Jêzyk jako narzêdzie magii
Na przyk³adzie zaklêæ rosyjskich
G³ówny przedmiot dociekañ w ksi±¿ce Joanny Rybarczyk-Dyjewskiej móg³by mocno
poruszyæ skrajnego racjonalistê i empiryka. Stara³by siê on przekonaæ Autorkê, ¿e
magia nie istnieje, ergo – jêzyk ¿adn± miar± nie mo¿e stanowiæ jej narzêdzia.
Tymczasem od kilku lat, po okresie d³u¿szego zastoju, zaobserwowaæ mo¿na autentyczn±
eskalacjê zainteresowañ „drug± stron± mocy”, za¶wiatami, istotami mitycznymi oraz
alternatywnymi sposobami leczenia dolegliwo¶ci przez odwo³ywanie siê do ró¿norakich
dzia³añ para- lub stricte magicznych.
Dziêki temu prawdziwy renesans jako obiekt rozwa¿añ naukowych prze¿ywa równie¿
kultura ludowa. Niniejsza praca wpisuje siê w ten nurt badañ i jest interesuj±ca z
kilku co najmniej wzglêdów. Materia³ badawczy wybrano niezwykle trafnie, zanalizowany
za¶ zosta³ on do¶æ wszechstronnie i starannie (zarówno od strony etnograficznej, jak
i lingwistycznej).
W toku analizy Autorka umiejêtnie wykorzysta³a niezwykle obszern± literaturê
naukow± z ró¿nych dziedzin. Warto podkre¶liæ, ¿e recenzowana ksi±¿ka jest
pierwszym monograficzym opisem zaklêæ magicznych w Polsce.
Z recenzji dr hab. Haliny Chodurskiej, prof. UP
Joanna Rybarczyk-Dyjewska – doktor nauk humanistycznych, pracownik
Instytutu Filologii Wschodnios³owiañskiej Uniwersytetu Jagielloñskiego i Pañstwowej
Wy¿szej Szko³y Zawodowej im. S. Pigonia w Kro¶nie, jêzykoznawca. Zajmuje siê
zagadnieniami zwi±zanymi ze wschodnios³owiañskim folklorem s³ownym oraz relacjami
zachodz±cymi miêdzy jêzykiem a kultur±, a tak¿e histori± rosyjskiego jêzyka
literackiego i semiotyk±.
Spis tre¶ci
Wykaz skrótów 6
Wstêp 7
Rozdzia³ I. Analiza pragmatyczna tekstów 19
I.1. Teksty zwi±zane z narodzinami cz³owieka 20
I.1 a) Na poczêcie i lekki poród 20
I.1 b) Na spokój i zdrowie noworodka 26
I.1 c) Choroby dzieciêce 28
I.1 d) Utrata zêba mlecznego 68
I.2. Magia mi³osna 71
I.2 a) Teksty na urodê 72
I.2 b) Na mi³o¶æ (têsknotê) 74
I.2 c) T³umienie mi³o¶ci (otsuszki) 80
I.2 d) Teksty zwi±zane ze ¶lubem i weselem: przed¶lubne i ¶lubne 81
I.3. Teksty zwi±zane ze ¶mierci± i pogrzebem 88
Rozdzia³ II. Analiza jêzykowa 95
II.1. ¦rodki s³u¿±ce wyra¿aniu woli mówi±cego 97
II.1 a) Pobudzanie do dzia³ania 97
II.1 b) ¯yczenia 105
II.1 c) Konstrukcje porównawcze 108
II.1 d) Wyra¿enia performatywne 111
II.2. Elementy dodatkowe – s³owa magiczne uzupe³niaj±ce i wzmacniaj±ce 112
II.2 a) Powtórzenia 113
II.2 b) Tautologie 116
II.2 c) Wyliczenia 117
II.2 d) Rymowanki 119
Zakoñczenie 123
Bibliografia 129
144 strony, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miêkka