EKOLOGIA
PODRĘCZNIK DO WYKŁADÓW I ĆWICZEŃ
Podręcznik jest przeznaczony dla studentów kierunków Rolnictwo i Ochrona
środowiska. Zawiera najważniejsze informacje z dziedziny ekologii ogólnej (autekologii
i synekologii), a większość przykładów w nim zamieszczonych nawiązuje do
ekosystemów rolniczych.
1. Podstawowe pojęcia i definicje 5
1.1. Wprowadzenie 5
1.2. Definicja ekologii i zakres badań 6
2. Wybrane zagadnienia z zakresu ekologii organizmu (autekologii) 11
2.1. Tolerancja ekologiczna 11
Materiały do ćwiczeń z zakresu autekologii (ekologii organizmu) 15
3. Wybrane zagadnienia z zakresu ekologii populacji 33
3.1. Liczebność i struktura populacji 33
3.1.1. Struktura przestrzenna populacji 34
3.1.2. Struktura wiekowa i jej wpływ na liczebność populacji 35
3.2. Mechanizmy ograniczające liczebność populacji 38
3.2.1. Czynniki biotyczne 39
3.2.1.1. Oddziaływania wewnątrzpopulacyjne ograniczające liczebność 39
3.2.1.2. Oddziaływania między populacjami różnych gatunków 42
3.2.1.3. Migracje 44
3.2.2. Czynniki abiotyczne 46
3.3. Genetyka populacji a liczebność i zagęszczenie populacji 50
3.4. Dynamika liczebności populacji 52
3.5. Regulacja liczebności populacji 55
Materiały do ćwiczeń z zakresu ekologii populacji 57
4. Warunki klimatyczne a zasięgi geograficzne gatunków 63
4.1. Wprowadzenie 63
4.2. Metody wyznaczania i przedstawiania zasięgów 64
5. Wybrane zagadnienia z zakresu ekologii biocenoz i ekosystemów 67
5.1. Obieg materii i energii 67
5.1.1. Budżet energetyczny autotrofów 67
5.1.2. Wydajność przekształcania energii przez roślinność 69
5.1.3. Stosunek produkcji pierwotnej netto do produkcji pierwotnej brutto i produkcja
wtórna 70
5.1.4. Budżet energetyczny heterotrofów 71
5.1.5. Produkcja wtórna poszczególnych poziomów troficznych (piramida troficzna) 71
5.1.6. Pokarm dostępny i współczynnik eksploatacji 72
5.1.7. Bilans energetyczny biocenozy 73
5.1.8. Pomiar produktywności biocenozy 74
5.1.9. Produkcja pierwotna a produkcja użyteczna 75
5.2. Kryteria wyróżniania biocenoz 76
5.3. Organizacja biocenozy 78
5.3.1. Powiązania występujące w biocenozie 78
5.3.1.1. Powiązania troficzne 78
5.3.1.2. Powiązania konkurencyjne 81
5.3.1.3. Powiązania paratroficzne 83
5.3.1.4. Homeostaza biocenozy 83
5.4. Różnorodność biocenoz 84
5.5. Dynamika ekosystemów 86
5.5.1. Zmiany kierunkowe i cykliczne w biocenozach 86
5.6. Podział biocenoz, regiony fito-i zoogeograficzne 92
5.6.1. Zasięgi geograficzne roślin i zwierząt 94
Materiały do ćwiczeń z zakresu ekologii biocenoz 96
6. Ekologia stosowana 121
6.1. Wprowadzenie 121
6.2. Wykorzystanie wyników badań ekologicznych przy eksploatacji populacji w łowiectwie
i rybołówstwie 121
6.3. Zastosowania badań ekologicznych w ochronie przyrody 122
6.4. Znaczenie badań ekologicznych w ochronie roślin 122
6.4.1. Stosowanie środków chemicznych, tzw. pestycydów (insektycydów, fungicydów i
herbicydów) 124
6.4.2. Czynniki zwiększające stabilność agrocenoz oraz umożliwiające ograniczenie
stosowania pestycydów 126
6.4.3. Stosowanie metod agrotechnicznych 127
6.4.4. Stosowanie metod biologicznych 127
Bibliografia 129
Aneks 133
1. Liczby wskaźnikowe Ellenberga 133
2. Grupy ekologiczno-socjologiczne Hilbiga 141
3. Klasyfikacja fitosocjologiczna zbiorowisk chwastów polnych (segetalnych) Polski 153
155 stron, oprawa miękka
