traditio
5. Usucapio i longi temporis praescriptio
6. Occupatio
7. Accessio
8. Specificatio
9. Thesaurus
10. Fructus
II. Nabycie posiadania
§ 25. Ochrona władania rzeczami
I. Ochrona własności (ochrona petytoryjna)
1. Uwagi wstępne
2. Rei vindicatio
3. Actio negatoria
4. Actio Publiciana
5. Środki ochrony wynikające ze stosunków sąsiedzkich
II. Ochrona posiadania (ochrona posesoryjna)
1. Uwagi wstępne
2. Interdykty retinendae posssessionis
3. Interdykty recuperandae possessionis
4. Zmiany w prawie poklasycznym i justyniańskim
5. Interdykty adipiscendae possessionis
§ 26. Prawa na rzeczy cudzej (tzw. iura in re aliena)
I. Uwagi wstępne
II. Służebności (servitutes)
1. Służebności gruntowe (servitutes praediorum)
2. Służebności osobiste (tzw. servitutes personarum)
3. Ustanowienie i wygaśnięcie służebności
4. Ochrona służebności
5. Zasady dotyczące służebności
III. Zastaw
1. Uwagi wstępne
2. Fiducia
3. Zastaw ręczny (pignus)
4. Zastaw umowny (hipoteka)
5. Ustanowienie i wygaśnięcie zastawu
6. Przedmiot zastawu
7. Realizacja zastawu
8. Ochrona zastawu
9. Wielość zastawów
IV. Emfiteuza
V. Superficies

Rozdział VIII. Spadki
§ 27. Miejsce spadków w systematyce Instytucji Gaiusa
§ 28. Hereditas i bonorum possessio
I. Hereditas - pojęcie - podstawy powołania
II. Bonorum possessio
1. Geneza bonorum possessio
2. Sytuacja prawna dziedzica prawa pretorskiego
§ 29. Dziedziczenie testamentowe
I. Pojęcie testamentu
II. Rodzaje testamentów
1. Archaiczne formy testamentu
2. Mancipatio familiae - testament mancypacyjny
3. Testament pretorski
4. Testamenty w okresie poklasycznym
5. Testament żołnierski
III. Treść testamentu
1. Heredis institutio
2. Substitutio
3. Inne postanowienia zawarte w testamencie
4. Wydziedziczenie (exheredatio) i tzw. dziedziczenie
przeciwtestamentowe
IV. Nieważność i nieskuteczność testamentu
V. Kodycyl
§ 30. Dziedziczenie beztestamentowe
I. Uwagi wstępne
II. Dziedziczenie według ustawy XII tablic
III. Dziedziczenie według edyktu pretorskiego
IV. Zmiany w dziedziczeniu beztestamentowym w okresie pryncypatu
V. Dziedziczenie według Nowel justyniańskich
§ 31. Nabycie spadku i jego skutki
I. Nabycie spadku
II. Sytuacja prawna spadkobiercy
III. Wielość dziedziców
IV. Ochrona spadkobiercy
§ 32. Przysporzenia kosztem spadku
I. Zapisy testamentowe (legata)
II. Fideikomisy (fideicommissa)

Rozdział IX. Zobowiązania
§ 33. Wprowadzenie
I. Miejsce zobowiązań w systematyce Instytucji Gaiusa
II. Pojęcie zobowiązania
1. Uwagi wstępne
2. Określenia zobowiązań w źródłach prawa rzymskiego
3. Elementy rzymskiej obligatio
III. Teorie odnoszące się do genezy rzymskiej obligatio
§ 34. Podziały zobowiązań
I. Znaczenie klasyfikacji zobowiązań
II. Podziały zobowiązań z uwagi na ich charakter
1. Podział zobowiązań na jednostronne i dwustronne
2. Podział zobowiązań na zobowiązania ścisłego prawa (stricti iuris) i dobrej wiary (bonae fidei)
3. Tzw. zobowiązania cywilne (obligationes civiles) i zobowiązania naturalne (obligationes naturales)
§ 35. Świadczenie
I. Pojęcie i rodzaje świadczenia
II. Wymagania dotyczące świadczenia
III. Świadczenie w rzeczach określonych co do genus lub co do species
IV. Wielość świadczeń
1. Zobowiązanie przemienne (obligatio alternativa)
2. Upoważnienie przemienne (facultas alternativa)
V. Podzielność świadczenia i solidarność
1. Podzielność świadczenia
2. Solidarność
§ 36. Źródła zobowiązań
I. Uwagi wstępne
II. Klasyfikacja źródeł zobowiązań przedstawiona przez Gaiusa w Instytucjach i jej rozwój w Res cottidianae
1. Dwójpodział źródeł zobowiązań w Instytucjach Gaiusa
2. Trójpodział źródeł zobowiązań w Res cottidianae
III. Klasyfikacja źródeł zobowiązań w Instytucjach justyniańskich
IV. Inne klasyfikacje źródeł zobowiązań
§ 37. Zobowiązania z kontraktów i zdarzeń do nich zbliżonych
I. Geneza i rozwój rzymskiego systemu kontraktowego
II. Klasyfikacja kontraktów
III. Kontrakty realne (obligationes re contractae)
1. Pożyczka (mutuum)
2. Użyczenie (commodatum)
3. Przechowanie (depositum)
4. Zastaw ręczny (pignus)
IV. Kontrakty słowne (obligationes verbis contractae)
V. Kontrakty literalne (obligationes litteris contractae)
VI. Kontrakty konsensualne (obligationes consensu contractae)
1. Kupno-sprzedaż (emptio venditio)
2. Najem (locatio conductio)
3. Spółka (societas)
4. Zlecenie (mandatum)
VII. Rozszerzenie rzymskiego systemu kontraktowego
1. Uwagi wstępne
2. Kontrakty realne nienazwane
3. Pacta
4. Rozszerzenie pojęcia kontraktów
VIII. "Jakby kontrakty" (obligationes quasi ex contractu)
1. Pojęcie "jakby kontraktów"
2. Negotiorum gestio
3. Tutela
4. Legatum
5. Solutio indebiti
§ 38. Zobowiązania powstałe z czynów niedozwolonych i ze zdarzeń do nich zbliżonych
I. Pojęcie czynu niedozwolonego (delictum) w prawie rzymskim
II. Poszczególne delikty
1. Furtum
2. Rapina
3. Damnum iniuria datum
4. Iniuria
III. "Przestępstwa prawa pretorskiego"
1. Uwagi wstępne
2. Metus
3. Dolus
4. Servi corruptio
5. Fraus creditorum
IV. Inne zdarzenia rodzące skargę penalną (obligationes quasi ex delicto)
1. Pojęcie "jakby deliktów"
2. Iudex qui litem suam fecit
3. Effusum vel deiectum
4. Positum aut suspensum
5. Exercitores navis aut cauponae aut stabuli de damno aut furto
6. Inne przypadki zaliczane do "jakby deliktów"
§ 39. Umocnienie zobowiązań
I. Intercessio
II. Rzeczowe umocnienie zobowiązań
III. Osobowe umocnienie zobowiązań
§ 40. Skutki niewykonania zobowiązań
I. Uwagi wstępne
II. Podstawy odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania
III. Szkoda majątkowa i odszkodowanie
IV. Zwłoka
§ 41. Wygaśnięcie zobowiązań
I. Wykonanie świadczenia
II. Zwolnienie z długu
III. Novatio
IV. Zmiana podmiotów w stosunku obligacyjnym
V. Confusio
VI. Śmierć stron
VII. Potrącenie

Część III. Prawo dotyczące skarg

Rozdział X. Ochrona praw prywatnych
§ 42. Ochrona praw prywatnych w systematyce przedstawiania prawa
w Rzymie
§ 43. Postępowanie sądowe
I. Uwagi wstępne
II. Podstawowe pojęcia z zakresu procesu prywatnego
1. Jurysdykcja (iurisdictio)
2. Actio - skarga - powództwo
3. Strony
4. Kontradyktoryjność
5. Ciężar dowodu
III. Przemiany postępowania sądowego w Rzymie
IV. Ogólna charakterystyka postępowania legisakcyjnego i formułkowego
1. Podział postępowania na dwa stadia
2. Pozew prywatny
3. Litis contestatio
4. Wyrok
5. Postępowanie egzekucyjne
§ 44. Postępowanie legisakcyjne
I. Ogólna charakterystyka
II. Poszczególne legis actiones
1. Legis actio sacramento
2. Legis actio per manus iniectionem
3. Legis actio per iudicis (arbitrive) postulationem oraz legis actio per condictionem
4. Legis actio per pignoris capionem
§ 45. Postępowanie formułkowe
I. Ogólna charakterystyka
II. Formułka
1. Istota formułki
2. Części zwyczajne formułki
3. Części nadzwyczajne formułki
4. Przykłady formułek
III. Klasyfikacje (podziały) skarg
1. Znaczenie podziałów skarg
2. Actiones in rem - actiones in personam
3. Skargi cywilne (actiones civiles) - skargi pretorskie (actiones honorariae)
4. Skargi ścisłego prawa (actiones stricti iuris) - skargi dobrej wiary (actiones bonae fidei)
5. Skargi odszkodowawcze (actiones rei persecutoriae) - skargi penalne (actiones poenales)
6. Inne podziały skarg
IV. Postępowanie egzekucyjne
§ 46. Postępowanie kognicyjne (cognitio extra ordinem)
I. Ogólna charakterystyka
1. Rozwój postępowania kognicyjnego
2. Cechy charakterystyczne procesu kognicyjnego
II. Rozpoznawanie spraw w postępowaniu kognicyjnym
1. System sądów cesarskich
2. Rozpoczęcie procesu
3. Rozprawa
4. Wyrok
5. Apelacja
III. Postępowanie egzekucyjne
IV. Szczególne rodzaje postępowania
§ 47. Ochrona pozaprocesowa
I. Znaczenie ochrony pozaprocesowej
1. W okresie postępowania legisakcyjnego i formułkowego
2. W okresie postępowania kognicyjnego
II. Środki ochrony pozaprocesowej
1. Interdykty (interdicta)
2. Stypulacje pretorskie (stipulationes praetoriae)
3. Missiones
4. Restitutio in integrum
Zakończenie

Rozdział XI. Pojustyniańskie dzieje prawa rzymskiego
§ 48. Drogi recepcji prawa rzymskiego i jego wpływ na współczesną kulturę prawną
I. Pojustyniańskie dzieje prawa rzymskiego w Bizancjum
II. Pojustyniańskie dzieje prawa rzymskiego w Europie Zachodniej
III. Recepcja prawa rzymskiego
1. Średniowiecze i czasy nowożytne
2. Prawo rzymskie a nowoczesne kodyfikacje prawa cywilnego
§ 49. Nauka prawa rzymskiego
I. Prawo rzymskie jako przedmiot badań naukowych
II. Prawo rzymskie jako przedmiot kształcenia uniwersyteckiego
§ 50. Prawo rzymskie w Polsce
I. Rola prawa rzymskiego w Polsce przedrozbiorowej
II. Nauka prawa rzymskiego w okresie zaborów
III. Nauka prawa rzymskiego w okresie II Rzeczypospolitej
IV. Nauka prawa rzymskiego po II wojnie światowej
V. Obecność prawa rzymskiego w polskiej praktyce prawnej

Tablica synoptyczna

Indeks źródeł

Indeks terminów i zwrotów łacińskich

416 stron, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.