Prawo Unii Europejskiej Vademecum
Instytucje i porządek prawny. Prawo materialne
Publikacja składa się z dwóch części.
Pierwsza omawia wszystkie istotne zagadnienia związane z funkcjonowaniem instytucji
unijnych, tworzeniem prawa unijnego i jego stosowaniem w krajowych porządku prawnym.
Druga zawiera całościowy i aktualny wykład z zakresu prawa rynku wewnętrznego oraz
prawa konkurencji Unii Europejskiej. Tym samym publikacja obejmuje całość zagadnień
prawa instytucjonalnego i materialnego.
Podręcznik adresowany jest zwłaszcza do studentów prawa, administracji, ekonomii, a
także stosunków międzynarodowych i europeistyki oraz słuchaczy studiów podyplomowych
i uczestników szkoleń z zakresu prawa unijnego. Jasny i precyzyjny język publikacji
sprawia, że książka będzie pomocna w nauce przedmiotu oraz efektywnym przygotowaniu do
egzaminów. Dodatkowym istotnym walorem podręcznika jest obszerne uwzględnienie bogatego
i aktualnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, zawierającego wykładnię
przepisów normujących stosowanie prawa UE w krajowym porządku prawnym.
Książka stanowi również kompendium wiedzy umożliwiające także praktykom prawa
oraz urzędnikom administracji publicznej pewne poruszanie się w skomplikowanej materii
unijnego prawa.
Informacje o autorach
Wykaz akronimów
Tom I. Instytucje i porządek prawny Unii Europejskiej
(redakcja naukowa Adam Łazowski, Anna Zawidzka-Łojek)
Część I. Zagadnienia wprowadzające
Rozdział 1. Charakter prawny i cele Unii Europejskiej (Adam Łazowski)
1.1. Uwagi wprowadzające
1.2. Charakter prawny Unii Europejskiej
1.3. Specyfika Wspólnot Europejskich/Unii Europejskiej w okresie poprzedzającym wejście
w życie Traktatu z Lizbony
1.4. Specyfika Unii Europejskiej oraz Euratomu po wejściu w życie Traktatu z Lizbony
1.5. Aksjologia Unii Europejskiej - wartości i cele
Rozdział 2. Członkostwo w Unii Europejskiej (Adam Łazowski)
2.1. Uwagi wprowadzające
2.2. Akcesja do Unii Europejskiej
2.3. Zawieszenie praw członkowskich
2.4. Wystąpienie z Unii Europejskiej
Rozdział 3. Podział kompetencji w Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak)
3.1. Zasada przyznania
3.2. Klasyfikacja kompetencji Unii Europejskiej
3.4. Zasada pomocniczości
3.5. Zasada proporcjonalności
Rozdział 4. Zakres obowiązywania prawa Unii Europejskiej (Robert
Grzeszczak)
4.1. Zakres obowiązywania ratione materiae
4.2. Terytorialny zakres stosowania prawa Unii Europejskiej
4.3. Zakres obowiązywania ratione personae
4.4. Zakres obowiązywania ratione temporis
Rozdział 5. Kompetencje UE w stosunkach zewnętrznych i zawieranie umów
międzynarodowych (Magdalena Słok-Wódkowska)
5.1. Unia Europejska jako podmiot prawa międzynarodowego
5.2. Kompetencje Unii Europejskiej do zawierania umów międzynarodowych
5.2.1. Uwagi wprowadzające
5.2.2. Kompetencja wyłączna Unii Europejskiej do zawierania umów międzynarodowych
5.2.3. Kompetencja wyłączna Unii Europejskiej do zawierania umów w zakresie kompetencji
dzielonych
5.2.4. Kompetencja Unii Europejskiej do zawierania umów mieszanych
5.3. Rodzaje umów międzynarodowych zawieranych przez Unię Europejską
5.3.1. Uwagi wprowadzające
5.3.2. Umowy stowarzyszeniowe
5.3.3. Konwencje wielostronne
5.4. Członkostwo w organizacjach międzynarodowych
5.5. Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Unię Europejską
Rozdział 6. Obywatelstwo Unii Europejskiej (Olga Hołub-Śniadach)
6.1. Prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw
członkowskich
6.2. Prawa polityczne
6.3. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego i prawo skargi do Rzecznika Praw
Obywatelskich
6.4. Inne prawa obywateli Unii
Część II. Instytucje i organy Unii Europejskiej
Instytucje i organy Unii Europejskiej (Maciej Górka)
1. Wprowadzenie
2. Rada Europejska
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Skład
2.3. Organizacja pracy
4. Funkcje
3. Parlament Europejski
3.1. Uwagi ogólne
3.2. Skład i status członków
3.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy
3.3.1. Prezydium
3.3.2. Konferencja przewodniczących
3.3.3. Konferencja przewodniczących Komisji
3.3.4. Grupy polityczne
3.3.5. Komisje parlamentarne
3.3.6. Sekretariat Generalny
3.3.7. Organizacja pracy
3.4. Funkcje
3.5. Rzecznik Praw Obywatelskich
4. Rada
4.1. Wprowadzenie
4.2. Skład
4.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy
4.4. Funkcje
4.4.1. Funkcje prawodawcze
4.4.2. Funkcje kreacyjne
4.4.3. Funkcje kontrolne
4.4.4. Funkcje międzynarodowe
5. Komisja Europejska
5.1. Wprowadzenie
5.2. Skład i status członków
5.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy
5.4. Funkcje
5.4.1. Funkcje kontrolne
5.4.2. Funkcje decyzyjne
5.4.3. Funkcje wykonawcze
5.4.4. Funkcje międzynarodowe
6. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
6.1. Uwagi ogólne
6.2. Trybunał Sprawiedliwości
6.2.1. Skład i status członków
6.2.2. Struktura wewnętrzna
6.2.3. Właściwość
6.3. Sąd
6.3.1. Skład i status członków
6.3.2. Struktura wewnętrzna
6.3.3. Właściwość
6.4. Sądy wyspecjalizowane
6.4.1. Uwagi ogólne
6.4.2. Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej
6.5. Postępowanie
7. Trybunał Obrachunkowy
7.1. Uwagi ogólne
7.2. Skład i status członków
7.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy
7.4. Funkcje
8. Organy doradcze i agencje
8.1. Komitet Ekonomiczno-Społeczny
8.1.1. Wprowadzenie
8.1.2. Skład i status członków
8.1.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy
8.1.4. Funkcje
8.2. Komitet Regionów
8.2.1. Wprowadzenie
8.2.2. Skład i status członków
8.2.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy
8.2.4. Funkcje
8.3. Agencje Unii Europejskiej
9. Europejski Bank Centralny
9.1. Uwagi ogólne
9.2. Struktura wewnętrzna
9.2.1. Rada Prezesów
9.2.2. Zarząd
9.2.3. Rada
9.3. Funkcje
10. Europejski Bank Inwestycyjny
10.1. Wprowadzenie
10.2. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy
10.2.1. Rada Gubernatorów
10.2.2. Rada Dyrektorów
10.2.3. Komitet Zarządzający
10.3. Funkcje
11. System instytucjonalny Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz
Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości Unii Europejskiej
11.1. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
11.2. Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Część III. Źródła prawa Unii Europejskiej
Rozdział 1. Prawo pierwotne Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak)
1.1. Źródła prawa UE - uwagi ogólne
1.2. Prawo pierwotne pisane
1.2.1. Traktaty stanowiące Unię Europejską (założycielskie)
1.2.2. Traktaty rewizyjne
1.2.3. Traktaty akcesyjne
1.2.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
1.2.5. Inne akty prawa pierwotnego
1.3. Prawo pierwotne niepisane
1.3.1. Zasady ogólne prawa Unii Europejskiej
1.3.2. Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w konstruowaniu zasad ogólnych
1.3.3. Funkcje ogólnych zasad prawa
1.3.5. Prawa podstawowe jednostek
1.3.6. Normy prawa zwyczajowego
Rozdział 2. Prawo pochodne Unii Europejskiej (Anna Zawidzka-Łojek)
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Akty ustawodawcze i akty nieustawodawcze
2.2.1. Akty ustawodawcze
2.2.2. Akty nieustawodawcze
2.2.2.1. Akty delegowane
2.2.2.2. Akty wykonawcze
2.2.2.3. Akty "bez przymiotnika"
2.2.2.4. Porozumienia międzyinstytucjonalne
2.3. Rozporządzenia
2.3.1. Charakterystyka ogólna
2.3.2. Rozporządzenie jako część prawa krajowego
2.4. Dyrektywy
2.4.1. Charakterystyka ogólna
2.4.2. Transpozycja dyrektywy
2.5. Decyzje
2.6. Zalecenia i opinie
2.7. Akty nienazwane
Rozdział 3. Tworzenie prawa pierwotnego Unii Europejskiej (Robert
Grzeszczak)
3.1. Wprowadzenie
3.2. Zawieranie traktatów założycielskich
3.3. Procedury zmiany traktatów
3.4. Zwykła procedura zmiany (art. 48 ust. 2-5 TFUE)
3.5. Uproszczone procedury zmiany (art. 48 ust. 6-7 TUE)
3.5.1. Procedura kładki z zastrzeżeniem ratyfikacji
3.5.2. Procedura kładki sensu stricto
3.5.3. Incydentalne podstawy uproszczonych procedur zmiany traktatów
3.5.3.1. Incydentalna procedura kładki z zastrzeżeniem ratyfikacji
3.5.3.2. Incydentalna procedura kładki bez klauzuli ratyfikacyjnej
3.6. Zawieranie traktatów akcesyjnych
3.7. Legitymacja demokratyczna zawierania i zmiany traktatów
Rozdział 4. Stanowienie prawa pochodnego Unii Europejskiej (Anna
Zawidzka-Łojek)
4.1. Uwagi ogólne
4.2. Inicjatywa ustawodawcza
4.3. Rola parlamentów narodowych w tworzeniu unijnego prawa pochodnego
4.4. Rodzaje procedur legislacyjnych
4.4.1. Zwykła procedura ustawodawcza
4.4.2. Specjalna procedura ustawodawcza
4.4.3. Przyjmowanie aktów prawnych przez Radę bez odwołania do zwykłej czy specjalnej
procedury ustawodawczej
4.2.5. Wydawanie aktów unijnego prawa pochodnego przez Komisję
4.2.5.1. Wydawanie aktów przez Komisję na mocy upoważnienia traktatowego
4.2.5.2. Procedura komitologiczna
4.2.6. Wybór właściwej podstawy prawnej aktu unijnego
4.2.7. Rodzaje harmonizacji
4.2.8. Obowiązek uzasadnienia aktu unijnego
4.2.9. Obowiązek publikacji aktu
4.2.10. Udział instytucji doradczych: rola społeczeństwa obywatelskiego w stanowieniu
unijnego prawa pochodnego, lobbing
Rozdział 5. Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (Anna
Łabędzka)
5.1. Uwagi ogólne
5.2. Instrumenty WPZiB
5.2.1. Cele i ogólne wytyczne WPZiB
5.2.2. Decyzje Rady Unii Europejskiej
5.2.2.1. Decyzje Rady Unii Europejskiej ustanawiające działania operacyjne
5.2.2.2. Decyzja Rady UE powołująca Europejską Służbę Działań Zewnętrznych
5.2.2.3. Decyzje Rady Unii Europejskiej powołujące specjalnych przedstawicieli
5.2.2.4. Decyzje Rady Unii Europejskiej o zawarciu umów międzynarodowych
5.2.2.5. Decyzje Rady UE w sprawie środków ograniczających (decyzje nakładające
sankcje)
5.3. Oświadczenia i deklaracje
Rozdział 6. Wykładnia prawa Unii Europejskiej (Anna Kalisz)
6.1. Wprowadzenie
6.2. Współpraca sądów krajowych z unijnymi przy dokonywaniu wykładni (sprawa unijna,
pytania prejudycjalne)
6.3. Wykładnia prawa unijnego dokonywana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej
6.3.1. Wykładnia językowa
6.3.2. Wykładnia systemowa
6.3.3. Wykładnia celowościowo-funkcjonalna
6.4. Podsumowanie
Część IV. Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich
Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich (Anna
Zawidzka-Łojek)
1. Wprowadzenie
2. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego
3. Zasada skutku bezpośredniego prawa unijnego
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Skutek bezpośredni przepisów traktatowych
3.3. Skutek bezpośredni rozporządzeń
3.4. Skutek bezpośredni dyrektyw
3.5. Pojęcie emanacji państwa
3.6. Skutek bezpośredni decyzji
3.7. Skutek bezpośredni umów międzynarodowych i aktów wydanych na ich podstawie
4. Zasada skutku pośredniego prawa unijnego (obowiązek prounijnej wykładni prawa
krajowego)
5. Odpowiedzialność państwa członkowskiego za szkody powstałe wskutek naruszenia
prawa unijnego
5.1. Uwagi ogólne
5.2. Sformułowanie zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego
5.3. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego
5.4. Rozwinięcie zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego
5.5. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego z tytułu naruszenia prawa
unijnego przez sąd krajowy orzekający w ostatniej instancji
5.6. Zasada autonomii proceduralnej
Część V. Sądowa kontrola przestrzegania prawa unijnego i współpraca
sądów unijnych z sądami krajowymi
Rozdział 1. Skargi o stwierdzenie uchybienia prawu unijnemu przez państwo
członkowskie (art. 258, 259 oraz 260 TFUE) (Alicja Sikora)
1.1. Skarga o stwierdzenie uchybienia na podstawie art. 258 TFUE
1.1.1. Znaczenie skargi o stwierdzenie uchybienia dla zapewnienia przestrzegania prawa
unijnego
1.1.2. Postępowania w sprawie skargi o stwierdzenie uchybienia oraz skutki i charakter
wyroku Trybunału
1.1.3. Skutki wyroku Trybunału na podstawie art. 258 TFUE
1.2. Skarga o nałożenie sankcji finansowych na podstawie art. 260 ust 2 i 3 TFUE
1.2.1. Geneza i charakter postępowania na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE
1.2.2. Zagadnienia stosowania art. 260 ust 2 TFUE
1.2.2.1. Charakter postępowania z art. 260 ust. 2 TFUE
1.2.2.2. Rodzaje i charakter sankcji finansowych na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE
1.2.2.3. Procedura nakładania sankcji finansowych na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE
1.2.3. Skarga na podstawie art. 260 ust. 3 TFUE
1.2.4. Skutki wyroku wydanego na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE
Rozdział 2. Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawa Unii Europejskiej
(art. 263 TFUE) (Sylwia Majkowska-Szulc)
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Podmioty posiadające czynną legitymację procesową w zakresie skargi o
stwierdzenie nieważności
2.3. Podmioty wyposażone w bierną legitymację procesową w zakresie skargi o
stwierdzenie nieważności
2.4. Akty zaskarżalne w drodze skargi o stwierdzenie nieważności
2.5. Przyczyny stwierdzenia nieważności aktu prawa Unii Europejskiej
2.6. Termin na złożenie skargi o unieważnienie aktu prawa Unii Europejskiej
2.7. Zarzut bezprawności (art. 277 TFUE)
2.8. Skutki prawne orzeczenia w sprawie skargi o unieważnienie aktu prawa Unii
Europejskiej (art. 264 TFUE)
2.9. Obowiązki instytucji, której akt został unieważniony - art. 266 TFUE
Rozdział 3. Skarga na bezczynność instytucji (art. 265 TFUE) (Olga
Hołub-Śniadach)
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Legitymacja czynna
3.3. Procedura na podstawie art. 265 TFUE
Rozdział 4. Skarga odszkodowawcza przeciwko Unii Europejskiej (art. 268 TFUE)
(Monika Adamczak-Retecka)
Rozdział 5. Postępowanie prejudycjalne (Agata Capik)
5.1. Charakterystyka postępowania prejudycjalnego
5.1.1. Uwagi ogólne
5.1.2. Podstawa prawna
5.2. Kompetencja do orzekania w trybie prejudycjalnym
5.2.1. Zakres podmiotowy
5.2.1.1. Ograniczenia jurysdykcji TSUE w postępowaniu prejudycjalnym
5.2.2. Zakres przedmiotowy
5.2.2.1. Wykładnia postanowień prawa pierwotnego Unii Europejskiej
5.2.2.2. Wykładnia postanowień prawa pochodnego Unii Europejskiej
5.2.2.3. Orzekanie o ważności aktów prawa pochodnego Unii Europejskiej
5.3. Wystąpienie z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
5.3.1. "Sąd" w rozumieniu postanowień art. 267 TFUE
5.3.2. Decyzja sądu o wystąpieniu z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie
prejudycjalnym
5.3.2.1. Prawo do złożenia wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
5.3.2.2. Obowiązek wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
5.3.2.3. Konsekwencje zaniechania wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie
prejudycjalnym
5.4. Przebieg postępowania prejudycjalnego
5.4.1. Treści i forma wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
5.4.2. Przebieg postępowania prejudycjalnego przed Trybunałem Sprawiedliwości
5.5. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości w postępowaniu prejudycjalnym
5.6. Uproszczony tryb postępowania prejudycjalnego
5.7. Przyspieszony tryb prejudycjalny
5.8. Pilny tryb prejudycjalny
Rozdział 6. Spory pracownicze (art. 270 TFUE) (Olga Hołub-Śniadach)
Rozdział 7. Inne podstawy jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej (Olga Hołub-Śniadach)
7.1. Spory związane z funkcjonowaniem instytucji bankowych Unii Europejskiej (art. 271
TFUE)
7.2. Orzekanie na mocy klauzuli arbitrażowej (art. 272 TFUE)
7.3. Spory przedłożone na mocy kompromisu (art. 273 TFUE)
7.4. Kompetencja TSUE do wydawania opinii w trybie art. 218 ust. 11 TFUE
Tom II. Prawo materialne Unii Europejskiej (redakcja naukowa
Anna Zawidzka-Łojek, Robert Grzeszczak)
Zagadnienia wprowadzające
1. Zasady prawa materialnego Unii Europejskiej (Anna Zawidzka-Łojek)
1.1. Pojęcie i ewolucja rynku wewnętrznego
1.2. Zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową jako podstawa
rynku wewnętrznego
1.3. Harmonizacja prawa i zasada wzajemnego uznania
1.4. Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kształtowaniu rynku
wewnętrznego
2. Zakres obowiązywania i stosowania prawa materialnego Unii Europejskiej (Robert
Grzeszczak)
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Sprawy unijne i sprawy wewnętrzne - różne standardy
2.3. Zakres terytorialny obowiązywania prawa UE (ratione loci)
2.4. Zakres obowiązywania ratione materiae
2.5. Zakres obowiązywania ratione personae
2.6. Zakres obowiązywania ratione temporis
Część I. Swoboda przepływu towarów
Rozdział 1. Unia celna. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i
protekcjonistycznego (Bartłomiej Nowak, Anna Pudło)
1.1. Wprowadzenie. Definicja unii celnej i towaru
1.2. Pochodzenie towaru
1.3. Zakaz ceł i opłat o skutku równoważnym
1.3.1 Pojęcie cła
1.3.2 Pojęcie opłaty o skutku równoważnym do cła
1.3.3. Opłata niebędąca opłatą o skutku równoważnym do cła
1.3.4. Roszczenie o zwrot opłat pobranych niezgodnie z prawem Unii Europejskiej
1.4. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego
Rozdział 2. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym
(Patrycja Dąbrowska-Kłosińska, Ewa Gromnicka)
2.1. Wprowadzenie
2.1.1. Integracja negatywna a integracja pozytywna rynków krajowych w UE
2.1.2. Zakres harmonizacji prawa krajowego a stosowanie art. 34-36 TFUE
2.1.3. Element transgraniczny w swobodzie przepływu towarów
2.2. Zakres zastosowania art. 34-36 TFUE
2.2.1. Zakres podmiotowy - adresaci norm prawnych
2.2.2. Zakres przedmiotowy - zakazane działania i zaniechania
2.3. Zakaz ograniczeń ilościowych w imporcie i środków o skutku równoważnym
2.3.1. Pojęcie ograniczenia ilościowego ("OIL")
2.3.2. Pojęcie środka o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego
("ŚOR")
2.3.3. Fomuła Dassonville
2.3.4. Przykłady praktyczne ŚOR z orzecznictwa sądów unijnych
2.4. Usprawiedliwianie ograniczeń krajowych na podstawie art. 36 TFUE
2.4.1. Moralność publiczna
2.4.2. Porządek publiczny
2.4.3. Bezpieczeństwo publiczne
2.4.4. Ochrona zdrowia i życia ludzi, roślin i zwierząt
2.4.5. Ochrona krajowych dóbr kultury
2.4.6. Ochrona własności przemysłowej i handlowej
2.5. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych -
formuła Cassis de Dijon i jej znaczenie
2.5.1. Wyrok w sprawie Cassis de Dijon
2.5.2. Doktryna wymogów koniecznych (imperatywnych, nadrzędnych)
2.5.3. Nowa praktyka orzecznicza sądów unijnych
2.6. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych -
formuła Keck i jej znaczenie
2.6.1. Wyrok w sprawie Keck & Mithouard
2.6.2. Znaczenie formuły Keck
2.7. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE post-Keck oraz aktualne tendencje w
wyrokach dotyczących swobody przepływu towarów
2.7.1. Ewolucja formuły Keck i jej zastosowanie w orzecznictwie
2.7.2. Zasada dostępu do rynku jako czynnik decydujący w definiowaniu środka o skutku
równoważnym do ograniczeń ilościowych (ŚOR)
2.7.2.1. Regulacje krajowe dotyczące warunków produkcji towarów
2.7.2.2. Regulacje krajowe dotyczące ograniczenia sposobu użycia towarów
2.7.3. Podsumowanie - aktualna interpretacja ŚOR na tle stosowania art. 34 TFUE przez
TSUE
2.7.4. Tabele podsumowujące interpretację art. 34 i 36 TFUE w orzecznictwie TSUE
2.7.5. Swoboda przepływu towarów a prawa podstawowe chronione w prawie krajowym
2.8. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym do ograniczeń
ilościowych w eksporcie
2.9. Podsumowanie
Część II. Swoboda przepływu pracowników (redakcja naukowa
Zbigniew Hajn)
Rozdział 1. Pojęcie, cele, terytorialny zasięg i podstawy prawne swobody
przepływu pracowników w Unii Europejskiej (Zbigniew Hajn)
1.1. Pojęcie swobodnego przepływu pracowników
1.1.1. Regulacja
1.1.2. Istota swobodnego przepływu pracowników
1.1.3. Swobodny przepływ pracowników a swoboda przepływu osób i obywatelstwo Unii
1.1.4. Podstawowy charakter swobody przepływu pracowników
1.2. Cele swobodnego przepływu pracowników
1.3. Zasięg terytorialny swobody przepływu pracowników
1.4. Podstawy prawne swobodnego przepływu pracowników
1.4.1. Charakter przepisów
1.4.2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
1.4.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
1.4.5. Prawo pochodne
Rozdział 2. Osoby uprawnione do korzystania ze swobody przepływu pracowników
(Dagmara Skupień)
2.1. Krąg uprawnionych
2.2. Pojęcie pracownika
2.2.1. Potrzeba autonomicznej definicji
2.2.2. Przesłanki uznania za pracownika
2.2.3. Status pracownika przed nawiązaniem stosunku pracy i po jego ustaniu
2.2.4. Ponadnarodowy aspekt swobody przepływu pracowników
2.3. Pojęcie członka rodziny pracownika
2.3.1. Regulacja
2.3.2. Pojęcie współmałżonka oraz zarejestrowanego partnera
2.3.3. Zstępni i wstępni jako członkowie rodziny pracownika
2.3.4. Inni członkowie rodziny
Rozdział 3. Zakres przedmiotowy swobodnego przepływu pracowników (Anna
Czaplińska)
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Prawo do korzystania z ofert pracy
3.3. Prawo swobodnego przemieszczania się na terytorium państw członkowskich
3.4. Pobyt pracownika migrującego w państwie członkowskim
3.4.1. Uwagi ogólne
3.4.2. Prawo pobytu
3.4.3. Prawo stałego pobytu
3.4.4. Prawa pracowników związane z zatrudnieniem i pobytem w innym państwie
członkowskim
3.5. Prawa członków rodziny
Rozdział 4. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu pracowników
(Monika Smusz-Kulesza)
4.1. Regulacja prawna
4.2. Rodzaje i przedmiot ograniczeń
4.2.1. Ograniczenia uzasadnione względami porządku, bezpieczeństwa i zdrowia
publicznego
4.2.2. Ochrona przed wydaleniem
4.2.3. Wyłączenie zatrudnienia w administracji publicznej
Rozdział 5. Równość traktowania (zakaz dyskryminacji) w zakresie zatrudnienia (Leszek
Mitrus)
5.1. Regulacja i charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących
5.1.1. Zakres
5.1.2. Charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących
5.2. Zakres zakazu dyskryminacji pracowników migrujących
5.2.1. Uwagi wstępne
5.2.2. Zakres podmiotowy
5.2.2.1. Pracownicy, osoby poszukujące zatrudnienia i byli pracownicy
5.2.2.2. Problem "dyskryminacji odwrotnej"
5.2.3. Zakres przedmiotowy
5.2.3.1. Podejmowanie zatrudnienia
5.2.3.2. Warunki zatrudnienia
5.3. Dyskryminacja bezpośrednia
5.4. Dyskryminacja pośrednia
5.5. Środki utrudniające swobodę przemieszczania się pracowników
5.5.1. Definicja środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników
5.5.2. Przykłady środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników
5.6. Uzasadnienie odmiennego traktowania pracowników migrujących
5.7. Zakaz dyskryminacji pracowników migrujących a obywatelstwo Unii Europejskiej
5.7.1. Relacja między art. 45 TFUE a art. 21 TFUE
5.7.2. Zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo Unii Europejskiej
Rozdział 6. Gwarancje swobodnego przepływu pracowników (Małgorzata
Kurzynoga)
6.1. Wprowadzenie
6.2. Koordynacja krajowych systemów zabezpieczenia społecznego
6.2.1. Regulacja
6.2.2. Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
6.2.2.1. Zasada stosowania jednego sytemu prawnego
6.2.2.2. Zasada równego traktowania
6.2.2.3. Zasada zachowania prawa do świadczeń bez względu na miejsce zamieszkania
uprawnionego
6.2.2.4. Zasada sumowania okresów
6.2.3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy unijnego systemu zabezpieczenia społecznego
6.3. Administracyjna koordynacja swobodnego przepływu pracowników
6.4. System SOLVIT jako alternatywa formalnego składania skarg
Część III. Swoboda przedsiębiorczości
Swoboda przedsiębiorczości (Aleksandra Gawrysiak-Zabłocka)
1. Źródła prawa
2. Pojęcie i zakres przedmiotowy swobody przedsiębiorczości
2.1. Pierwotna i wtórna swoboda przedsiębiorczości
2.1.2. Wtórna swoboda przedsiębiorczości
2.1.3. Różnice między pierwotną a wtórną swobodą przedsiębiorczości
2.2. Uprawnienia akcesoryjne względem swobody przedsiębiorczości
2.3. Działalność wyłączona z zakresu swobody przedsiębiorczości
2.3.1. Działalność, która w jednym z państw członkowskich jest związana, choćby
przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej
2.3.2. Upoważnienie do wyłączania niektórych rodzajów działalności ze stosowania
postanowień rozdziału "Prawo przedsiębiorczości"
3. Delimitacja swobody przedsiębiorczości w prawie Unii Europejskiej
3.1. Swoboda przedsiębiorczości a zakaz dyskryminacji (artykuł 18 TFUE)
3.2. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ pracowników
3.3. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ usług
3.4. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływu kapitału
3.5. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ towarów
4. Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości
4.1. Osoby fizyczne - obywatele innego państwa członkowskiego
4.2. Spółki - przynależne innego państwa członkowskiego
4.2.1. Definicja spółki
4.2.2. Warunki korzystania ze swobody przedsiębiorczości przez spółkę
4.3. Przynależni państwa członkowskiego w stosunku do swego państwa
4.4. Przynależni państw trzecich i bezpaństwowcy
5. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości
5.1. Charakter regulacji powodującej ograniczenie
5.1.1. Ograniczenia dyskryminujące
5.1.2. Ograniczenia niedyskryminujące
5.2. Podział ze względu na źródło pochodzenia ograniczenia
5.2.1. Ograniczenia pochodzące od państwa przyjmującego
5.2.2. Ograniczenia pochodzące od państwa pochodzenia
5.2.3. Ograniczenia pochodzące od instytucji UE
5.2.4. Ograniczenia pochodzące od podmiotów indywidualnych
6. Możliwość uzasadniania ograniczeń swobody przedsiębiorczości
6.1. Uwagi wstępne
6.2. Porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne lub zdrowie publiczne
6.3. Wymogi konieczne
6.4. Nadużycie swobody
Część IV. Swoboda świadczenia usług
Rozdział 1. Zasady ogólne swobody świadczenia usług (Małgorzata
Kożuch)
1.1. Ogólna charakterystyka swobody świadczenia usług w prawie Unii Europejskiej
1.2. Zakaz dyskryminacji a swoboda świadczenia usług
1.3. Prawo wjazdu i pobytu osób korzystających ze swobody świadczenia usług
Rozdział 2. Prawo pierwotne i sektorowe dotyczące swobody świadczenia usług
(Małgorzata Kożuch)
2.1. Reguły traktatowe dotyczące swobody świadczenia usług
2.2. Zakres podmiotowy
2.3. Definicja swobody świadczenia usług
2.3.1. Niematerialny charakter świadczenia
2.3.2. Element transgraniczny
2.3.3. Element czasowy
2.3.4. Ekonomiczny charakter świadczenia
2.4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych w Unii Europejskiej
2.4.1. Dyrektywa 2005/36 dotycząca uznawania kwalifikacji zawodowych
2.4.2. Kwalifikacje nabyte w państwie trzecim
2.4.3. Przełamanie zasady dyskryminacji odwrotnej
2.4.4. Postanowienia liberalizujące
2.5. Ograniczenia w zakresie korzystania ze swobody świadczenia usług
2.5.1. Wyjątki traktatowe
2.5.1.1. Wykonywanie władzy publicznej
2.5.1.2. Bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny oraz zdrowie publiczne
2.5.2. Wymogi konieczne interesu publicznego
2.6. Kwestie uregulowane odrębnie
2.6.1. Świadczenie usług przez pracowników delegowanych
2.6.2. Usługi transportowe
Rozdział 3. Dyrektywa 2006/123 o usługach na rynku wewnętrznym
(Małgorzata Kożuch)
3.1. Wprowadzenie
3.2. Zakres terytorialny i podmiotowy dyrektywy
3.3. Zakres przedmiotowy dyrektywy
3.4. Wymogi, ograniczenia i wyłączenia
3.4.1. Nadrzędny interes publiczny
3.4.2. Wyłączenia generalne
3.5. Relacja do innych aktów prawa pochodnego
3.6. Przepisy wzmacniające spójność rynku wewnętrznego
3.6.1 Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców
3.6.2 Swoboda świadczenia usług
3.6.1. Prawa odbiorców usług
3.6.2. Obowiązki informacyjne
3.6.3. Współpraca administracyjna
3.6.4. Nadzór nad usługodawcami
Część V. Swoboda przepływu kapitału
Swoboda przepływu kapitału (Anna Zawidzka-Łojek)
1. Wprowadzenie
2. Stopniowa liberalizacja przepływu kapitału do roku 1994
3. Traktatowa pełna liberalizacja przepływu kapitału
4. Źródła prawa
5. Pojęcie przepływu kapitału
6. Kapitał a płatności
7. Swoboda przepływu kapitału a inne swobody rynku wewnętrznego
8. Przeszkody w swobodnym przepływie kapitału
9. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału
9.1. Wyjątki traktatowe
9.2. Wyjątki orzecznicze
10. Nabywanie nieruchomości
11. "Złote akcje"
12. Przepływ kapitału pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami
trzecimi
Część VI. Prawo konkurencji Unii Europejskiej
Prawo konkurencji Unii Europejskiej (Bartosz Degener, Hanna Marczewska)
1. Wprowadzenie
2. Cele prawa konkurencji UE
3. Źródła prawa konkurencji UE
4. Rynek właściwy
5. Siła rynkowa
6. Wpływ na handel między państwami członkowskimi Unii Europejskiej
7. Porozumienia ograniczające konkurencję
7.1. Pojęcie przedsiębiorstwa
7.2. Związki przedsiębiorstw
7.3. Porozumienia w ramach jednego podmiotu gospodarczego
7.4. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki
7.5. Porozumienia horyzontalne i wertykalne
7.6. Cel lub skutek porozumienia, decyzji i uzgodnionej praktyki
7.7. Reguła de minimis
7.8. Wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję
7.9. Najpoważniejsze naruszenia prawa konkurencji UE
8. Nadużywanie pozycji dominującej
8.1. Pozycja dominująca
8.2. Kolektywna pozycja dominująca
8.3. Nadużywanie pozycji dominującej
8.4. Obiektywne uzasadnienie praktyk
8.5. Praktyki cenowe
8.5. Pozostałe praktyki
9. Postępowanie w sprawie naruszenia art. 101 i 102 TFUE
10. Sankcje administracyjne i skutki cywilne naruszenia art. 101 i 102 TFUE
11. Kontrola koncentracji
Indeks wyroków TSUE
Literatura pomocnicza
748 stron, B5, oprawa miękka
