Migrantki opiekunki
Do¶wiadczenia migracyjne Polek pracuj±cych w Rzymie
Zasadniczym celem publikacji jest ukazanie zjawiska migracji z perspektywy kobiet
poprzez uwzglêdnienie ich subiektywnych do¶wiadczeñ w ró¿nych sferach migracyjnego
¿ycia, pocz±wszy od pocz±tkowych wyborów i wyobra¿eñ, poprzez budowanie i
podtrzymywanie sieci migranckich, negocjowanie w³asnej pozycji w relacjach z
pracodawcami, a¿ po rolê Ko¶cio³a i religii.
Na temat coraz bardziej intensywnego w ostatnich dekadach strumienia migracji
zarobkowych z Polski do W³och powsta³o niewiele opracowañ naukowych, ksi±¿ka stanowi
zatem istotne uzupe³nienie istniej±cej luki. Wybór kobiety jako g³ównej bohaterki
badañ podyktowany by³ przede wszystkim specyfik± migracji z Polski do W³och, silnie
sfeminizowanej i cyrkulacyjnej.
Niniejsza monografia wpisuje siê w nurt ujêcia kompensacyjnego, uzupe³niaj±cego
niedostatek wiedzy o migracjach kobiet, ³±czy wiêc obszary badawcze z zakresu studiów
migracyjnych i studiów nad p³ci± kulturow±.
Agnieszka Ma³ek – absolwentka Uniwersytetu Jagielloñskiego, doktor
nauk humanistycznych w zakresie socjologii, pracuje w Instytucie Amerykanistyki i Studiów
Polonijnych UJ. Specjalizuje siê w problematyce migracji miêdzynarodowych oraz
spo³eczno-kulturowej to¿samo¶ci p³ci.
WPROWADZENIE 9
Rozdzia³ I. T³o teoretyczne
1. Wspó³czesne migracje miêdzynarodowe – ró¿norodno¶æ poziomów analizy 21
1.1. Teoria systemowa i teoria dualnego rynku pracy 22
1.2. Sieci migracyjne i kapita³ spo³eczny 24
1.3. W stronê koncepcji transnarodowo¶ci 26
2. P³eæ kulturowa w socjologicznych studiach migracyjnych 37
2.1. Od „narracji wykluczenia” do urodzajowienia procesu migracyjnego 39
2.2. Heterogeniczno¶æ obszarów badawczych 47
2.3. Ku nowym paradygmatom badawczym 52
2.3.1. Pocz±tek sporów teoretycznych 52
2.3.2. Tertium datur 54
2.4. P³eæ kulturowa a teorie migracji 56
Refleksja koñcowa 59
Rozdzia³ II. Metody badañ empirycznych
1. Cel badañ i wybór metody badawczej 61
2. Realizacja badañ w Rzymie 63
2.1. Obserwacja 64
2.2. Wywiady z migrantkami 65
2.3. Wywiady z ekspertami spo³ecznymi 69
2.4. ¬ród³a zastane 71
3. Analiza zebranych materia³ów 72
4. Portret demograficzno-spo³eczny respondentek 73
Rozdzia³ III. Od kraju wysy³aj±cego do przyjmuj±cego. Imigracyjny pejza¿
W³och
1. Charakterystyka ¶ródziemnomorskiego modelu migracji 77
2. Metamorfoza migracyjna W³och 80
2.1. Pionierzy imigracji do W³och 83
2.2. Intensyfikacja nap³ywu imigrantów 84
2.3. Pejza¿ migracyjny na pocz±tku XXI wieku 86
3. Geografia osiedlenia 91
3.1. Zró¿nicowanie regionalne i prowincjonalne 91
3.1.1. Lacjum i Rzym 94
Refleksja koñcowa 96
Rozdzia³ IV. Krótki zarys stosunków polsko-w³oskich. Od relacji kulturowych do
migracji
1. Z kart historii 99
1.1. O wolno¶æ nasz± i wasz± 103
1.2. Migracja post rebellionem 105
1.3. W walce o niepodleg³o¶æ Polski 107
1.4. Druga wojna ¶wiatowa – ¿o³nierze II Korpusu we W³oszech 107
1.5. Migracja post bellum 108
2. Nowy wymiar mobilno¶ci przestrzennej 111
2.1. Migracja ekonomiczno-polityczna 111
2.2. Migracje zarobkowe po 1989 roku 118
2.3. Polacy we W³oszech na pocz±tku XXI wieku 122
Refleksja koñcowa 124
Rozdzia³ V. Stawanie siê migrantk±
1. Przyczyny migracji 127
1.1. Migrantki prorodzinne 129
1.2. Migrantki indywidualistki 133
1.3. Migrantki eskapistki 135
1.4. Migrantki poznawczo-poszukuj±ce 138
1.5. Migrantki romantyczki 140
1.6. Nowe potrzeby i transfery miêdzy typami 141
2. Dylematy migracyjne – napiêcia w roli 142
2.1. Rola matki 142
2.2. Rola ¿ony 147
3. Sieci powi±zañ a projekt migracyjny 149
4. Przed wyjazdem 152
Refleksja koñcowa 154
Rozdzia³ VI. Pomiêdzy prac± a czasem wolnym – codzienno¶æ imigrantek
polskich w Rzymie
1. Formalne aspekty zatrudnienia 155
2. Realia rzymskiego rynku pracy 159
3. Codzienno¶æ pracownicza 162
3.1. Przestrzeñ domowa jako miejsce pracy 164
3.2. Konstruowanie granic spo³ecznych 167
3.3. Szacunek niekoniecznie odwzajemniony 169
3.4. Mieszkanie poza prac± – autonomia nie czyni domu 171
3.5. Relacje z podopiecznymi kontra relacje z pracodawcami 172
3.6. Opieka – na styku pracy fizycznej i emocjonalnej 174
3.7. Legalno¶æ zatrudnienia 176
3.8. Do¶wiadczanie inno¶ci 177
3.9. Samoograniczenie dla pó¼niejszej konsumpcji 180
4. „A w niedzielê jest czas na wszystko” 181
Refleksja koñcowa 185
Rozdzia³ VII. Duszpasterstwo migracyjne w opinii duchownych oraz w
do¶wiadczeniach kobiet
1. Religijny wymiar migracji 187
2. Duszpasterstwa polskojêzyczne w Rzymie 189
3. Duszpasterstwa polskie w narracjach ksiê¿y i migrantek 192
3.1. Praca w¶ród imigrantów z Polski z perspektywy duchownych 192
3.2. Transnarodowo¶æ w wymiarze religijnym 195
3.3. „Na emigracji cz³owiek potrzebuje Boga” 198
3.4. „To jest takie moje miejsce” 200
3.5. Ko¶ció³ jako punkt informacyjno-us³ugowy 204
4. Religijno¶æ migracyjna 206
Refleksja koñcowa 209
ZAKOÑCZENIE 211
Bibliografia 219
Spis tabel 239
Spis rysunków 239
Summary 241
242 strony, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miêkka
