Legislatywa, egzekutywa, judykatywa: konstytucyjne instytucje i mechanizmy
służące równowadze władz w polskim systemie trójpodziału
Problemy będące przedmiotem zainteresowania w pracy mogą być - z
założenia - analizowane na trzech płaszczyznach:
1) doktrynalnej (ustrojowej),
2) normatywnej (dogmatycznej),
3) politycznej (praktyki ustrojowej).
W pracy koncentrowano się głównie na rozważaniach dotyczących płaszczyzny
ustrojowej i na analizie praktyki politycznej, jaka miała miejsce w okresie
obowiązywania Konstytucji RP, tj. od 17 października 1997 r. Egzegezy tekstów
konstytucyjno-prawnych dokonywano w pracy jedynie w zupełnie niezbędnym zakresie, mając
świadomość,że rozważane przez autora instytucje i mechanizmy służące równowadze
władz zostały już poddane wnikliwej analizie dogmatycznoprawnej przez polskich znawców
prawa konstytucyjnego.
Autor starał się w pracy odpowiedzieć szczególnie na następujące pytania:
- jakie jest ustrojowe uzasadnienie oraz znaczenie istnienia instytucji i
mechanizmów służących równowadze władz?;
- jaką rangę mają konstytucyjne instytucje i mechanizmy służące
równowadze władz w polskim systemie trójpodziału?;
- na ile rozwiązania normatywne dotyczące tych instytucji i mechanizmów
są funkcjonalne wobec "stojących" przed nimi zadań równoważenia władz?;
- jak w praktyce ustrojowej funkcjonują konstytucyjne instytucje i
mechanizmy służące równowadze władz?;
- w jakim stopniu dzięki funkcjonowaniu tych instytucji i mechanizmów
zapewniona jest równowaga władz w polskim systemie trójpodziału?
Jedynie sami Szanowni Czytelnicy są w stanie rozstrzygnąć - w jakim stopniu w pracy
zostały udzielone odpowiedzi na te pytania.
Spis treści:
Wstęp
Rozdział I. Zasada podziału władzy i równowagi władz w Konstytucji RP z 1997
r.
1.Normatywna regulacja zasady podziału władzy i równowagi władz oraz jej ustrojowe
znaczenie
1.1. Konstytucyjne określenie zasady podziału władzy i równowagi władz
1.2. Znaczenie ustrojowe zasady podziału władzy i równowagi władz
2. Zasada podziału władzy
2.1. Cel i istota podziału władzy
2.2. Funkcjonalny podział władzy
2.3. Organizacyjny podział władzy
3. Zasada równowagi władz
3.1. Cel i istota równowagi władz
3.2. Współdziałanie władz i wzajemne powściąganie się władz jako konstytucyjne
sposoby zapewniania ich równowagi
3.3. Konstytucyjne instytucje i mechanizmy służące równowadze władz
4. Konkluzje
Rozdział II. Instytucje i mechanizmy służące współdziałaniu władz przez
wpływ legislatywy na "byt" lub kompetencje egzekutywy albo legislatywy
1.Uchwalanie ustaw regulujących zagadnienia ustrojowe organów władzy wykonawczej lub
sądowniczej
1.1. Kompetencje parlamentu do uchwalania ustaw regulujących zagadnienia ustrojowe
organów władzy wykonawczej lub sądowniczej
1.2. Ustawy regulujące zagadnienia ustrojowe organów władzy wykonawczej lub
sądowniczej
2.Upoważnianie w ustawach organów władzy wykonawczej do wydawania aktów normatywnych
2.1. Wymogi konstytucyjne dotyczące udzielania ustawowych upoważnień organom władzy
wykonawczej do wydawania aktów normatywnych
2.2. Praktyka wydawania przez organy władzy wykonawczej aktów normatywnych na podstawie
upoważnień zawartych w ustawach
3.Udział Sejmu w procesie powoływania Rady Ministrów
3.1. Przesłanki ustrojowe i konstytucyjne podstawy udziału Sejmu w procesie powoływania
Rady Ministrów
3.2.Udział Sejmu w procesie powoływania Rady Ministrów w podstawowym wariancie
tworzenia rządu
3.3. Wybór przez Sejm Rady Ministrów w pierwszym "rezerwowym" wariancie
powoływania rządu
3.4. Udział Sejmu w procesie powoływania Rady Ministrów w drugim "rezerwowym"
wariancie tworzenia rządu
4. Wybór przez Sejm składów osobowych trybunałów
4.1. Prawnoustrojowe aspekty kreacji przez Sejm składów osobowych trybunałów
4.2. Wybór przez Sejm sędziów Trybunału Konstytucyjnego
4.3. Wybór przez Sejm zastępców przewodniczącego i członków Trybunału Stanu
5. Konkluzje
Rozdział III. Instytucje i mechanizmy służące współdziałaniu władz przez
wpływ egzekutywy na realizację kompetencji legislatywy oraz na skład osobowy organów
legislatywy
1.Inicjowanie parlamentarnego postępowania ustawodawczego przez organy władzy
wykonawczej
1.1. Przesłanki ustrojowe i konstytucyjne podstawy prawa inicjatywy ustawodawczej
organów władzy wykonawczej
1.2. Inicjowanie postępowań ustawodawczych przez Prezydenta
1.3. Inicjowanie postępowań ustawodawczych przez Radę Ministrów
2.Realizacja przez Prezydenta kompetencji kreacyjnych w stosunku do organów władzy
sądowniczej
2.1. Znaczenie prawnoustrojowe wykonywania przez Prezydenta kompetencji kreacyjnych w
stosunku do organów władzy sądowniczej
2.2. Powoływanie przez Prezydenta sędziów wszystkich sądów
2.3. Powoływanie przez Prezydenta na kierownicze stanowiska w naczelnych organach władzy
sądowniczej
3. Konkluzje
Rozdział IV. Instytucje i mechanizmy służące współdziałaniu władz przez
wpływ legislatywy na "byt" lub funkcjonowanie legislatywy albo egzekutywy
1.Weryfikacja przez Sąd Najwyższy ważności wyborów do Sejmu, do Senatu i na urząd
Prezydenta
1.1. Prawnoustrojowe aspekty kompetencji Sądu Najwyższego do weryfikacji ważności
wyborów
1.2. Praktyka weryfikacji przez Sąd Najwyższy ważności wyborów
2. Rozstrzyganie przez Trybunał Konstytucyjny sporów kompetencyjnych pomiędzy
centralnymi konstytucyjnymi organami państwa....
2.1. Prawnoustrojowe aspekty kompetencji Trybunału Konstytucyjnego do rozstrzygania
sporów kompetencyjnych
2.2. Praktyka rozstrzygania sporów kompetencyjnych przez Trybunał Konstytucyjny
3. Konkluzje
Rozdział V. Instytucje i mechanizmy służące powściąganiu egzekutywy przez
legislatywę
1.Sejmowa kontrola działalności Rady Ministrów
1.1.Znaczenie ustrojowe i konstytucyjne podstawy kompetencji Sejmu do kontroli
działalności Rady Ministrów
1.2. Problemy terminologiczne związane z sejmową kontrolą działalności Rady
Ministrów
1.3. Rozpatrywanie przez Sejm i komisje sejmowe sprawozdań Rady Ministrów z wykonania
ustaw budżetowych
1.4. Rozpatrywanie przez Sejm i komisje sejmowe istotnych zagadnień polityki rządu w
ramach tzw. kontroli problemowych
1.5. Procedury interpelacji, zapytań i pytań poselskich
1.6. Działalność kontrolna sejmowych komisji śledczych
2.Odpowiedzialność parlamentarna Rady Ministrów i jej członków przed Sejmem
2.1. Przesłanki ustrojowe i konstytucyjne podstawy odpowiedzialności parlamentarnej
rządu przed Sejmem
2.2. Formy egzekwowania przez Sejm odpowiedzialności parlamentarnej rządu i ich prawne
konsekwencje
3. Zgoda Senatu na zarządzenie przez Prezydenta referendum ogólnokrajowego
3.1. Polskie rozwiązania konstytucyjne i ich ustrojowe znaczenie
3.2. Prezydenckie próby zarządzenia referendum ogólnokrajowego
i stanowisko Senatu
4. Konkluzje
Rozdział VI. Instytucje i mechanizmy służące powściąganiu legislatywy przez
egzekutywę
1. Odmowa Prezydenta podpisania ustawy uchwalonej przez parlament
1.1.Racje ustrojowe i konstytucyjne podstawy prawa Prezydenta do odmowy podpisania ustawy
1.2.Formy odmowy podpisania ustawy przez Prezydenta
2. Skracanie przez Prezydenta kadencji parlamentu
2.1. Rozwiązania konstytucyjne dotyczące skracania przez Prezydenta kadencji Sejmu i ich
ustrojowe znaczenie
2.2. Rzeczywistość ustrojowa skracania przez Prezydenta kadencji Sejmu
3. Konkluzje
Rozdział VII. Instytucje i mechanizmy służące powściąganiu legislatywy i
egzekutywy przez legislatywę
1. Kontrola konstytucyjności prawa sprawowana przez Trybunat Konstytucyjny
1.1. Znaczenie ustrojowe i konstytucyjne podstawy kontroli konstytucyjności prawa
1.2. Zasadnicze rozstrzygnięcia normatywne dotyczące realizacji przez Trybunał
Konstytucyjny funkcji kontroli konstytucyjności prawa
1.3.Kontrola konstytucyjności prawa w działalności Trybunału Konstytucyjnego i jej
skuteczność
2.Orzekanie przez Trybunał Stanu o odpowiedzialności konstytucyjnej Prezydenta lub
członka Rady Ministrów
2.1. Znaczenie ustrojowe i konstytucyjne podstawy kompetencji Trybunału Stanu do
orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej
2.2. Tryb pociągania Prezydenta i członków Rady Ministrów do odpowiedzialności
konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu
2.3. Praktyka pociągania Prezydenta i członków Rady Ministrów do odpowiedzialności
konstytucyjnej przed Trybunatem Stanu
3. Konkluzje
Zakończenie
Bibliografia
A. Pozycje zwarte
B. Studia, artykuły i inne
406 stron, B5, oprawa miękka
