Intertekstualność - implikacje dla teorii przekładu
Jak zdefiniować zjawisko intertekstualności na potrzeby teorii przekładu
literackiego?
W jaki sposób tekst literacki nawiązuje do tekstów literatury wysokiej, literatury
niskiej i innych tekstów kultury?
Gdzie i za pomocą jakich sygnałów intertekstualnych ujawnia się w dziele
literackim "dialog międzytekstowy"?
Jaką wartość semantyczną dla dzieła literackiego mają odwołania
intertekstualne?
Zjawisko intertekstualności - termin o ponad trzydziestoletniej tradycji, lecz nadal
aktualny ze względu na "wielodyskursywną" praktykę literacką - doczekało
się pełnego opisu z punktu widzenia zagadnień teorii przekładu. Zaproponowana przez
autorkę typologia nawiązań intertekstualnych wyznacza kierunki analiz dla teoretyków
przekładu, a tłumaczom wskazuje przestrzenie, których pominięcie prowadzi do
zubożenia dzieła oryginalnego, a czasem nawet do znaczącego odkształcenia jego
pierwotnej intencji. Opisywane tu relacje międzytekstowe wykraczają poza
wewnątrzliterackie odniesienia i obejmują również związki z innymi sztukami (np.
muzyka, film) oraz z pozaliterackimi dyskursami (media masowe, kultura masowa
itp.). Materiałem egzemplifikacyjnym są wczesne powieści autriackiej noblistki Elfriede
Jelinek.
Wstęp / 9
1. Intertekstualność jako obszar badań w translatologii / 13
1.1. Typologia relacji intertekstualnych / 19
1.2. Intertekstualne ,,pożytki’’ dla teorii przekładu / 28
1.3. Dobór materiału / 29
2. Intertekstualna relacja tekst–tekst (intrasemiotyczność) / 33
2.1. Elementarne wskaźniki nawiązania intertekstualnego / 37
2.1.1. Przywołanie nazwisk autorów oraz tytułów pre-tekstów / 38
2.1.1.1. Transformacja tematyczna (modyfikacja motywu) / 38
2.1.1.2. Parafraza z modyfikacją gramatyczną / 53
2.1.1.3. Parafraza interpretująca / 56
2.1.1.4. Parafraza semantyczna / 59
2.1.1.5. Parafraza z modyfikacjągramatycznąi z amplifikacją / 61
2.1.2. Werbalizacja cytowania i przywołanie nazwiska autora pre-tekstu / 70
2.1.3. Cytaty puste (pseudocytaty) / 78
2.1.4. Cytaty puste (paracytaty) / 80
2.1.5. Technika synkopowa / 91
2.2. Eksplicytne wskaźniki nawiązania intertekstualnego / 95
2.2.1. Nawiązania onomastyczne (postaci) / 95
2.2.2. Nazwisko autora i nawiązanie tematyczne (przejęcie słowa-klucza) / 100
2.3. Implicytne wskaźniki nawiązania intertekstualnego / 111
2.3.1. Cytat nieoznakowany / 111
2.3.2. Nawiązanie tematyczne (przejęcie motywu) / 122
2.3.3. Nagromadzenie implicytnych wskaźników (sygnały ,,uprzednie’’) / 125
2.4. Niejawne wskaźniki nawiązania intertekstualnego / 141
2.4.1. Transformacja modyfikująca (nawiązanie w tytule) / 141
2.4.2. Nawiązanie tematyczne na poziomie konotacji / 155
2.4.3. Inwersja semantyczna (nawiązanie do tytułu) / 158
2.4.4. ,,Przeskok intertekstualny’’ (reduplikacja odniesień) / 170
2.5. Intertekstualność wewnątrzliteracka a przekład (wnioski) / 176
3. Intertekstualna relacja tekst–gatunek (architekstualność wtórna)
/ 180
3.1. Elementarne i eksplicytne wskaźniki nawiązania intertekstualnego (Die
Liebhaberinnen/ Amatorki) / 185
3.2. Implicytne wskaźniki nawiązania intertekstualnego (Die Ausgesperrten/Wykluczeni) /
202
3.3. Niejawne wskaźniki nawiązania intertekstualnego (Michael) / 219
3.4. Odniesienia systemowe a przekład (wnioski) / 227
4. Intertekstualna relacja tekst–rzeczywistość (teksty kultury) /
233
4.1. Elementarne wskaźniki nawiązania intertekstualności / 238
4.1.1. Ujawnione tytuły pre-tekstów (Die Ausgesperrten/Wykluczeni) / 239
4.1.2. Wskazanie na cytowanie (Die Liebhaberinnen/Amatorki) / 244
4.2. Eksplicytne wskaźniki nawiązania intertekstualnego (Die Ausgesperrten/Wykluczeni) /
246
4.2.1. Nazwy własne oraz składniki tematyczne / 247
4.2.2. Nawiązanie tematyczne do tytułu tekstu kultury / 252
4.2.3. Nawiązanie tematyczne (przejęcie motywu) / 254
4.2.4. Zmiana stylu / 259
4.2.4.1. Cytat (dosłowne przytoczenie) / 260
4.2.4.2. Parafraza bez zmiany sensu podstawowego / 262
4.2.4.3. Parafraza ze zmianą sensu podstawowego (kontrafaktura) / 264
4.2.4.4. Nawiązanie tematyczne (przejęcie motywu) / 267
4.2.5. ,,Dzieło w ruchu’’ – przypadek graniczny (Michael) / 270
4.2.5.1. Eksplicytne nawiązanie – przejęcie postaci versus tytułu (Flipper) / 273
4.2.5.2. Eksplicytne nawiązanie – przejęcie postaci (Lieber Onkel Bill) / 277
4.2.5.3. Eksplicytne nawiązanie – nazwisko autora pre-tekstu (Dietmar Schönherr) / 278
4.2.5.4. Implicytne nawiązanie – przejęcie postaci (Ida Rogalski) / 282
4.2.5.5. Metatekstualizacja (filmu) / 286
4.3. Implicytne wskaźniki nawiązania intertekstualnego / 288
4.3.1. Zmodyfikowany tytuł pre-tekstu / 289
4.3.2. Nawiązanie do pre-tekstu na poziomie konotacji / 290
4.3.3. Nawiązanie deskrypcyjne (substytucja aksjologizująca) / 295
4.4. Niejawne wskaźniki intertekstualne (kontrafaktura) / 300
4.5. Teksty kultury a przekład (wnioski) / 302
5. Zakończenie / 308
Bibliografia podmiotowa / 311
Bibliografia przedmiotowa / 314
Indeks nazwisk / 324
Indeks rzeczowy / 327
328 stron, Format: 14.0x20.0cm, oprawa miękka
