Między wyborem a przymusem
Rodzina a sposób radzenia sobie w różnych
sytuacjach życiowych
dr hab. Hanna Liberska, prof. UKW:
Autorka na podstawie zaprezentowanych w monografii wyników badań własnych
rozpoznała procesy, które zostają uruchomione w systemie rodziny w związku z
wydarzeniami normatywnymi i nienormatywnymi, pożądanymi z punktu widzenia rozwoju
rodziny i jej członków, jak i niepożądanymi, zagrażającymi patologizacją życia
rodziny i jednostek (dorosłych i dzieci). Wskazuje także zasoby tkwiące w systemie
rodziny przydatne w rozwiązaniu różnych sytuacji trudnych, a szczególnie na bliskie,
nasycone dodatnimi emocjami, relacje międzypokoleniowe. Zostały one rozpoznane jako
odgrywające ważną rolę w stabilizowaniu pozytywnego kierunku zmian rozwojowych
systemów rodziny, reprezentujących różne pokolenia dorosłych i mające zasadnicze
znaczenie dla satysfakcjonującego rozwoju indywidualnego każdej osoby w rodzinie.
Pozytywne bliskie relacje w rodzinie, także wielopokoleniowej, są koniecznym warunkiem
utrzymania dynamicznej równowagi całego systemu rodziny i jego podsystemów, która z
kolei stanowi o ich dalszym rozwoju. (…) Wyniki badań referowanych przez dr Marzannę
Farnicką wraz z ich omówieniem mogą zainteresować specjalistów pracujących z
rodzinami (psychologów, pedagogów, terapeutów, pracowników socjalnych, prawników i
innych). Zapewne zainteresują także studentów różnych kierunków studiów (np. nauk o
rodzinie), przygotowujących się do pracy z rodzinami bez dysfunkcji, „modelowymi”,
jak i dysfunkcyjnymi. Recenzowana monografia jest warta uwagi każdego z nas – członka
większej lub mniejszej rodziny, gdyż pomoże nam uniknąć pułapek życia rodzinnego
lub znaleźć pozytywne rozwiązanie przynajmniej niektórych problemów rodzinnych.
Spis treści:
Wstęp
Część I. Rodzina jako przedmiot badań
1. Rola kultury w badaniach nad rodziną
2. Kulturowe perspektywy badań nad rodziną
3. Przyjęte założenia na temat rodziny
4. Rola rodziny w rozwoju indywidualnym
5. Procesy warunkujące wpływ rodziny na zachowania jednostki
Część II. Sytuacje trudne w życiu rodziny
1. Sytuacje trudne, kryzysowe i stresowe
1.1. Sytuacja stresowa
1.1.1. Klasy sytuacji stresowych
1.1.2. Stres jako proces
1.1.2.1. Definicja stresu
1.2. Sytuacja trudna
1.2.1. Konsekwencje występowania sytuacji trudnych
1.3. Sytuacja kryzysowa – definicja i cechy
1.4. Sytuacje życiowe a uruchamiane sposoby radzenia sobie z nimi
2. Proces radzenia sobie i jego funkcje
2.1. Funkcje procesu radzenia sobie
2.2. Sposoby radzenia sobie i ich efekty
2.3. Społeczna teoria kryzysów i procesów zmagania się z nimi
2.3.1. Zadania związane z procesem radzenia sobie
2.4. Poszukiwanie modelu radzenia sobie
3. Kryzys rodzinny i proces radzenia sobie z nim
3.1. Rozumienie kryzysu w rodzinie
3.2. Etapy radzenia sobie z kryzysem w rodzinie
3.2.1. Radzenie sobie w diadzie
3.2.2. Proces indywidualnego radzenia sobie
3.2.3. Rodzinne radzenie sobie
Część III. Rodzinne uwarunkowania rodzicielstwa w badaniach własnych
1. Rodzicielstwo jako zadanie
2. Pytania i hipoteza badawcza
3. Opis badania
4. Dobór próby badanej
5. Procedura badania i narzędzia badawcze
5.1. Technika do badania poczucia normatywności, wartości przypisywanych określonym
zadaniom rozwojowym oraz ich percypowanej kolejności
5.2. Narzędzie badające oczekiwany czas zaistnienia zdarzeń
5.3. Narzędzie badające percepcję statusu materialnego
6. Opis grupy badanej
6.1. Opis grupy badanej z punktu widzenia czynników sprzyjających transmisji
6.1.1. Status materialny jako czynnik sprzyjający transmisji
7. Rezultaty badań własnych
7.1. Poszukiwanie uwarunkowań oczekiwanego doświadczenia
7.1.1. Uwarunkowania oczekiwań wieku młodych dorosłych w momencie urodzenia pierwszego
dziecka
7.1.2. Uwarunkowania oczekiwań wieku młodych dorosłych w momencie urodzenia kolejnego
dziecka
7.1.3. Dyskusja nad uzyskanymi uwarunkowaniami oczekiwanego doświadczenia
7.2. Poszukiwanie uwarunkowań wiedzy społecznej w zakresie rodzicielstwa
7.2.1. Uwarunkowania normatywnej kolejności realizacji rodzicielstwa
7.2.2. Uwarunkowania normatywnego znaczenia rodzicielstwa
7.2.3. Dyskusja nad uzyskanymi uwarunkowaniami wiedzy społecznej w zakresie rodzicielstwa
8. Poszukiwanie uwarunkowań ewaluacji rodzicielstwa
9. Otrzymany model uwarunkowań rodzicielstwa
9.1. Znaczenie klimatu emocjonalnego i statusu materialnego
9.2. Otrzymane zależności między zmiennymi
9.3. Wzory uwarunkowań rodzicielstwa w badanych rodzinach
10. Weryfikacja hipotezy
11. Wpływ rodziny pochodzenia na podejmowanie rodzicielstwa
Część IV. Rodzinne uwarunkowania radzenia sobie w sytuacji rozwodu
1. Rozwód jako zjawisko społeczne
2. Psychologiczne rozumienie rozwodu
2.1. Konsekwencje rozwodu
2.2. Skutki rozwodu
2.3. Sytuacja rozwodu jako sytuacja kryzysowa w rodzinie
3. Proces radzenia sobie w rodzinie z rozwodem
3.1. Czynniki wpływające na rozwód i radzenie sobie z nim
3.2. Strategie wykorzystywane w procesie radzenia sobie z rozwodem
3.2.1. Umiejętności radzenia sobie
3.2.2. Determinanty efektywności radzenia sobie
3.3. Etapy radzenia sobie z rozwodem przez dorosłych
3.3.1. Indywidualny proces radzenia sobie z rozwodem
3.3.2. Proces radzenia sobie w diadzie małżeńskiej
3.4. Sytuacja dzieci po rozwodzie rodziców
3.4.1. Konsekwencje straty jednego z rodziców
3.4.2. Etapy radzenia sobie z rozwodem przez dzieci
3.4.3. Proces radzenia sobie a dorastanie – specyficzna sytuacja dziecka w okresie
dorastania
3.5. Rodzice i dzieci w procesie radzenia sobie
4. Badania własne
4.1. Hipotezy i zmienne badawcze
4.2. Narzędzia badawcze
4.3. Opis grupy badanej
5. Prezentacja wyników badań
5.1. Poziom zgodności percepcji rozwodu
5.2. Poziom poczucia winy wśród badanych
5.3. Wykorzystywane strategie radzenia sobie u dzieci i ich rodziców
5.3.1. Stosowane strategie radzenia sobie w grupie rodziców
5.3.2. Stosowane strategie radzenia sobie w grupie dzieci
5.3.3. Związki między sposobami radzenia sobie rodzica opiekuńczego i jego
dorastającego dziecka
5.4. Związki między sposobami radzenia sobie a poczuciem winy i percepcją rozwodu w
grupie badanych
5.4.1. Związki między badanymi strategiami radzenia sobie w podgrupie dzieci
5.4.2. Związki między sposobami radzenia sobie a poczuciem winy i percepcją rozwodu w
grupie badanych rodziców
5.4.3. Związki między sposobami radzenia sobie rodziców i dzieci
6. Weryfikacja hipotez
7. Dyskusja wyników
8. Zadania stojące przed rodziną w procesie radzenia sobie dziecka z rozwodem
Zakończenie
Spis literatury
Spis tabel
Spis rysunków
English Summary
Nota o autorze
197 stron, B5, oprawa miękka
