Agrobiznes i biobiznes
Teoria i praktyka
Niniejsza publikacja w zamierzeniu autorów ma być podręcznikiem z przedmiotów
agrobiznes i biobiznes.
Uwzględniono w niej: teorię agrobiznesu, jego główne zasoby, podmioty agrobiznesu,
najważniejsze kierunki produkcji rolnej, problemy współpracy podmiotów agrobiznesu,
jego rozwój, a także podstawową wiedzę o biobiznesie.
Niektóre z omawianych w niej zagadnień znano już wcześniej - jako części
składowe ekonomiki rolnictwa czy ekonomiki przemysłu spożywczego, w prezentowanym
podręczniku przedstawiono je jednak w nowym ujęciu - jako elementy składowe
agrobiznesu. Część rozdziałów książki poświęcono też aktualnym
kwestiom, np. teorii agrobiznesu, wiejskim gospodarstwom domowym w agrobiznesie,
postępowi rolniczemu, zmianom w agrobiznesie i biobiznesie.
Wstęp. 11
Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu 13
1.1. Pojęcie agrobiznesu. 13
1.2. Inne określenia agrobiznesu 17
Rozdział 2. Pierwszy agregat agrobiznesu – zaopatrzenie 20
2.1. Charakterystyka podstawowych środków produkcji i usług wykorzystywanych w
procesach produkcyjnych w rolnictwie i przemysłowym przetwórstwie surowców rolniczych
21
2.2. Przedsiębiorstwa produkujące nawozy mineralne jako podstawowe podmioty na rynku
środków produkcji rolnej. 22
2.3. Przemysł wytwarzający środki ochrony roślin i jego rola w zaopatrzeniu
gospodarstw rolnych 24
2.4. Zaopatrzenie rolnictwa w ciągniki, maszyny, urządzenia i narzędzia rolnicze jako
ważne ogniwo agrobiznesu 27
2.5. Przemysł paszowy jako element pierwszego agregatu agrobiznesu 28
2.6. Działalność doradcza i szkoleniowa jako przykład działalności usługowej w
pierwszym agregacie agrobiznesu 29
2.7. Wybrane zagadnienia dotyczące sfery zaopatrzenia w środki produkcji i usługi w
przemyśle spożywczym 29
Rozdział 3. Drugi agregat agrobiznesu – rolnictwo 33
3.1. Rys historyczny rozwoju rolnictwa. 33
3.2. Przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne uwarunkowania rozwoju rolnictwa. 36
3.2.1. Czynniki przyrodnicze wpływające na gospodarkę rolną. 37
3.2.2. Czynniki społeczno-ekonomiczne wpływające na rozwój rolnictwa. 40
3.3. Systemy rolnicze i ich wpływ na funkcjonowanie agrobiznesu 42
3.4. Produkcyjne i pozaprodukcyjne funkcje rolnictwa. 43
Rozdział 4. Trzeci agregat agrobiznesu – przetwórstwo surowców rolniczych
żywnościowych i nieżywnościowych 46
4.1. Charakterystyka sektora przetwórczego 46
4.2. Stan przemysłu rolno-spożywczego w Polsce. 50
Rozdział 5. Ziemia w agrobiznesie jako podstawowy zasób i środek produkcji
reprezentujący warunki przyrodnicze 59
5.1. Ogólnoekonomiczna charakterystyka ziemi jako czynnika produkcji rolnej 59
5.2. Geodezyjna powierzchnia użytków rolnych i jej zmiany 60
5.3. Rolnicze wykorzystanie użytków rolnych. 64
Rozdział 6. Ludzie w agrobiznesie 76
6.1. Czynnik ludzki w teorii ekonomii. 76
6.2. Potencjał ludzki w przedsiębiorstwach agrobiznesu i gospodarstwach rolnych. 77
6.3. Aktywność ekonomiczna ludności wiejskiej. 85
6.4. Pomiar zasobów i nakładów pracy w rolnictwie. 87
6.5. Wydajność pracy 90
6.6. Dochody w rolnictwie. 92
Rozdział 7. Kapitał w agrobiznesie 97
7.1. Kapitał finansowy 97
7.2. Kapitał rzeczowy. 99
7.2.1. Środki trwałe 99
7.2.2. Środki obrotowe 104
Rozdział 8. Produkcja roślinna jako podstawowy kierunek produkcji w
agrobiznesie 108
8.1. Rodzaje produkcji roślinnej oraz charakterystyka grup użytkowych roślin w polowej
produkcji roślinnej. 108
8.2. Organizacyjne aspekty prowadzenia produkcji roślinnej w gospodarstwach rolnych. 113
8.3. Wybrane zagadnienia uprawy roli i roślin. 115
Rozdział 9. Produkcja zwierzęca w agrobiznesie 121
9.1. Główne kierunki produkcji zwierzęcej i podstawowe rasy zwierząt 121
9.2. Tendencje w rozwoju produkcji żywca rzeźnego w Polsce po 1990 roku – główne
trendy, cykliczność i sezonowość 124
9.3. Podstawowe wielkości określające stan pogłowia 129
9.4. Produkcja mleka 130
Rozdział 10. Rolnictwo wielostronne i specjalistyczne 137
10.1. Koncentracja, specjalizacja i uproszczenie w rolnictwie 137
10.2. Wielostronność produkcji w rolnictwie. 140
10.3. Rolnictwo wyspecjalizowane czy wielostronne 142
Rozdział 11. Rolnictwo ekologiczne 144
11.1. Historia powstania rolnictwa ekologicznego. 144
11.2. Rolnictwo ekologiczne – podstawowe pojęcia 145
11.3. Cele i zasady działania rolnictwa ekologicznego 147
11.4. Elementy składowe rolnictwa ekologicznego. 149
11.4.1. Akty prawne obowiązujące w rolnictwie ekologicznym 149
11.4.2. System certyfikacji i akredytacji. 149
11.4.3. Ujednolicone zasady handlu międzynarodowego produktami ekologicznymi 150
11.5. Dofinansowanie do rolnictwa ekologicznego 151
11.6. Ekologiczne metody produkcji 152
11.7. Przestawienie gospodarstw na produkcję ekologiczną 154
11.7.1. Uprawa roślin. 155
11.7.2. Chów i hodowla zwierząt 156
11.8. Wydajność upraw ekologicznych 157
11.9. Możliwości i zagrożenia dla rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce. 158
Rozdział 12. Baza surowcowa przemysłu spożywczego 161
12.1. Definicja bazy surowcowej i jej zadania. 161
12.2. Baza surowcowa produktów roślinnych 163
12.3. Cechy bazy surowcowej 164
12.4. Baza surowcowa produktów zwierzęcych. 165
12.5. Czynniki wpływające na rozwój bazy surowcowej roślinnej 166
12.6. Czynniki wpływające na rozwój bazy surowcowej zwierzęcej. 168
12.7. Pobudzanie rozwoju bazy surowcowej 169
Rozdział 13. Postęp rolniczy jako czynnik rozwoju agrobiznesu 172
13.1. Definicja postępu rolniczego. 172
13.2. Postęp biologiczny. 173
13.3. Postęp techniczny 173
13.4. Postęp organizacyjny. 176
13.5. Postęp technologiczny. 176
13.6. Inne rodzaje postępu rolniczego 177
13.7. Proces wdrażania postępu rolniczego 177
13.8. Upowszechnianie postępu rolniczego. 179
Rozdział 14. Gospodarstwo rolne jako organizacja gospodarcza i społeczna
183
14.1. Definicja gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa 183
14.2. Rodzaje gospodarstw rolnych 185
14.3. Przedsiębiorstwo rolne 187
14.4. Składniki gospodarstwa rolnego 188
14.5. Gospodarstwo rolne rodzinne jako organizacja społeczna 190
Rozdział 15. Wiejskie gospodarstwo domowe w agrobiznesie 192
15.1. Gospodarstwo domowe. 192
15.2. Wiejskie gospodarstwa domowe. 195
15.3. Funkcje wiejskich gospodarstw domowych 201
15.4. Turystyka wiejska jako przykład łączenia funkcji gospodarczych i społecznych
wiejskich gospodarstw domowych. 203
Rozdział 16. Otoczenie agrobiznesu i jego znaczenie 210
16.1. Istota otoczenia 210
16.2. Otoczenie rynkowe (marketingowe) agrobiznesu. 211
16.3. Otoczenie instytucjonalne agrobiznesu. 212
16.4. Otoczenie środowiskowe agrobiznesu. 219
Rozdział 17. Procesy integracyjne w agrobiznesie 221
17.1. Podstawowe formy integracji w skali makro- i mikroekonomicznej 221
17.2. Korzyści i problemy związane z integracją. 224
17.3. Stopień zaawansowania procesów integracyjnych w polskim agrobiznesie – ocena
poziomu integracji i kierunki jej rozwoju. 225
Rozdział 18. Tendencje do zmian w agrobiznesie i czynniki je warunkujące 231
18.1. Agrobiznes w warunkach globalizacji. 232
18.2. Serwicyzacja jako czynnik warunkujący zmiany w agrobiznesie. 233
18.3. Rozwój agrobiznesu a koncepcja zrównoważonego rozwoju. 235
18.4. Postęp naukowo-techniczny i innowacje w agrobiznesie 236
18.5. Nowoczesne procesy i modele integracyjne w agrobiznesie. 238
18.6. Zmiany instytucjonalne i organizacyjne w agrobiznesie. 239
Rozdział 19. Biobiznes i jego elementy 242
19.1. Bioekonomia, biogospodarka, biobiznes – aparat pojęciowy. 242
19.2. Przykłady produktów biotechnologicznych w rolnictwie, medycynie i kosmetologii 246
19.3. Czynniki rozwoju biogospodarki. 251
19.4. Stan i perspektywy rozwoju biogospodarki i biobiznesu w Polsce. 256
Literatura 259
Spis rysunków 273
Spis tabel 275
276 stron, B5, oprawa miękka
