Pełnienie ról rodzicielskich wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie
Jest to interesująca monografia teoretyczno-empiryczna, która obejmuje szeroko
zakreślone podłoże teoretyczne i precyzyjną analizę wyników badań własnych.
Część teoretyczna poświęcona jest omówieniu znaczenia rodziny w rozwoju i życiu
człowieka – niezależnie od jego kondycji psychofizycznej – a także współczesnym
przemianom, którym podlega rodzina. Autorka prezentuje modele rodziny zdrowej i rodziny
dysfunkcjonalnej oraz fazy zmian w życiu rodziny związane z pojawieniem się w niej
dziecka, także niepełnosprawnego. Szczególnie starannej analizie poddano wpływ
niepełnosprawności intelektualnej dziecka na system rodziny: na realizację ról
małżeńskich i rodzicielskich, na koncepcje macierzyństwa i ojcostwa. (...) Na
podstawie analizy ilościowej i jakościowej danych uzyskanych od 183 osób będących
rodzicami dziecka niepełnosprawnego intelektualnie rozpatrzono problem narodzin dziecka
niepełnosprawnego w kontekście wydarzeń krytycznych, cierpienia rodziców dziecka
niepełnosprawnego intelektualnie, ich poczucia tożsamości rodzicielskiej i poczucia
sensu życia. (...) Z badań wyłania się optymistyczny obraz rodziny z dzieckiem
niepełnosprawnym, jako takiej, która po pokonaniu pierwszego szoku po stracie dziecka
„idealnego” i po zaakceptowaniu dziecka realnego, z jego faktycznym potencjałem
rozwojowym, jest w stanie funkcjonować w sposób umożliwiający rozwój indywidualny
wszystkich członków, co znajduje wyraz w sposobie pełnienia ról rodzicielskich,
jakości relacji małżeńskich, poczuciu tożsamości rodzicielskiej, wreszcie – w
odnalezionym sensie życia. Jednak nie oznacza to, że z życia rodziny znika cierpienie:
ono zmienia się z doznania niszczącego na doznanie konstruktywne – warunkujące
bogactwo pozytywnych przeżyć rodziców dziecka niepełnosprawnego intelektualnie.
Monografia autorstwa Żanety Stelter jest pracą oryginalną i bardzo potrzebną –
zarówno specjalistom pracującym z rodzinami z dziećmi niepełnosprawnymi, jak i samym
rodzicom dzieci niepełnosprawnych. Z zaprezentowanych badań wyłaniają się nowe
możliwości poszukiwania i odnajdywania zasobów rozwojowych rodzin z dziećmi
niepełnosprawnymi.
dr hab. Hanna Liberska, prof. nadzw. (fragment z recenzji)
Spis treści
Wprowadzenie
Część I. Podstawy teoretyczne pracy
Rozdział I. Rodzinny obraz niepełnosprawności intelektualnej dziecka
1. Znaczenie rodziny w życiu jednostki
2. Rodzina we współczesnym świecie
3. Rodzina jako system
3.1. Modele rodziny – rodzina zdrowa a rodzina dysfunkcjonalna
3.2. Wpływ niepełnosprawności intelektualnej dziecka na system rodzinny
4. Znaczenie ról małżeńskich i rodzicielskich w życiu człowieka dorosłego
4.1. Małżeństwo a rodzicielstwo
4.2. Czynniki kształtujące rodzicielstwo
4.2.1. Istota macierzyństwa
4.2.2. Istota ojcostwa
4.2.3. Tożsamość rodzicielska
5. Podejmowanie ról rodzinnych w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie
5.1. Realizacja ról małżeńskich w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym
intelektualnie
5.2. Macierzyństwo wobec dziecka z ograniczoną sprawnością intelektualną
5.3. Ojcostwo w obliczu niepełnosprawności umysłowej dziecka
5.4. Tworzenie roli matki i ojca dziecka niepełnosprawnego intelektualnie
Rozdział II. Narodziny dziecka niepełnosprawnego intelektualnie – znaczące
wydarzenie życiowe
1. Reakcja rodziców na niepełnosprawność dziecka w świetle wybranych koncepcji
1.1. Koncepcja żałoby i chronicznego smutku
1.2. Stres rodzicielski
1.3. Niepełnosprawność intelektualna dziecka jako sytuacja kryzysowa
2. Radzenie sobie z niepełnoprawnością intelektualną dziecka
2.1. Adaptacja rodziców do niepełnosprawności intelektualnej dziecka
2.2. Cierpienie rodziców dzieci niepełnosprawnych intelektualnie
2.2.1. Istota cierpienia
2.2.2. Rozwojowy aspekt cierpienia w świetle koncepcji K. Dąbrowskiego i V.E. Frankla
Część II. Badania własne
Rozdział III. Program badań
1. Problematyka i cel pracy
2. Schemat związków między zmiennymi
3. Pytania badawcze i hipotezy
4. Metodologia badań własnych
4.1. Kryteria doboru i charakterystyka grupy badawczej
4.2. Narzędzia badawcze
4.3. Przebieg badań
4.4. Zastosowane metody statystyczne
Rozdział IV. Wyniki badań własnych
1. Narodziny dziecka niepełnosprawnego intelektualnie w kontekście krytycznych wydarzeń
życiowych
1.1. Diagnoza niepełnosprawności dziecka a wydarzenia krytyczne – analiza wyników
1.2. Emocjonalne konsekwencje niepełnosprawności intelektualnej dziecka – analiza
wyników
1.3. Podsumowanie
2. Cierpienie rodziców dzieci niepełnosprawnych intelektualnie
2.1. Analiza wyników
2.2. Podsumowanie
3. Poczucie tożsamości rodzicielskiej rodziców dzieci niepełnosprawnych intelektualnie
3.1. Analiza wyników
3.2. Podsumowanie
4. Poczucie sensu życia rodziców dzieci niepełnosprawnych intelektualnie
4.1. Analiza wyników
4.2. Podsumowanie
5. Modelowanie strukturalne
5.1. Poczucie tożsamości rodzicielskiej
5.2. Poczucie sensu życia
5.3. Podsumowanie
Rozdział V. Dyskusja wyników
Rozdział VI. Wnioski końcowe
Bibliografia
322 stron, B5, oprawa miękka