Mediewalizm wobec zjawisk audiowizualnych i nowych mediów
Mediewalizm wobec zjawisk audiowizualnych i nowych mediów podejmuje zagadnienie
średniowieczności rozumianej jako sposób uobecniania się średniowiecznych dyskursów
kulturowych w różnych kategoriach widowiskowości i audiowizualności kultury
współczesnej.
Odwołując się do imagologii i antropologii kulturowej, tematyka książki oscyluje
wokół współczesnych zjawisk społeczno-kulturowych, udostępnianych odbiorcy przede
wszystkim poprzez przekaz audiowizualny lub przez inne formy widowiskowe, w których
elementem konstytutywnym staje się kategoria atrakcji rozumiana jako realizacja
średniowiecznych konstrukcji, mechanizmów, dyskursów, symboli.
Autor stara się pokazać jak dużo we współczesnych rytuałach życia zbiorowego,
widowiskach i dyskursach publicznych, narracjach audiowizualnych i nowych mediach
pozostałości po wiekach średnich, a tym samym zadaje pytanie o świadomość bądź
nieświadomość recepcji średniowiecza w kulturze współczesnej, oraz o pojawiające
się fantazmaty tegoż średniowiecza, jego klisze, makiety, kalki uobecniane na różnych
poziomach i w różnych przestrzeniach dyskursu kulturowego.
Podjęta analiza pozwala lepiej zrozumieć sytuację dzisiejszego człowieka w
zglobalizowanej i zmedializowanej rzeczywistości, określić jego tożsamość i czynniki
ją kształtujące. Wpisuje się w myśl Giambatisto Vico, który jako pierwszy dostrzegł
prawidłowość polegającą na powtarzalności paradygmatów historyczno-kulturowych w
kolejnych epokach, oraz w dyskusję na temat znaczenia recepcji w dalszym rozwoju
kulturowym, jej dynamikę „niedokładnego” powtórzenia.
Wprowadzenie . 9
Średniowieczność jako fantazmat kultury . 18
1. Średniowieczność — między fantazmatem a mitem . 20
2. Kody kulturowe średniowieczności w demotywatorach . 29
2.1. Palenie zabija, czyli oświeceniowy mit „czarnego” średniowiecza . 32
2.2. Objęcia blachary, czyli romantyczne konstruowanie średniowieczności . 35
2.3. Średniowieczny melanż, czyli modernistyczny Eros pod płaszczem memento mori . 42
3. Średniowieczność jako dyskurs . 45
I. Audiowizualność
Oralność narracji wizualnych, czyli o trwałości mediewalizmu w kulturze
współczesnej . 50
1. Kultura (nowej) widzialności . 52
1.1. Od Biblii Pauperum do przekazów telewizyjnych . 52
1.2. Życie w cywilizacji obrazu . 56
1.3. Średniowieczna alegoryczność a współczesna obrazowość . 63
2. Między oralnością a narracyjnością kultury średniowiecznej i współczesnej . 68
2.1. Tradycja ustna w kulturze średniowiecza . 69
2.2. Oralność kultury współczesnej . 74
Średniowieczność jako przestrzeń parodii . 81
1. Średniowieczność jako przestrzeń intertekstualności . 82
2. Parodia jako narzędzie konstruowania mediewalizmu . 85
3. Średniowiecze okiem kamery . 88
4. Średniowieczność melodramatyczna, czyli parodia w sytuacji odbioru . 92
5. Casus Gogola, czyli parodia średniowieczności . 97
6. Średniowieczny showtime, czyli parodia spektaklu . 101
7. Neomediewalizm, czyli parodia jako pomost . 105
Sarah Young i nagie miecze, czyli jak pornografia adaptuje średniowiecze
. 111
1. Erotyka i jej przekaz w czasach średniowiecza . 112
1.1. Życie seksualne w średniowieczu — nauka teologiczna i praktyki obyczajowe . 114
1.2. Zachowania seksualne — aspekt genderowy . 119
1.3. Przestrzeń życia seksualnego . 124
1.4. Alegoryzacja doświadczeń seksualnych . 126
2. Pornografia filmowa ze średniowieczem w tle . 129
2.1. Co to jest pornografia filmowa? . 129
2.2. Hard core w „mrokach średniowiecza” . 136
2.2.1. Adaptacje literackie . 137
2.2.2. Adaptacje filmowe . 140
2.2.3. Adaptacje kulturowe . 143
2.3. Ile w hard core średniowiecza? . 145
3. Średniowieczność jako seksualna utopia . 150
II. Widowiskowość
Sposoby uobecnienia się średniowiecza w muzyce popularnej — przypadek heavy
metalu . 156
1. Heavy Metal World — warstwa muzyczna . 157
2. Kings of Metal — warstwa tekstowa . 160
3. Monster of Rock — warstwa widowiskowa . 169
4. Kingdom Come, czyli po co metalom średniowiecze . 173
Transkulturowe funkcjonowanie przestrzeni na przykładzie średniowiecznych
rekonstrukcji historycznych . 176
1. Rekonstrukcje historyczne — historia, idea, przestrzeń . 177
2. Tematyzowanie przestrzeni jako ślady przeszłości . 180
3. Przestrzeń rekonstrukcji wobec antropologii miejsca . 185
4. Czytanie przestrzeni rekonstrukcji metaforami ponowoczesności . 189
4.1. Spektakl / widowisko . 189
4.2. Muzeum . 191
4.3. Parki rozrywki (Disneyland) . 194
4.4. RPG — od narracyjności do symulakryzacji . 197
III. Nowe media
Anamnesis w średniowieczu i we współczesności. Od teologii do technologii
. 202
1. Anamneza a judeochrześcijańskie pojmowanie czasu . 203
2. Anamneza a czas człowieka średniowiecza . 208
3. Anamneza w świetle nowych mediów . 212
3.1. Nowe media i anamneza — problem czasu . 213
3.2. Anamneza a właściwości nowych mediów . 217
3.3. Anamneza w przekazach nowych mediów . 220
4. Zakończenie . 226
Czytanie powierzchniowe mediów, czyli o średniowieczności pikseli .
227
1. Biblia Pauperum wczoraj i dziś . 231
2. Czytanie powierzchniowe w średniowieczu . 234
3. Czytanie powierzchniowe mediów . 238
O średniowieczności doświadczenia wirtualnego . 243
Bibliografia . 256
Indeks osób . 269
Indeks rzeczowy . 275
280 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa twarda