Kryzys i zaburzona dynamika Unii Europejskiej
Od ponad 60 lat, wciąż i bez końca stawiane są pytania dotyczące dynamiki i
kryzysu integracji europejskiej.
Dlaczego kryzys i dysfunkcjonalności na stałe wpisały się w system Wspólnot, a
następnie Unii Europejskiej?
Jak należy interpretować i rozumieć zachodzące w nich zakłócenia?
Czy w okresie "burzy i naporu" oraz stanu nadzwyczajnego, z jakim mamy dziś
do czynienia nadszedł czas na spełnienie lub rezygnację z federalnych marzeń o
mocarstwowych (imperialnych) Stanach Zjednoczonych Europy?
Druga dekada XXI wieku staje się dla Unii Europejskiej nadzwyczaj trudnym okresem
wielu reform i modyfikacji. Nikt nie może mieć pewności, kiedy i czym ten okres się
zakończy. Nie wiemy czy dojdzie do przełomu rozwojowego lub dezintegracji i załamania
projektu europejskiego. Zastanawiamy się czy UE jest w stanie rządzić sama sobą i
zapanować nad kryzysami, które ją dotykają?
Czy jest nadal zdolna do wytwarzania i odtwarzania się (reprodukowania) tylko przy pomocy
własnych sił (energii) i elementów?2 Czy wyczerpał się już dotychczasowy wzorzec
ewolucji integracji europejskiej oparty na ciągłym przezwyciężaniu kryzysów
(osiąganiu nowych stanów równowagi), doprowadzając Unię Europejską do stanu
krytycznego? To tylko niektóre z kolejnych pytań, na które próbują odpowiedzieć
badacze, analitycy i eksperci, ale i politycy i urzędnicy odpowiedzialni za sprawy
europejskie.
Wykaz najważniejszych skrótów
Wstęp
Rozdział I. Kryzys i zaburzona dynamika integracji europejskiej w ujęciu
funkcjonalnym i neofunkcjonalnym
1. The functional units of Europe. Na drodze do zneutralizowania kryzysowej i
konfliktogennej natury państw
1.1. Antykryzysowy sens funkcjonalizmu
2. The abandoning, rescuing or recasting the nation state? Neofunkcjonalna interpretacja
kryzysu
2.1. Neofunkcjonalne pokojowe centrum władzy ponadpaństwowej
2.2. Spill-over i "stabilizujący" sens integracyjnej "kuli
śnieżnej"
2.3. Neofunkcjonalizm reformowany
2.4. Próby dalszej rewizji i kryzysowe dylematy
2.5. Neofunkcjonalizm a "sukces" integracji europejskiej po Traktacie z
Maastricht
3. Neo-neofunkcjonalny matrix kryzysowej Unii Europejskiej
3.1. Reakcja na triumf intergovernmentalizmu
3.2. Adaptacja atomizacji i dezintegracji
3.3. Zmienna natura funkcjonalizmu w wersji neo-neo
3.4. Nowe strategie integracji
Podsumowanie
Literatura
Rozdział II. Kryzys i zaburzona dynamika systemu Unii Europejskiej w ujęciu
realistycznym - państwowo-centrycznym
1. Państwo/państwa a kryzysowe wykonywanie władzy integracyjnej powierzonej Unii
Europejskiej
2. Państwo/państwa a zaburzona dynamika integracji i Unii Europejskiej
2.1. Cztery procesy zmiany w "neorealistycznym" świecie państw
2.2. Double tethering
3. Unia Europejska między anarchicznością a hierarchicznością
4. Kryzysowe sprzeczności interesów
5. Kryzysowa asymetryczność
6. Miejsce, role i funkcje państwa w niestabilnym systemie Unii Europejskiej
7. Prawdziwi władcy Unii Europejskiej
8. "Unia w unii". Państwa a kryzysowo zróżnicowana Unia wielu kręgów i
prędkości
8.1. Elastyczność a kryzysowa historia integracji
8.2. Elastyczność a kryzys w strefie euro
9. Prezydencja - antykryzysowa formuła aktywności nie Unii, a państw członkowskich (?)
Podsumowanie
Literatura
Rozdział III. Między-państwowe i między-rządowe ujęcie kryzysu i zaburzonej
dynamiki integracji europejskiej
1. Narodowe wnętrze Unii Europejskiej
1.1. Państwo i jego rząd w centrum perturbacji i dysfunkcjonalności
1.2. Zmienne uwarunkowania między-państwowego (między-rządowego) sensu integracji
1.3. "Nowe Jeruzalem" nie powstanie. Rządy państw członkowskich na to nie
pozwolą
2. Antykryzysowe międzyrządowe paradygmaty i dogmaty
2.1. Międzyrządowe zarządzanie preferencjami generowanymi w państwach członkowskich
2.2. Antykryzysowa agregacja preferencji
2.3. Międzyrządowy transfer kompetencji na rzecz wspólnych instytucji
2.4. Deficyt demokracji a międzyrządowe metody wychodzenia z kryzysu
3. Antykryzysowe międzyrządowe eksperymenty
3.1. Tajemnica OMC
3.2. Metoda Unii Europejskiej
Podsumowanie
Literatura
Rozdział IV. Kryzys i zaburzona dynamika integracji europejskiej w perspektywie
komunikacyjnej i transakcyjnej
1. Wspólnota antykryzysowej komunikacji i bezpieczeństwa
2. Nowe antykryzysowe spojrzenie na wspólnotę komunikacji i bezpieczeństwa
3. Czy nadszedł wreszcie czas na urzeczywistnienie prawdziwej wspólnoty bezpieczeństwa?
Podsumowanie
Literatura
Rozdział V. Konstruktywistyczne wyjaśnianie zaburzeń i dysonansu poznawczego w
procesie integracji i systemie Unii Europejskiej
Część I
1. Kryzysowa rzeczywistość i/a rzeczywistość kryzysu
2. Unia Europejska nie jest tym czym wydaje się być
2.1. Konstruktywistyczne postrzeganie i społeczny kontekst kryzysowej rzeczywistości
2.2. Między rzeczywistością a obserwacją i projekcją
2.3. Społeczne rozumienie kryzysu integracji/Unii Europejskiej
3. Socjalizacja
3.1. Ujęcie negatywne - kontrsocjalizacyjne
3.2. Ujęcie pozytywne - adaptatywne
4. Kryzys a/i kultura
5. Język i hermeneutyka źródeł kryzysu
6. Kryzys a konstruowanie strukturalno-systemowe
6.1. Podstawa, baza, akt fundacyjny/konstrukcyjny Unii Europejskiej
6.2. Antykryzysowy dualizm strukturalny
6.3. Kryzys, państwo, struktura
7. Zaburzony wymiar kryzysowych/antykryzysowych interakcji struktura-agent-struktura.
Wzajemne konstytuowanie społecznego działania i społecznej struktury
Część II
1. P. Bourdieu i kryzys radykalny
2. Dekonstruktywizm a kryzys integracji i zaburzona dynamika Unii Europejskiej
2.1. "Podwójne czytanie"/poststrukturalne odczytywanie kryzysu
2.2. Kryzysowa zewnętrzność
2.3. Dekonstruktywizm a relacja agent-struktura-agent
Podsumowanie
Literatura
Rozdział VI. Instytucjonalne ujęcie kryzysu i zaburzonej dynamiki integracji
europejskiej
Część I
1. Kryzysowa organizacja zinstytucjonalizowanej integracji europejskiej
1.1. Adaptacja instytucjonalizacji międzynarodowej
1.2. Zróżnicowane ujęcia antykryzysowej instytucjonalizacji integracji i Unii
Europejskiej
1.3. Antykryzysowe funkcje instytucjonalizacji
Część II
Dysfunctions of institutional design process
1. Kryzys a instytucjonalność struktury integracyjnej Unii Europejskiej
2. Kryzysowa sytuacja instytucjonalna Unii Europejskiej
2.1. Instytucjonalizm racjonalnego wyboru
2.2. Instytucjonalizm historyczny
Część III
1. Formalna i nieformalna strona instytucjonalizacji i instytucjonalności UE
2. Kryzys a rywalizacja i antagonizmy instytucjonalne
3. Kryzysowa instytucjonalizacja gospodarcza
4. Kryzys a instytucjonalna multiplikacja. Od równowagi do nierównowagi
Podsumowanie
Literatura
Rozdział VII. Kryzys i zaburzona dynamika integracji europejskiej, a
pluralistyczne: wielopoziomowe, wieloprzestrzenne i wielowymiarowe urządzanie i
rządzenie Unią Europejską
1. Unia Europejska nie jest monolitem. Kryzysowa (antykryzysowa) dyferencjacja i pluralizm
wnętrza Unii Europejskiej
1.1. Antykryzysowa(?) przestrzeń transnarodowego rządzenia
1.2. Supranarodowa super-władza bez kryzysu
1.3. Państwowo-centryczny pluralizm
2. Multi-faceted process and system. Kryzys a rządzenie, urządzanie
i zarządzanie w spluralizowanej Unii Europejskiej różnych wersji, modeli i stanów
2.1. Governance without government, governance networks and collective governance
2.2. Deterytorialne związywanie i inkoherentne splatanie
2.3. Integracja pozytywna i negatywna
2.4. Policentryczna demokracja i neo-państwo
2.6. Wielopasmowość
2.7. Legitymizacja w sferze heterogenicznych i policentrycznych jurysdykcji
2.8. Totalne i reżimowe rządzenie Europą
2.9. Europa Władzy Wielopiętrowego Urzędu
2.10. Podsumowanie: atrakcyjna i przekonująca metafora
3. Zakłócone oraz kryzysowe relacje w kosmosie agentów i mocodawców
4. Kryzys a behawioralne zagęszczenie przestrzeni integracji
Podsumowanie
Literatura
Rozdział VIII. Czy federalizm to dobry sposób na kryzys? Federalistyczne ujęcie
zaburzonej dynamiki integracji i Unii Europejskiej
1. Federalizm, kryzys i integralny federalizm P.-J. Proudhona
2. Europejski ruchu federalistyczny
i jego antykryzysowe zaangażowanie
2.1. Unia państw narodowych
2.2. Federalizm zdecydowany - funkcjonalistyczny
2.3. Federalna umowa konstytucyjna
3. Heterogeniczność integracji europejskiej a pokojowe (antykryzysowe) aspekty
federalizmu
4. Neofederalizm i antykryzysowe recepty
4.1. Federacji federacji
4.2. Nowe formy federalizmu
4.3. Federalizm pluralistyczny
4.4. Federalizm społeczny
4.5. Modele federalne a‘la Parlament Europejski
4.6. Federalizm segmentacyjny i pierwiastki federalistyczne
5. Kryzys pomiędzy federacją a konfederacją
5.1. Konfederalizm w rozważaniach teoretycznych
6. Federalna Europa ojczyzn. W stronę federalizmu międzypaństwowego/międzyrządowego
7. Federalne (i nie tylko) wizje bezkryzysowej Unii Europejskiej
8. Federalizacja i unia polityczna via Wspólna Polityka Zagraniczna
i Bezpieczeństwa oraz Wspólna Polityka Bezpieczeństwa
i Obrony Unii Europejskiej
Podsumowanie
Literatura
Rozdział IX. Neośredniowieczne i imperialne uwarunkowania kryzysu
integracji i Unii Europejskiej
1. Unitas in diversitate. Średniowieczny kryzys w XXI wieku?
1.1. Nowy imperialny ład europejski
1.2. Kryzysowe (?) rozszerzanie terytorialne Unii Europejskiej
1.3. Zmierzamy w stronę świata przedwestfalskiego
2. Neomediewalne wyjaśnianie zaburzonej dynamiki integracji europejskiej
2.1. Dominacja nieładu, sprzeczności i nieprzewidywalności
2.2. Wyjście poza system państw. Krzyżujące się władze i lojalności
2.3. Atomigracja
2.4. Mediewalna suzerenność
2.5. Między uniwersalistyczną Christianitas, a partykularnym barbarzyństwem. Świat
Nowego Pokojowego Średniowiecza
3. Kryzysowe konsekwencje (neo)średniowiecznej antyuniwersalistycznej peryferyzacji i
fragmentacji "imperialnej" Unii Europejskiej
3.1. "Antykryzysowy" liberalny postśredniowieczny hegemon
3.2. Postintegracyjne hiper-imperium człowieka rynku/świata
3.3. Zmierzch suwerenności narodowej, a nowe formy ponowoczesnej władzy imperium
4. Powrót do historii? Imperium łacińskie oraz francuskie primus inter pares
Podsumowanie
Literatura
Rozdział X. Systemowe ujęcie (de)stabilizacji oraz zaburzonej dynamiki i kryzysów
integracyjnych
1. System to wciąż nowy paradygmat naukowy służący wyjaśnianiu, zrozumieniu i
rozwiązywaniu kryzysów Unii Europejskiej
1.1. Elementy i subsystemy
1.2. Struktura systemu
1.3. System to nie obraz, to przestrzeń
1.4. Antykryzysowa inteligencja systemu. Interakcje, sprzężenia i konwersje
wewnątrz-systemowe
1.5. Anomalie i destabilizacje systemowe - między równowagą a nierównowagą
2. Problem proliferacji kryzysu w systemie. Czy Unia Europejska jest nadal zdolna do
automodyfikacji?
Podsumowanie
Literatura
Rozdział XI. Kryzys i krytyka kapitalizmu integracji europejskiej
Część I
1. True and never-ending story. Polityka ekonomiczna (i nowa ekonomia polityczna) kryzysu
integracji i Unii Europejskiej
1.1. Trzy fronty kapitalistycznego zwycięstwa
1.2. Strategia lizbońska i EU public limited company
1.3. Kapitalistyczne rozszerzenie i network economy
1.4. Krytyczne wnioski
1.5. "Społeczna gospodarka rynkowa" (?)
1.6. Próby odnowienia jednolitego rynku
2. Prawdziwy kryzys prawdziwej bezpaństwowej i ponadnarodowej waluty
2.1. W stronę pogłębiających się nierównowag finansowych i załamania strefy euro
2.2. Pierwsze kryzysowe wnioski i podsumowania
3. Pre-hegemonialna pozycja Europejskiego Banku Centralnego
Część II
1. A Specter is Haunting the World - the Specter of Capitalism.
Marksowska krytyka kapitalistycznej natury integracji europejskiej
1.1. Ujęcie historyczne
1.2. Alienacja i wyobcowanie
2. Nadal żyjemy w "czasach" Marksa. Dialektyka a kryzys integracji europejskiej
2.1. Sprzeczności (w) integracji i Unii Europejskiej
2.2. Sprzeczności a historia integracji
3. Otwarty marksizm i neogramscianizm - kapitalistyczny kryzys integracji i Unii
Europejskiej
3.1. Antykapitalistyczna formuła open
3.2. Kapitalistyczna dominacja i hegemonia
3.3. Państwo i kapitalizm państwa
3.4. Makiaweliczny "książę euro"
4. Neokapitalistyczny "system świat", teoria zależności i dyktatura ruchu
4.1. Gospodarka-świat w natarciu
4.2. Państwo w gospodarce kapitalistycznej
4.3. Stratyfikacja nowoczesnego systemu-świata
4.4. Teoria zależności, nie współzależności
4.5. Dromologia i jej następstwa
Część III
Od imperializmu do lobbingu
1. Kryzys a neoimperializm integracyjny
2. Lobbing i jego wpływ na kryzys
2.1. Cele i skuteczność
2.2. ACTA - wypadek przy pracy?
2.3. Lobbing a "kapitalizm kolesiów"
3. Kryzysowa eksploatacja środowiska naturalnego i przyrody oraz jej kontrowersyjne
konsekwencje
3.1. Przyszedł czas na Arktykę
3.2. "Unia klimatyczna" i handel dwutlenkiem węgla
Część IV
Nieoptymistyczne wnioski i podsumowania
Appendix /marksowsko-leninowski
Literatura
Rozdział XII. Teorie/"teorie" i koncepcje sceptycyzmu, chaosu, upadku,
końca i spisku
Część I
1. Trzynaście myśli o dezorientacji, kryzysowej kontestacji, fatalizmie, strachu,
sceptycyzmie i katastrofizmie
2. Iść, ciągle iść w stronę słońca. Kryzysowa Unia Europejska od utopii do
antyutopii
2.1. Między eksperymentem a alternatywą
2.2. Antyutopia
2.3. Utopia w debacie publicznej
Część II
1. Deterministyczny chaos a kryzys integracji
2. Chaos Unii Europejskiej i chaos w Unii Europejskiej
2.1. Siedemnaście prawdziwych przyczyn chaosu UE i w UE
3. Kryzysowy indeterminizm. Indeterminizm kryzysu
3.1. Czarny łabędź. Integracja od przypadku do przypadku
4. Terra nulius. Chaotyczny przednowoczesny świat/system - miejsce ostatecznego spoczynku
Unii Europejskiej
5. Entropia i druga zasada termodynamiki
5.1. Kryzysowe wyczerpywanie energii i zasobów integracyjnych
Część III
"Przed i powojenne" adaptacje KOŃCA I UPADKU
1. Nous autres, civilisations, nous savons maintenant que nous sommes mortelles.
"Koniec Zachodu" O. Spenglera
2. Katastrofizm i antyutopizm F. Znanieckiego
3. "Zator cywilizacyjny" F. Konecznego
4. A.J. Toynbee. Śmierć/odradzanie cywilizacji i "karłowacenie Europy"
5. P.A. Sorokin a kryzys i ruchliwość/nadpobudliwość Unii Europejskiej
6. O kryzysie i innych demonach. Walka o duszę Europy według
R. Steinera
7. Panem et circenses. J. Ortega y Gasset i "poziom naszych czasów"
7.1. W nowym świecie - nowy człowiek - nowy obywatel/nowe masy
7.2. Europejska dekadencja
8. "Koniec" a‘la F. Fukuyama
9. Koniec Europy a cywilizacyjny konflikt S.P. Huntingtona
10. Kryzysowa recepcja twórczości J. Baudrillarda
10.1. Dezorientacja
11. Unia Europejska jako kryzysowy panoptykon - zaadoptowane więzienie idealne J.
Benthama
12. Dezintegracja i upadek w ujęciu N. Daviesa
13. Jesteśmy skazani na stagnację. Koniec świata społecznego w Europie według A.
Touraine‘a
14. Unia Europejska między Rzymskim Imperium a Bizancjum i Świętym Cesarstwem Rzymskim
Narodu Niemieckiego
Część IV
1. They Don‘t Really Care About Us. Upadek poprzez delegitymizację
1.1. Delegitymizacja strukturalna
2. Negatywizm oraz spiskowe ujęcie kryzysu i przyszłości integracji europejskiej
2.1. Analogie historyczne i nie tylko
2.2. Grupy i organizacje spiskowe
2.3. Brytyjski strach
Podsumowanie
Literatura
Rozdział XIII. Próba chrześcijańskiego/teologicznego ujęcia kryzysu
integracji i Unii Europejskiej
1. Przywracanie utraconej jedności. Dwanaście myśli o grzechu
1.1. Raj utracony. Grzech pierworodny a godność człowieka i zdolność do pokonywania
kryzysów
1.2. Kryzys grzechu pierworodnego potrzebuje ciągłego odkupienia
1.3. Biblijne źródła kryzysowych napięć. Między "jest" a "być"
1.4. W kryzysowym zawieszeniu pomiędzy "już" i "jeszcze nie"
1.5. Unia Europejska a poskramianie niedostatków ludzkiej natury
1.6. Doktryna grzechu pierworodnego - o kryzysie raz jeszcze
1.7. Łamanie zasad Dekalogu. Grzech powszedni a osobista odpowiedzialność za kryzys
(zadłużeniowy) w Unii Europejskiej
1.8. "Aktywność ludzka zepsuta przez grzech" - odwołanie do Soboru
Watykańskiego II
1.9. Grzech społeczny i rzeczywistość kryzysu integracji i Unii Europejskiej
1.10. Caritas in Veritate/miłość w prawdzie wyzwoli nas z grzechu/kryzysu
1.11. Gloria in excelsis Deo. Et in terra pax hominibus bonae voluntatis/ /Glory to God in
the highest, and on earth peace to men of good
will. Chwała na wysokościach Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli
1.12. Kryzys a sąd boży i kara za grzechy
2. Chrześcijańskie (rzymsko-katolickie) odniesienia do kryzysu Europy i w Europie
3. Jan Paweł II i jego zaangażowanie na rzecz Europy bez kryzysów
3.1. Europa potrzebuje przebudzenia duchowego i kulturowego
3.2. Kryzys Europy jest kryzysem chrześcijaństwa
3.3. Kościół ma własną antykryzysową metodę
3.4. Dramatyczna niepewność jutra
3.5. Nie będzie jedności Europy bez wspólnoty ducha
3.6. Europa to nie tylko polityka i ekonomia
3.7. Europa, aby odnaleźć swą tożsamość, musi powrócić do chrześcijańskich
korzeni
3.8. Zagrożenia dla równowagowi Europy i w Europie
3.9. Europa bez kryzysu to Europa otwarta
3.10. Niech zstąpi Duch Twój. I odnowi oblicze ziemi. Tej Ziemi... europejskiej Ziemi...
4. Papież Benedykt XVI i jego antykryzysowe rozważania
4.1. Europejski półmrok
4.2. Kryzys przyczyną lub efektem zmęczenia Europejczyków
4.3. Kryzys duchowy i moralny
4.4. Świat/Europa nie powstały w wyniku jakiejś konieczności, ślepego przeznaczenia
4.5. Kryzys gospodarczy a kryzys etyczny
4.6. Kryzys a ludzka egzystencja
4.7. Świat współczesny lęka się skażenia środowiska, wojny, kryzysu ekonomicznego,
ale nie boi się grzechu...
Podsumowanie: Europa chrześcijańska: rzeczywistość czy legenda?
Literatura
Rozdział XIV. Metaforyczne ujęcie kryzysu integracji i Unii Europejskiej
1. Uzasadnienia
1.1. Europa w metaforach, Europa w obrazach
2. Kryzysowe i antykryzysowe metafory
2.1. Dead or Alive. "Unia - chory człowiek Europy"
2.2. Unia Europejska - metafora kosmosu i jego anonimowości
2.3. Kontrapunkt i kakofonia
2.4. Chaos przyrody i utopia dendrologiczna
2.5. Metafory wodne: oceaniczne, morskie i rzeczne. Unia Europejska sama sobie
"sterem, żeglarzem i okrętem"
2.6. Kryzysowe bagno
2.7. Metafory komunikacyjne i transportowe: przywracanie Europy "na właściwy
tor" (back on track)
2.8. Metafora roweru
2.9. Neofunkcjonalny mechanicyzm. Unia Europejska jako mega-maszyna i antykryzysowe
perpetuum mobile
2.10. Metafory informatyczne (UE wersja 13.0)
2.11. Metafora malarska
2.12. "Mądra Unia po szkodzie" czyli przypowieść o cesarzu J.L. Borgesa
2.13. Kilka innych metafor: sklep, klej
2.14. Unia Europejska i jej metamorfozy/przemiany na przykładzie mitu o Dedalu i Ikarze
Ucieczka od przeszłości
Poszukiwanie integracyjnego spoiwa
Zrywanie z pamięcią
2.15. Kryzysowy postęp wymaga konwergencji i ofiar
2.16. Metafora biblijna bez komentarza. Unia Europejska między wieżą Babel a Babilonem
2.17. Demian H. Hesse. O upadku i odbudowie Europy - mocno, metaforycznie i bez komentarza
2.18. Miejsce dla gastrycznej katharsis i dosadnej "metafory świata" S.I.
Witkiewicza
2.19. Metafora ekstremalna. Kwantowy kosmos matrixowej Unii Europejskiej
Zamiast podsumowania: smutne konsekwencje "porwania/braku Europy"
Literatura
Rozdział XV. Stanowiska, modele prognostyczne i projekcje przyszłości
integracji i Unii Europejskiej
1. Podstawy metodologiczne i metodyczne wypracowywania prognoz przyszłości integracji i
Unii Europejskiej
2. Stanowiska, modele prognostyczne i projekcje przyszłości
2.1. Początek końca Unii Europejskiej. Stanowiska, modele i projekcje atomizacyjne oraz
dezintegracyjne
2.2. Stanowiska, modele i projekcje redukcyjne oparte na zmiennej elastyczności i
integracyjnym status quo
2.3. Zbiorowa fiksacja na tle "więcej Europy"? Stanowisko, modele i projekcje o
charakterze konsolidacyjnym
2.4. Inne spojrzenie na teraźniejszość i przyszłość integracji europejskiej
3. Debata o kryzysowej przyszłości integracji i Unii Europejskiej. 2010-2013
3.1. "Lepsza mała pomoc niż wielkie gadanie"
3.2. "Dla chcącego nie ma nic trudnego"
3.3. "Nieobecni nigdy nie mają słuszności"
3.4. "Małe rzeczy zgodą rosną, duże niezgodą upadają"
3.5. "Łatwiej niektórym książkę napisać, niż drugim ją przeczytać"
4. Polski wkład w poszukiwanie rozwiązań antykryzysowych
Podsumowanie
Literatura
Zakończenie
Literatura dodatkowa
Literatura dodatkowa: odautorska
Summary
692 strony, B5, oprawa twarda
?
