W pracy rozwinięto temat wpływu członkostwa Polski i Szwecji we wspólnym
ugrupowaniu integracyjnym - Unii Europejskiej - na ich stosunki dwustronne. Aby udowodnić
tezę i odpowiedzieć na postawione pytania badawcze, konieczna okazała się analiza
całokształtu relacji między tymi państwami w dłuższej perspektywie czasowej.
Powojenne stosunki polsko-szwedzkie podzielono na trzy etapy. Pierwszy z nich obejmuje
okres, w którym oba analizowane państwa pozostawały poza strukturami integracji
europejskiej. Kolejny etap stanowią lata 1995-2004, kiedy to Szwecja była już
członkiem Unii, a Polska dopiero do niej aspirowała. Ostatni etap obejmuje natomiast
prawie trzyletni okres wspólnego członkowstwa w UE.
Celem tej książki jest przede wszystkim wychwycenie nowych elementów w stosunkach
między Polską i Szwecją, wynikających bezpośrednio lub pośrednio z ich członkostwa
w UE. Jej treść poświęcona jest udowodnieniu następującej tezy: przystąpienie
Szwecji i Polski do UE miało znaczący wpływ na zacieśnienie ich stosunków
dwustronnych. Aby to osiągnąć, należało rozwiązać następujące pytania problemowe:
- Jakie miejsce zajmowała w przeszłości i zajmuje obecnie Szwecja w polityce
zagranicznej Polski oraz Polska w polityce zagranicznej Szwecji?
- Jaką rolę odegrała Szwecja w procesie wspierania polskich aspiracji nakierowanych na
integrację z Unią Europejską?
- W czym przejawiają się pozytywne zmiany w polsko-szwedzkich stosunkach gospodarczych
po l maja 2004 r. i co może jeszcze wpłynąć na dalszą ich ewolucję?
- Co świadczy o rozszerzeniu zakresu relacji politycznych w ostatnich dwóch latach?
- Jakie są szansę na stworzenie efektywnej osi współpracy między Polską a Szwecją w
ramach Unii Europejskiej?
- Jaka jest rola regionu Morza Bałtyckiego w stosunkach polsko-szwedzkich?
- Jak fakt emigracji Polaków do Szwecji wpływał i wpływa na relacje między obu
państwami?
- Na czym polegają zmiany w postrzeganiu się obu narodów?
- Co zmieniło się w relacjach z dziedziny kultury?
- Jak stanowisko Szwecji w kwestii Gazociągu Północnego może wpłynąć na relacje
polsko-szwedzkie w przyszłości?
Efekty dociekań zostały zestawione w niniejszej książce, która składa się z
pięciu rozdziałów.
Rozdział pierwszy poświęcono miejscu stosunków bilateralnych w
całokształcie relacji między państwami. Po zaprezentowaniu typologii stosunków
dwustronnych, ich charakteru oraz podstawy prawnej, przeanalizowano prawa rozwoju i
zmienności stosunków międzynarodowych pod kątem ich wpływu na relacje dwustronne.
Dokonano również oceny szans pozytywnego rozwoju relacji między dwoma państwami
biorąc pod uwagę czynnik położenia geograficznego, a także omówiono możliwości i
ewentualne motywy zawiązania między nimi sojuszu. Kolejnym przedmiotem rozważań była
analiza wielkich i cząstkowych koncepcji teoretycznych z dziedziny stosunków
międzynarodowych, traktujących bezpośrednio lub pośrednio o relacjach bilateralnych
państw. Następnie omówiono potencjalne korzyści wynikające z podjęcia współpracy z
drugim państwem. Teoria gier posłużyła do opisania relacji między aktorami
podejmującymi współpracę w oparciu o zasadę maksymalizacji własnych interesów, a
'teoria kontekstów' - do wypunktowania odstępstw od tej reguły. Na zakończenie
rozważań teoretycznych przedstawiono determinanty działania państwa na arenie
międzynarodowej oraz mechanizmy jego adaptacji do środowiska wewnętrznego i
zewnętrznego.
Rozdział drugi poświęcono implikacjom integracji z Unią
Europejską dla szwedzkiej i polskiej polityki zagranicznej oraz współpracy Polski i
Szwecji na szczeblu lokalnym i regionalnym. Na wstępie przeanalizowano wyzwania, jakie
stanęły przed polityką zagraniczną Polski wraz z dniem l maja 2004 roku oraz omówiono
nowe możliwości działania tego państwa na arenie międzynarodowej. Przedstawiono
również proces europeizacji Szwecji oraz przesłanki, które zdecydowały ojej
integracji z Unią Europejską. W drugiej części rozdziału omówiono rolę, jaką
pełni w polskiej i szwedzkiej polityce zagranicznej region Morza Bałtyckiego. Następnie
dokonano analizy wkładu Polski i Szwecji do współpracy w ramach Rady Państw Morza
Bałtyckiego, kładąc szczególny nacisk na jej relacje z Unią Europejską i Nordycką
Radą Ministrów. Porównano ponadto, stanowiska obu państw odnośnie przyszłości
regionu bałtyckiego. Na koniec, omówiono współpracę Polski i Szwecji w ramach
Związku Miast Bałtyckich oraz innych struktur istniejących w regionie.
W rozdziale trzecim przeanalizowano relacje między
Polską a Szwecją do momentu wstąpienia tej ostatniej do Unii Europejskiej. Rozdział
ten obejmuje swym zakresem nie tylko okres PRL, ale również lata 1989-1995, kiedy to w
Polsce dokonały się najważniejsze przemiany demokratyczne. W pierwszej części
zaprezentowano szkic relacji polsko-szwedzkich w dziedzinach polityki, gospodarki i
kultury, począwszy od lat powojennych aż do przełomu ustrojowego w Polsce. Z rozważań
tych wyłania się tło dla aktualnych stosunków między tymi państwami, umożliwiające
lepsze ich zrozumienie. Podobnie, analiza emigracji Polaków do Szwecji okazała się być
istotna dla przybliżenia specyfiki relacji polsko-szwedzkich w wymiarze
polityczno-społecznym. W kolejnej części rozdziału ukazano nową fazę stosunków
polsko-szwedzkich po roku 1989. W dziedzinie polityki, skupiono się na wpływie procesu
integracji Szwecji z UE na jej relacje z Polską oraz zainicjowaniu zinstytucjonalizowanej
współpracy wokół Morza Bałtyckiego. We fragmencie dotyczącym gospodarki, najwięcej
miejsca poświęcono szwedzkiej pomocy rozwojowej dla Polski. Interesująca wydała się
również analiza ewoluujących zmian zachodzących w postrzeganiu się narodów polskiego
i szwedzkiego. Szczególną uwagę postanowiono skupić na wizerunku Szwecji
wyłaniającym się z polskiej prasy w przeddzień jej wstąpienia do Unii Europejskiej.
Na koniec, przedstawiono oczekiwania, jakie wystosowała Polska względem swego
północnego sąsiada w związku z jego członkostwem w UE.
Rozdział czwarty rozpoczęto od przeanalizowania stanowiska tego
państwa w kwestii przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Szwecja miała na ten temat
szczególnie dużo do powiedzenia w pierwszej połowie 2001 roku, kiedy to objęła po raz
pierwszy w swej histońi przewodnictwo Unii. W tej części rozprawy przedstawiono powody,
dla których Szwecja umieściła 'rozszerzenie' na pierwszej pozycji wśród priorytetów
swej Prezydencji oraz narzędzia, za pomocą których wcielała ten priorytet w życie.
Następnie omówiono pozytywne zmiany w polsko-szwedzkich relacjach ekonomicznych.
Rozwinięto wątek redukcji polskiego zadłużenia, szwedzkiego zaangażowania
inwestycyjnego w Polsce oraz wspólnych projektów we współpracy wojskowej. Kolejny
fragment książki poświęcono obecności Polski w szwedzkich mediach w przeddzień
integracji naszego kraju z Unią Europejską oraz prezentacji przejawów Szwedzkiego Roku
w polskiej polityce zagranicznej. Na koniec, przeanalizowano przejawy współpracy
polsko-szwedzkiej na szczeblu regionalnym, a także omówiono wymianę kulturalną między
obu krajami oraz działalność organizacji polonijnych w nowych warunkach politycznych.
Piąty rozdział w największym stopniu służy udowodnieniu
postawionej tezy. Na wstępie przeanalizowano zmianę geopolitycznej pozycji Polski,
którą pociągnęła za sobą jej integracja z Unią Europejską oraz rolę, jaką może
nasze państwo odegrać w Wymiarach Wschodnim i Północnym UE. Fragment poświęcony
nowej fazie politycznych stosunków polsko-szwedzkich zaczęto od refleksji na temat
potencjalnej osi współpracy między tymi państwami w ramach Unii Europejskiej. W
dalszej części, przytoczono argumenty na potwierdzenie tezy, że wspólne członkostwo
Polski i Szwecji w UE zmieniło charakter ich relacji w dziedzinie polityki oraz znacznie
rozszerzyło ich spektrum. Poruszono również kwestię wpływu niedawnej zmiany ekipy
rządzącej w Szwecji na zwiększenie zainteresowania tego państwa kwestiami
europejskimi. W części poświęconej gospodarce, przeanalizowano wpływ członkowstwa
Polski w UE na wymianę handlową ze Szwecją oraz poziom wzajemnych inwestycji. Okazało
się, że rzeczywiście relacje te charakteryzują się dużą dynamiką, a perspektywa
otrzymania przez Polskę dalszych unijnych dotacji rokuje ich intensyfikację. Ze
szczególną uwagą przyjrzano się również stanowiskom Polski i Szwecji w kwestii
Gazociągu Północnego i wpływowi jego budowy na relacje dwustronne. Na koniec omówiono
przejawy i skutki podejmowania pracy przez Polaków w Szwecji oraz scharakteryzowano
główne tendencje w najnowszych polsko-szwedzkich stosunków kulturalnych.
223 strony, B5, miękka oprawa