INTERFEJS DLA OSÓB Z DYSFUNKCJĄ WZROKU MODEK KOGNITYWNY GATKOWSKA I. LUBASZEWSKI W. Księgarnia

Interfejs dla osób z dysfunkcją wzroku

Model kognitywny i przykład dobrej praktyki

Problem interfejsu dla osób z różnego typu dysfunkcjami jest badany od lat. Powstało wiele reguł, heurystyk i zaleceń dotyczących zwłaszcza interfejsu WWW. Punktem odniesienia musi być w tym wypadku obejmujący różne dysfunkcje i stale aktualizowany zestaw zaleceń odnośnie do jego budowy: Web Content Accessibility Guidelines (WCAG2). Osoby z dysfunkcją wzroku są skazane głównie na percepcję słuchową, zatem przygotowany dla nich interfejs użytkownika musi być tekstem. Autorzy sądzą, że zalecenia WCAG2 staną się bardziej zrozumiałe dla programistów i projektantów, kiedy poznają oni kognitywne mechanizmy przetwarzania informacji językowej. Leżą one bowiem u podstaw WCAG2, jednak sam standard ich nie omawia. Założenie to zdecydowało o kształcie niniejszej książki.

Osobne rozdziały poświęcono w niej opisowi procesów percepcji i uwagi, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów przetwarzania informacji językowej; omówieniu struktur i relacji semantycznych, tworzących w ludzkim umyśle sieć semantyczną; analizie zaleceń WCAG2, zwłaszcza tych odnoszących się do dysfunkcji wzroku; wreszcie praktycznemu zastosowaniu zasad i zaleceń sformułowanych w trzech pierwszych rozdziałach.

Autorzy przyjmują, że interfejs dla osób z dysfunkcją wzroku to przypadek szczególny, uwypuklający wszystkie problemy związane z projektowaniem interfejsu użytkownika. Sądzą więc, że wiedza o mechanizmach poznawczych i komunikacyjnych człowieka pozwoli programistom i projektantom na świadome konstruowanie tzw. interfejsu intuicyjnego.

Dołączona do książki płyta CD zawiera próbkę interfejsu użytkownika oraz wypowiedzi osób z dysfunkcją wzroku, które korzystały z interfejsu za pomocą czytnika ekranu.

Wstęp 7

1. Przetwarzanie informacji językowej. Podstawy kognitywne 9
Izabela Gatkowska
1.1. Percepcja wzrokowa 10
1.1.1. Kompensacja percepcji wzrokowej u osób z dysfunkcją wzroku 11
1.2. Percepcja słuchowa 13
1.2.1. Rola percepcji słuchowej w budowaniu obrazu świata u osób z dysfunkcją wzroku 15
1.3. Rola uwagi w przetwarzaniu informacji językowych 17
1.4. Przetwarzanie mowy 20
1.4.1. Elementy prozodyczne języka polskiego 20
1.4.2. Rola pauz w percepcji i przetwarzaniu mowy 23
1.4.3. Modele przetwarzania mowy 24
1.5. Przetwarzanie informacji tekstowej 30
1.5.1. Rozumienie języka 30
1.5.2. Kilka uwag o budowie tekstu zamieszczonego w serwisie 31
1.6. Jak badać naturalne powiązania semantyczne 34
Bibliografia 43

2. Struktura semantyczna języka naturalnego 47
Wiesław Lubaszewski, Izabela Gatkowska
2.1. Formowanie prototypu semantycznego 49
2.2. Leksykalizacja prototypu – relacje i struktury semantyczne 62
2.2.1. Akcje 63
2.2.2. Obiekty 74
2.2.3. Stany 83
2.2.4. Zleksykalizowany prototyp 93
2.3. Podobieństwo i przeciwstawność znaczeń 98
2.4. Struktury semantyczne a interfejs użytkownika 100
Bibliografia 105

3. Problem dostępności serwisów internetowych 107
Dominik Paszkiewicz
3.1. Jak rozumieć dostępność informacji w Internecie? 107
3.2. Użytkownicy z dysfunkcją wzroku i inne grupy narażone na wykluczenie cyfrowe 109
3.2.1. Osoby niewidome 109
3.2.2. Osoby słabowidzące 111
3.2.3. Osoby o zaburzonym widzeniu barw 111
3.2.4. Inne typy niepełnosprawności 112
3.3. Percepcja serwisu internetowego przez użytkownika niewidomego 112
3.4. Standardy tworzenia dostępnych stron internetowych 113
3.5. WCAG 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines) 115
3.5.1. Postrzegalność (Zasada nr 1) 117
3.5.2. Funkcjonalność (Zasada nr 2) 126
3.5.3. Zrozumiałość (Zasada nr 3) 132
3.5.4. Solidność (Zasada nr 4) 134
3.6. HTML5 i ARIA – dodatkowe warstwy semantyczne dla czytników ekranu 135
Bibliografia 137

4. Dobre praktyki tworzenia interfejsów dostępnych dla osób z dysfunkcją wzroku 139
Krzysztof Dorosz, Aleksander Smywiński-Pohl
4.1. Narzędzia informatyczne 140
4.2. Prezentacja treści 143
4.2.1. Struktura dokumentu 143
4.2.2. Semantyczne znaczniki blokowe HTML5 i ARIA 144
4.2.3. Nagłówki h1–h6 146
4.2.4. Dostępne tabele 148
4.2.5. Dostępna informacja graficzna 149
4.3. Interakcja 153
4.4. Nawigacja 159
4.4.1. Odnośniki 159
4.4.2. Menu 162
4.5. Narzędzia zaawansowane 165
4.5.1. Techniki CSS 165
4.5.2. Wzmocniony fokus elementów interakcyjnych 166
4.6. Testowanie dostępności 167
Dodatek – najpopularniejsze skróty klawiszowe w programie NVDA 173
Bibliografia 173

Podsumowanie 175

Dodatek – opis makiet systemu pomocy dla projektu Synat 177

178 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.