PODSTAWY SOCJOLOGII
W podręczniku przedstawiono w sposób maksymalnie zwięzły podstawowe zagadnienia
socjologii.
Lista wybranych problemów nie jest wyczerpująca, ukazuje jednak możliwie
wszechstronnie ludzi w ich wzajemnych związkach, a także struktury i procesy, które
kształtują życie społeczne. Ilustracje empiryczne odwołują się najczęściej do
warunków polskich. Taka perspektywa wynika z chęci bliższego ukazania, jak rodzą się
zachowania i działania grup społecznych w różnych konkretnych sytuacjach.
Zadaniem podręcznika jest ogólne zorientowanie studentów w problematyce socjologii
oraz przygotowanie ich do samodzielnej lektury prac socjologicznych i myślenia
kategoriami socjologicznymi. Do refleksji i namysłu powinny też skłonić czytelnika
zamieszczone na końcu każdego rozdziału pytania i problemy do dyskusji. W przekonaniu
autorów, wiedza socjologiczna wchodzi bowiem w skład niezbędnego zasobu wiedzy każdego
człowieka. Zasobu, który decyduje często o społecznej skuteczności, sprawności i
efektywności podejmowanych działań. Jeżeli niniejszy podręcznik spełni w tej
dziedzinie pożyteczną rolę, to znaczy, że trud autorów nie był daremny.
Autorzy serdecznie dziękują Profesorowi Andrzejowi Kwileckiemu, którego wnikliwe uwagi
recenzyjne pozwoliły na wyeliminowanie początkowych niedostatków tekstu.
WSTĘP 5
Rozdział I. SOCJOLOGIA JAKO NAUKA (Jan Sikora) 7
1. Przedmiot socjologii . 7
2. Początki i rozwój socjologii 10
3. Socjologia polska 16
4. Socjologia a socjologie szczegółowe 22
5. Teoria socjologiczna a praktyka 24
Pytania i problemy do dyskusji 25
Rozdział II. WYBRANE ORIENTAGE SOCJOLOGICZNE (Jan Sikora) 27
1. Teoria funkcjonalistyczna 27
2. Teoria konfliktu 28
3. Teoria wymiany społecznej 29
4. Teoria działania społecznego 30
5. Socjologia humanistyczna 30
6. Deterministyczne teorie socjologiczne 31
7. Socjoekonomiczna teoria pieniądza 39
Pytania i problemy do dyskusji 45
Rozdział III. STRUKTURY SPOŁECZNE (Jan Sikora) 46
1. Społeczeństwo. Pojęcie i struktura 46
2. Zbiory społeczne 51
3. Zbiorowości społeczne 54
4. Grupa społeczna 57
5. Małe grupy społeczne. Rodzina, krąg sąsiedzki 62
6. Społeczność lokalna przykładem grupy średniej 72
7. Duże grupy społeczne. Naród i mniejszości narodowe, inteligencja, elity władzy 76
8. Tożsamość grupy społecznej 89
Pytania i problemy do dyskusji 95
Rozdział IV. ŚWIADOMOŚĆ I KULTURA W SPOŁECZEŃSTWIE (HenrykJanuszek)
96
1. Pojęcie świadomości społecznej 96
2. Rola tradycji w kształtowaniu świadomości społecznej 97
3. Utopie w życiu społecznym 98
4. Rola idei w życiu społecznym 100
5. Opinia publiczna 101
6. Pojęcie kultury w socjologii 103
7. Kultura a struktura społeczna 105
8. Dziedziczenie i dyfuzja kultury 106
9. Kultura masowa 107
Pytania i problemy do dyskusji 108
Rozdział V. SOCJOLOGICZNA KONCEPCJA OSOBOWOŚCI (Henryk Januszek) 109
1. Osobowość i jej elementy . 109
2. Typy osobowości 112
3. Makro- i mikrospołeczne uwarunkowania osobowości 115
4. Zachowania społeczne i postawy jednostki 117
Pytania i problemy do dyskusji 120
Rozdział VI. ZMIANY I PROCESY SPOŁECZNE (Henryk Januszek) 121
1. Pojęcie i rodzaje procesów społecznych 121
2. Industrializacja i dezindustrializacja 123
3. Urbanizacja i ruralizacja 125
4. Ruchliwość społeczna 127
5. Zjawiska dezorganizacji i patologii społecznej 130
6. Transformacja społeczna 132
7. Kluczowe pytania dotyczące przyszłości Polski 142
8. Proces globalizacji 144
Pytania i problemy do dyskusji 146
Rozdział VII. METODY BADAŃ SOCJOLOGII (Henryk Januszek) 147
1. Socjologiczna procedura badawcza 147
2. Obserwacja 149
3. Wywiad 150
4. Ankieta 150
5. Pomiar socjometryczny 151
6. Testy i skale 152
7. Analiza dokumentów 153
8. Sprawozdanie z badań 154
Pytania i problemy do dyskusji 155
LITERATURA 156
159 stron, oprawa miękka