Unia Europejska coraz częściej postrzega siebie jako wspólnotę regionów, nie zaś
jako wspólnotę państw. Zdaniem wielu badaczy relacje zachodzące na linii regiony
europejskie - UE mają podstawowe znaczenie. W tym kontekście często stawia się tezę,
że w przyszłości regiony nie tylko wyznaczą kierunek integracji, lecz także
przesądzą o docelowym modelu UE. Filip Skawiński wielokrotnie wyraża sympatię dla
aspiracji regionów, jednak w podejściu badawczym zachowuje wzorowy obiektywizm,
formułuje opinie i uwagi w sposób wyważony oraz niczego nie przesądza z góry.
Książka ma wszelkie dane ku temu, by stać się jednym z najważniejszych głosów w
dyskusji na temat miejsca i roli regionów w UE oraz ich udziału w procesie integracji
europejskiej.
(prof. dr hab. Marek Bankowicz, Uniwersytet Jagielloński)
Filip Skawiński podjął jeden z istotniejszych wątków integracji europejskiej -
miejsce i znaczenie procesów regionalizacji w życiu społeczeństw Europy w ostatnich
kilkudziesięciu latach. Autor postanowił spojrzeć na te procesy przez pryzmat sposobów
(kanałów, procedur etc.) reprezentacji interesów regionów w UE. Jest to w polskiej
literaturze przedmiotu podejście nowatorskie, które - jak się okazało - ma walory
poznawcze i praktyczne. Poznawcze, ponieważ dobrze pokazuje rolę, jaką regiony mogą
odgrywać w procesach integracji, na tle pozostałych ważnych jej czynników sprawczych:
z jednej strony państw i organów międzyrządowych, a z drugiej ponadnarodowych organów
UE. Praktyczne natomiast, ponieważ może służyć tym, którzy uczestniczą w tej formie
życia społecznego, mającej tak rozbudowany międzynarodowy (europejski) wymiar.
(prof. dr hab. Roman Kuźniar, Uniwersytet Warszawski)
Spis treści
Wstęp
Część pierwsza. Regiony a Unia Europejska - wzajemne oddziaływania
1.1. W poszukiwaniu definicji regionu
1.2. Ogromne zróżnicowanie w statusie polityczno-prawnym regionów
1.3. Wpływ integracji europejskiej na regiony na wielu płaszczyznach
1.4. Regionalizm i europeizacja regionów źródłami regionalizacji
1.5. Indywidualne i wspólne interesy regionalne
Podsumowanie części pierwszej
Część druga. Reprezentacja interesów regionów za pośrednictwem rządów
państw oraz za pomocą instrumentów prawa krajowego
2.1. Różnorodność sposobów reprezentacji interesów regionów przez rządy centralne
w Radzie Unii Europejskiej i Radzie Europejskiej
2.1.1. Państwa federalne
2.1.2. Państwa regionalne
2.1.3. Państwa unitarne
2.2. Zdolność regionów do utrzymywania relacji poza granicami państwa
2.2.1. Gospodarczy, społeczny i kulturalny kontekst paradyplomacji
2.2.2. Niepełne odzwierciedlenie pozycji ustrojowej regionów w ich zdolności
traktatowej
2.2.3. Europejska Współpraca Terytorialna jako sposób reprezentacji interesów
regionów
Podsumowanie części drugiej
Część trzecia. Pozycja regionów w prawie wspólnotowym i jej następstwa dla
reprezentacji interesów regionów wobec głównych instytucji Unii Europejskiej
3.1. Region w prawie wspólnotowym: więcej ograniczeń niż możliwości
3.1.1. Powolna ewolucja statusu regionu w prawie wspólnotowym
3.1.2. Aktualna pozycja regionu w prawie wspólnotowym
3.1.3. Ograniczona zdolność prawna regionów w sporach przed Europejskim Trybunałem
Sprawiedliwości
3.1.4. Krytyczne spojrzenie na zasadę pomocniczości z perspektywy regionów
3.2. Usankcjonowane kontakty regionów z instytucjami Unii Europejskiej
3.2.1. Komisja Europejska a regiony: partnerstwo oraz kontrakty trójstronne elementami
dobrego rządzenia
3.2.2. Ograniczona możliwość zasiadania przedstawicieli regionów w Radzie Unii
Europejskiej
3.2.3. Parlament Europejski jako częsty rzecznik interesów regionów
Podsumowanie części trzeciej
Część czwarta. Komitet Regionów: oficjalny, lecz bardzo niedoskonały sposób
reprezentacji interesów regionów w Unii Europejskiej
4.1. Powstanie Komitetu Regionów jako wynik kompromisu: zgoda na utworzenie za cenę
ograniczenia reprezentatywności i kompetencji
4.1.1. Sprzeczne interesy towarzyszące powstaniu Komitetu Regionów
4.1.2. Status Komitetu Regionów – zamierzona słabość
4.1.3. Komitet Regionów wyrazicielem interesów nie tylko regionalnych
4.2. Racjonalna strategia polityczna Komitetu Regionów
4.2.1. Autoprezentacja Komitetu Regionów: powiązanie własnej legitymizacji z problemem
deficytu demokracji w Unii Europejskiej oraz zasadą pomocniczości
4.2.2. Pozytywna ocena strategii konsultacyjnej Komitetu Regionów
4.2.3. Relacje międzyinstytucjonalne Komitetu Regionów częściową rekompensatą jego
ograniczonych kompetencji
Podsumowanie części czwartej
Część piąta. Lobbing i dialog w Unii Europejskiej: uzupełnienie
niedoskonałości oficjalnych form reprezentacji interesów regionów
5.1. Bezpośredni lobbing regionów
5.1.1. Rodzaje biur regionalnych
5.1.2. Funkcje biur regionalnych
5.1.3. Adresaci lobbingu regionalnego
5.1.4. Środki i opłacalność lobbingu regionalnego
5.1.5. Charakterystyka biura regionalnego a pozycja ustrojowa regionu
5.2. Reprezentacja interesów regionalnych przez stowarzyszenia regionów: od lobbingu do
dialogu
5.2.1. Przegląd stowarzyszeń regionów
5.2.2. Dialog uregulowany jako rezultat formalizacji lobbingu
Podsumowanie części piątej
Zakończenie
Kierunki zmian poszczególnych sposobów reprezentacji interesów regionów
Przyczyny obecnych trudności Unii Europejskiej
Traktat konstytucyjny ważnym krokiem w stronę lepszej reprezentacji interesów regionów
Duże znaczenie zmienionego traktatu konstytucyjnego dla reprezentacji interesów
regionów niezależnie od jego dalszego losu
Refleksje końcowe
Bibliografia
Wykaz skrótów
Aneksy
Aneks 1. Zaszeregowanie różnych poziomów władz subcentralnych do
poszczególnych rodzajów NUTS
Aneks 2. Polityka spójności w latach 2007–2013: Cel 1 – Konwergencja oraz Cel 2 –
Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie
Aneks 3. Mapy przedstawiające zasięg lub geograficzny podział na strefy poszczególnych
rodzajów EWT
Aneks 4. Podział miejsc w Komitecie Regionów pomiędzy państwa członkowskie a
poszczególne poziomy władz subcentralnych
Indeks pojęć
292 strony, miękka oprawa
