Obecne wydanie stanowi nową wersję Praw zasadniczych i praw człowieka, uaktualnioną
i poszerzoną zgodnie z życzeniami czytelników.
Praca obejmuje całość problematyki praw człowieka we Wspólnotach oraz
w nowym systemie wprowadzanym przez Traktat Konstytucyjny.
Ze względu na wzajemne związki i zależności poruszono tu zarazem
najistotniejsze kwestie dotyczące szeroko pojętych praw człowieka; ich kategorie,
rozwój historyczny, ochronę w systemie uniwersalnym i Rady Europy, a także ochronę
mniejszości. Pojmowanie i ochrona praw człowieka jest skomplikowane, stąd rzadko bywa
rzetelnie analizowane, pomimo że są to informacje wartościowe i potrzebne każdemu
obywatelowi.
Autor starał się więc dokonać tego w sposób możliwie prosty, jasny i
syntetyczny, rezygnując z eksponowania metodologii naukowej, a jednocześnie przedstawić
problem całościowo i nowocześnie oraz w sposób pożyteczny w praktyce oraz w procesie
edukacji.
Spis treści:
Wykaz i objaśnienie ważniejszych skrótów
Wstęp
Rozdział 1 Nowe ujęcie praw człowieka w Traktacie Lizbońskim
1. Rozwój norm dotyczących praw człowieka we Wspólnotach i w Unii Europejskiej
2. Systematyka aktualnych regulacji praw człowieka w Traktatach
3. Analiza przedmiotowych przepisów Traktatu
3.1. Podstawowe regulacje zawarte w nowym Traktacie o Unii Europejskiej (TUE)
3.2. Państwo prawne i rządy prawa a dobra administracja
3.3. Regulacje zawarte w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)
4. Karta Praw Podstawowych w Traktacie Lizboński
5. Próba podsumowania
Rozdział 2 Prawa człowieka i ich rozwój - podstawowe pojęcia
1. Podstawowe pojęcia a nowa Unia
1.1. Siatka pojęciowa
1.2. Podmiotowość nowej Unii Europejskiej
1.3. Prawa zasadnicze a prawa człowieka
1.4. Zakres i podstawowe elementy systemu ochrony prawnej WE i UE
2. Powszechne prawa człowieka i ich rozwój
2.1. Pojęcia praw człowieka a kategorie akcesoryjne
2.2. Historyczna ewolucja praw człowieka
2.2.1. Ważniejsze regulacje prawne
2.2.2. Pojęcie i treść praw solidarności
2.3. Mniejszości narodowe i etniczne
3. Zakres ochrony praw człowieka w systemie UE
Rozdział 3 System ochrony prawnej a rządy prawa i dobra administracja
1. Ochrona prawna, rządy prawa a państwo prawne
1.1. Pojęcie systemu ochrony prawnej
1.2. Zwalczanie niektórych typów przestępczości
2. Rządy prawa a państwo prawne
2.1. Zasada rządów prawa a państwa prawnego
2.2. Zasady społeczeństwa obywatelskiego i dobrych rządów
3. Dobra administracja
3.1. Pojęcie dobrej administracji
3.2. Prawo do dobrej administracji w Karcie Praw Podstawowych (KPP)
3.3. Europejski Kodeks Dobrej Administracji
3.4. Kodeks dobrego postępowania administracyjnego personelu Komisji Europejskiej
4. Współpraca administracyjna
Rozdział 4 Prawa zasadnicze i ogólne zasady prawa a prawa człowieka
1. Pojęcie praw zasadniczych
1.1. Pojęcie praw zasadniczych
1.2. Prawa człowieka a prawa zasadnicze
2. Ogólne zasady prawa w systemie unijnym
2.1. Powszechne ujęcie ogólnych zasad prawa
2.2. Zarys ogólnych zasad prawa w prawie międzynarodowym, w tym w orzecznictwie sądów
międzynarodowych
2.3. Porównanie ogólnych zasad prawa w prawie wewnętrznym, międzynarodowym i
wspólnotowym
2.4. Ogólne zasady prawa w orzecznictwie TS
2.5. Katalog ogólnych zasad prawa
3. Katalog praw zasadniczych
3.1. Zakres przedmiotowy praw zasadniczych
3.1.1. Elementarne prawa zasadnicze
3.2. Prawa zasadnicze a prawa obywatelskie
3.3. Unijne prawa socjalne
3.3.1. Prawa socjalne w regulacjach traktatowych
3.3.2. Prawa socjalne w regulacjach towarzyszących traktatom
3.3.3. Powołanie Komitetu Ochrony Społecznej
3.3.4. Problematyka zatrudnienia
3.4. Ochrona konsumenta
3.5. Zrównoważony rozwój i prawo do środowiska
4. Uwagi końcowe
Rozdział 5 Zasada niedyskryminacji w prawie wspólnotowym i unijnym
1. Charakter zakazu dyskryminacji w traktatach założycielskich
2. Zakaz dyskryminacji w prawie pochodnym
2.1. Program zwalczania dyskryminacji na lata 2001-2006 i Rozporządzenie nr 11 z 1960r
2.2. Podstawowe dyrektywy równościowe i antydyskryminacyjne
2.3. Zakaz dyskryminacji w Karcie Praw Podstawowych (KPP)
3. Zakaz dyskryminacji w orzecznictwie TS WE
3.1. Dyskryminacja kobiet i mężczyzn
3.2. Dyskryminacja ze względu na przynależność państwową
3.3. Dyskryminacja z innych powodów
4. Zakaz dyskryminacji w świetle art. 40 ust. 2 TFUE oraz art. 45, 49 i 56-62 TFUE
5. Zakaz dyskryminacji na rynku pracy ze względu na płeć
5.1. Równość kobiet i mężczyzn 153 i 157 TFUE (art. 137 i 141 TWE)
5.2. Równość dostępu do pracy, do zawodu oraz w sferze innych warunków
6. Zakaz dyskryminacji w konwencjach a prawo unijne
7. Regulacje i programy antydyskryminacyjne
7.1. Regulacje antydyskryminacyjne a Polska
7.2. Programy zwalczania dyskryminacji w UE
7.3. Konieczna nowa dyrektywa
Rozdział 6 Europejska konwencja praw człowieka i inne standardy międzynarodowe
w acąuis
1. Normy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka a Unia
1.1. Charakter europejskiej Konwencji i jej założenia
1.2. Podstawowe prawa ustanowione w EKPC
1.3. Ważniejsze postanowienia protokołów dodatkowych
1.4. Rodzaje skarg przewidzianych Konwencją
2. Przystąpienie Wspólnot i Unii do europejskiej Konwencji
2.1. Tło historyczne i prawne opinii TS nr 2/94
2.2. Okoliczności wydania opinii 2/94 oraz jej główne elementy
2.3. Znaczenie opinii 2/94
2.4. Podwójne obowiązywanie norm EKPC a odpowiedzialność państw za skutki prawa
wspólnotowego
3. Europejska Karta Społeczna a acąuis
3.1. Ogólna charakterystyka Karty
3.2. Ważniejsze przepisy Karty
3.3. Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników
4. Inne konwencje i instrumenty uwzględniane w acąuis
4.1. Konwencje Rady Europy dotyczące praw człowieka
4.2. Standardy KBWE/OBWE dotyczące praw człowieka
5. Próba podsumowania
Rozdział 7 Ochrona praw mniejszości
1. Mniejszości, mniejszości narodowe, mniejszości etniczne
1.1. Nazwy używane na określenie mniejszości
1.2. Definicje mniejszości narodowych
2. Prawa człowieka a prawa mniejszości
3. Rola konwencji europejskich bezpośrednio regulujących ochronę mniejszości
4. Rozwój standardów KBWE/OBWE dotyczących praw człowieka i mniejszości
5. Ochrona praw mniejszości w Unii
5.1. Ochrona mniejszości w systemie prawnym Wspólnot i Unii
5.2. Rola Parlamentu Europejskiego w ustalaniu standardów ochrony mniejszości w UE
5.3. Rezolucja PE z 1994 r. w sprawie mniejszości językowych i kulturalnych
5.4. Problem mniejszości językowych w Unii
6. Znaczenie równego traktowania niezależnie od pochodzenia rasowego i etnicznego na tle
innych aktów
7. Programy i analizy dotyczące ochrony mniejszości
7.1. Programy i działania na rzecz mniejszości
7.2. Mniejszości przed rozszerzeniem Unii. Opracowania naukowe
7. Uwagi końcowe
Rozdział 8 Karta Praw Podstawowych
1. Powstanie, ewolucja i charakter Karty Praw Podstawowych
2. Przepisy Karty
2.1. Preambuła Karty
2.2. Godność i wolności w przepisach KPP
2.3. Równość i solidarność
2.4. Prawa obywatelskie i sądowe w Karcie
2.5. Wykładnia i stosowanie Karty oraz inne regulacje KPP
3. Zestawienie porównawcze przepisów Karty oraz EKPC
4. Inne prawa podmiotowe zawarte w Traktacie z Lizbony
5. Uwagi końcowe
Rozdział 9 Struktury unijne a ochrona praw człowieka
1. Instytucje główne Unii a prawa człowieka
1.1. Parlament Europejski
1.1.1. Petycje (Komisja Petycji PE)
1.1.2. Urząd ds. Promowania Demokracji Parlamentarnej
1.1.3. Nagroda im. Sacharowa za krzewienie wolności przekonań
1.1.4. Mediator Parlamentu Europejskiego ds. rodzicielskiego uprowadzenia dziecka za
granicę
1.1.5. Biuro Języków Rzadziej Używanych
1.2. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
1.3. Rada UE
1.4. Komisja Europejska
1.5. Inne instytucje
1.5.1. Europejski Inspektor Ochrony Danych
2. Agencja Praw Podstawowych
2.1. Powołanie, struktura i zadania Agencji
2.2. Poziom ochrony praw w raportach i ocenach Agencji
3. Inne struktury i programy
3.1. Komisja a Europejska Inicjatywa na rzecz Demokracji i Praw Człowieka
3.1.1. Programy tematyczne Europejskiej Inicjatywy na rzecz Demokracji i Praw Człowieka
3.2. Programy: Haski i Daphne III
3.2.1. Program Haski: 10 priorytetów na następne 5 lat
3.2.2. Walka przeciw przemocy wobec dzieci, młodzieży i kobiet - program Daphne III
3.3. Inne programy
Rozdział 10 Sądowa i pozasądowa ochrona praw człowieka w UE
1. Sądowa ochrona praw człowieka w Unii
1.1. Typy skarg rozpatrywanych przez Trybunał a znaczenie orzecznictwa
1.2. Sądy krajowe działające jako unijne
1.3. Funkcje kontrolne Trybunału jako instrument ochrony praw. Prawo do sądu a jego
wykonywanie
1.3.1. Podmiotowe prawo do sądu a kontrola sądowa
1.3.2. Prawo jednostek do wysuwania roszczeń oraz do zaskarżania aktów prawa
wspólnotowego
1.4. Status quo a postulowane kierunki rozwoju ochrony sądowej
2. Pozasądowa ochrona praw jednostek
2.1. Obowiązki władz państw UE. Znaczenie orzeczeń wstępnych
2.2. Ważniejsze środki służące ochronie praw w systemie instytucjonalnym
2.3. Informacje instytucji, skargi pozasądowe i inne mechanizmy a wybór ich stosowania
2.4. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego (PE)
2.5. Prawo skargi do ERPO
2.6. Skarga do Komisji na naruszenie traktatów przez państwa członkowskie
2.7. Skargi do Komisji na naruszenie zasad dobrej administracji
2.8. Skargi sektorowe do Komisji (zmowa kartelowa, pomoc publiczna, dumping, subsydia)
2.9. Skarga z rozporządzenia 17/62 zmodyfikowana rozporządzeniem Rady 139/04
2.10. Skarga w monopolu i nielegalnej koncentracji
2.11. Skarga w sprawie zabronionej pomocy państwa
2.12. Skarga w sprawie dumpingu i subsydiów
2.13. Środki w sferze praw społecznych, ochrony konsumenta, zdrowia i środowiska
2.14.Inne środki pozasądowej ochrony praw podmiotowych w sferze funkcjonowania rynku i
konkurencji
2. Próba podsumowania
Rozdział 11 Ochrona praw człowieka w cyberprzestrzeni a Unia
1. Cyberprzestrzeń a prawa i delikty w sieciach
1.1. Cyberprzestrzeń a system ochrony prawnej Unii Europejskiej
1.2. Naruszanie praw osobistych w Internecie
1.3. Unijne regulacje dotyczące sankcji karnych i warunkowego dostępu
1.4. Ochrona własności informatycznej i intelektualnej
1.5. Prawo znaków towarowych w Intemecie
1.6. Zawłaszczanie domen, czyli cybersguatting i tipesąuatting
1.7. Ochrona przed deliktami w Internecie
2. Unijne sieci a ochrona praw jednostek
2.1. Wprowadzenie
2.2. Sieć SOLVIT
2.3. Połączone sieci ECC-EEJ
2.4. Alternatywne rozstrzyganie sporów (ADR) a sieci ODR
2.5. System FIN-Net
2.6. Uwagi końcowe
3. Internet w kontaktach z władzami i sądowa ochrona praw
3.1. Kontakty z urzędami i sądami, zbiory danych
3.2. Pomoc ofiarom przestępstw a sieci internetowe
3.3. Sieci specjalistyczne ochrony prawnej: ESS i inne Konkluzje
1. Wprowadzenie
2. Prawa zasadnicze w systemie wspólnotowym i unijnym
3. Ogólne zasady prawa (w tym konstytucyjne)
4. Zakres przedmiotowy praw
5. Standardy EKPC a Karta Praw Podstawowych
6. Instrumenty ochrony praw człowieka w Unii
7. Perspektywy
Ważniejsza literatura
1. Istotniejsze dokumenty
2. Ważniejsze publikacje książkowe
3. Artykuły naukowe w periodykach i pracach zbiorowych
4. Ważniejsze adresy internetowe
Aneks
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (OJ C 2007 303/01)
Wyjaśnienia dotyczące Karty Praw Podstawowych (2007/C 303/02)
269 stron, B5, oprawa miękka
