TOM. 2. omawia następujące
zagadnienia:
Budżetowanie
Analiza inwestycyjna
Rachunkowość
Zarządzanie gotówką
właścicieli
Do tego tomu dołączono
dyskietkę zawierającą wzory i obliczenia w formacie Worda i Excela
Spis treści
Wykaz skrótów
Spis aktów prawnych
Literatura .}
Rozdział 6. Budżetowanie
6.1. Wprowadzenie .
6.2. Budżet operacyjny
nieruchomości wspólnej.
6.2.1. Definicja budżetu
operacyjnego .
6.2.2. Osoby odpowiedzialne
za stworzenie projektu budżetu operacyjnego oraz etapy jego przygotowania .
6.2.3. Rodzaje przychodów i
kosztów oraz metody ich planowania . .
6.2.4. Zasady rozliczania
kosztów świadczeń
6.2.5. Inne koszty
nieruchomości wspólnej
6.2.6. Wyznaczenie wysokości
zaliczki
6.2.7. Redukcja opłat oraz
maksymalizacja wartości pożytków wspólnoty .
6.2.8. Formularze budżetu
operacyjnego
6.3. Budżet remontowy
nieruchomości wspólnej
6.3.1. Definicja budżetu
remontowego .
6.3.2. Uzasadnienie potrzeby
tworzenia funduszu remontowego .
6.3.3. Ocena stanu
technicznego nieruchomości wspólnej oraz wyznaczenie priorytetów remontowych
6.3.4. Szacunek kosztów oraz
przybliżona kalkulacja rezerw na fundusz remontowy .
6.4. Budżet przepływu
gotówki .
6.5. Analiza odchyleń
budżetowych - wewnętrzna sprawozdawczość finansowa jako narzędzie zarządzania .
6.5.1. Rozliczenie z
poszczególnymi właścicielami .
Rozdział 7. Analiza
inwestycyjna .
7.1. Wprowadzenie .
7.2. Graficzne zobrazowanie
problemów finansowych .
7.3. Zmienna wartość
pieniądza w czasie TVM .
7.4. Lokaty bankowe .;•
7.4.1. Procent prosty
7.4.2. Procent składany -
kapitalizacja odsetek .
7.4.3. Rodzaje stóp
odsetkowych
7.5. Kredyty i pożyczki
bankowe
7.5.1. Zabezpieczenia
kredytów .
7.5.2. Płatność kredytowa
.
7.5.3. Metoda rat malejących
.
7.5.4. Metoda rat równych
(annuitetowych) .
7.5.5. Kredyt dyskontowy i
linia kredytowa .
7.5.6. System argentyński .
7.5.7. Kredyt z odroczoną
spłatą odsetek (podwójnie indeksowany)
7.5.8. Wskaźniki kredytowe .
7.6. Podstawy analizy
inwestycyjnej - efektywność inwestycji . . .
7.6.1. Dyskontowanie
przyszłych dochodów .
7.6.2. Wartość bieżąca
netto NPV
7.6.3. Okres zwrotu PP
7.6.4. Wewnętrzna stopa
zwrotu IRR
7.7. Szczegółowa kalkulacja
rezerw na fundusz remontowy .
7.8. Podstawy wyceny
nieruchomości .
7.8.1. Podejście
porównawcze i dochodowe .
7.8.2. Podejście kosztowe i
mieszane
7.8.3. Rodzaje wartości
7.9. Leasing środków
trwałych
7.10. Aspekty podatkowe
inwestycji w nieruchomości.
7.10.1. Najem lokali przez
osoby fizyczne
7.10.2. Remonty i
modernizacje - wypełnienie zeznania podatkowego (PIT-D)
7.10.3. Sprzedaż lub zamiana
nieruchomości przez osoby fizyczne .
7.10.4. Amortyzacja środków
trwałych i WNiP .
7.11. Narzędzia do obliczeń
finansowych .
Rozdział 8. Zarządzanie
gotówką właścicieli .
8.1. Wprowadzenie .
8.2. Ogólna charakterystyka
dostępnych możliwości inwestycyjnych .
8.3. Warszawska Giełda
Papierów Wartościowych .
8.4. Jak rozpocząć
inwestycje na giełdzie - praktyczny przewodnik
8.5. Instrumenty finansowe
8.5.1. Weksle .
8.5.2. Obligacje .
8.5.3. Akcje i prawa do
nowych akcji .
8.5.4. Inne papiery
wartościowe .
8.6. Opłacalność
inwestycji w papiery wartościowe
8.7. Factoring i forfaiting .
Rozdział 9. Rachunkowość
wspólnot mieszkaniowych .
9.1. Wprowadzenie .
9.2. Specyfika rachunkowości
wspólnot mieszkaniowych .
9.3. Zobowiązania
publicznoprawne
9.3.1. Podatek dochodowy od
osób prawnych
9.3.2. Podatek od towarów i
usług .
9.3.3. Podatek dochodowy od
osób fizycznych .
9.3.4. Świadczenia na rzecz
ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych .
9.3.5. Podatki i opłaty
lokalne
Rozdział 10. Słowniczek .
Indeks rzeczowy
298 stron
Specjaliści w sprawach
mieszkalnictwa utrzymują, że potrzeby mieszkaniowe w Polsce nie zostaną zaspokojone
przez minimum 10 lat. Wynika to przede wszystkim z ogromnej skali tych potrzeb oraz braku
wystarczającej ilości środków finansowych w budżecie Państwa na rozwój taniego
budownictwa czynszowego. Nowych mieszkań przybywa wciąż za mało, a na polepszenie
warunków mieszkaniowych mogą sobie w Polsce pozwolić przede wszystkim osoby dobrze
zarabiające. Dla mniej zamożnych rozwiązań systemowych nie ma.
W tej sytuacji należy
maksymalnie chronić istniejące zasoby mieszkaniowe, remontując je i modernizując oraz
zarządzając w sposób zapewniający optymalne wykorzystanie tkwiącego w nich
potencjału. Aby to robić niezbędna jest wiedza z zakresu finansów i prawa,
umożliwiająca stworzenie strategii inwestycyjnej, skalkulowanie ile dany remont będzie
kosztował, opracowanie metody jego finansowania itp. Wiedzy tej dostarcza niniejszy
poradnik, prezentując przegląd podstawowych informacji dotyczących prawnych aspektów
funkcjonowania nieruchomości wspólnej oraz nieco szersze ujęcie spraw związanych z
zarządzaniem finansami wspólnoty.
U podstaw charakterystycznej
dla naszego kraju braku dbałości o nieruchomości leży z pewnością, eksponowany przy
wielu okazjach, wątły budżet zarówno większości osób fizycznych, jak i
samorządów. Często okazuje się jednak, że po przeprowadzeniu szczegółowej
kalkulacji inwestycji remontowej, dochodzi się do wniosku, że jest ona realna, bowiem
wykonalne staje się wysupłanie z budżetu domowego dodatkowych kilkunastu, bądź
kilkudziesięciu złotych miesięcznie. Pieniądze te składane regularnie przez
wszystkich członków wspólnoty na funduszu remontowym, fachowo zarządzanym przez
zarządcę nieruchomości, w rezultacie umożliwiają przeprowadzenie kapitalnego remontu
budynku i poprawę komfortu mieszkania.
Duża część problemów
związanych z fatalnym stanem technicznym nieruchomości wynika z nagminnego braku
umiejętności planowania inwestycji, bez której nie ma szans na poprawę stanu
technicznego wielu nieruchomości wspólnych. Trzeba wiedzieć jak się do remontu
zabrać.
Prowadząc warsztaty
szkoleniowe dla członków wspólnot mieszkaniowych, dotyczące finansowych aspektów
gospodarowania nieruchomością wspólną, zazwyczaj rozpoczynałem spotkania od zadania
pytania uczestnikom - który z nich kiedykolwiek uczestniczył w przygotowaniu planu
gospodarczego budynku? Wielokrotnie spotykałem się z tą samą odpowiedzią, a w
zasadzie z jej brakiem. Rzadko kiedy udawało mi się znaleźć osobę mąjącąjuż
doświadczenie w tworzeniu budżetów dla nieruchomości wspólnej. Zastanawiając sięnad
przyczyną tego zjawiska, zadawałem kolejne pytanie, tym razem poszukując osoby, która
nigdy nie uczestniczyła w żadnym budżetowaniu. Reakcja uczestników tym razem
okazywała się znacznie bardziej zróżnicowana. Po chwili zastanowienia okazywało się,
że prawie-wszyscy uczestnicy spotkań, w mniejszym lub większym stopniu, angażowani
byli w przygotowanie budżetu wpływów i wydatków domowych! Każdy wielokrotnie
zastanawiał się co zrobić, gdy wydatki przewyższają dochody i nie starcza środków
finansowych do końca miesiąca. Nie trzeba być zawodowym księgowym by wskazać dwie
główne taktyki radzenia sobie w takich sytuacjach - należy albo podwyższyć dochody,
albo zrezygnować z pewnych wydatków. To bardzo uniwersalna taktyka, z której
korzystają również zarządcy nieruchomości.
Wiele osób, z którymi
pracowałem, zaskoczonych było tym, jak niewiele różni się proces przygotowania
budżetu dla ich nieruchomości od kalkulowania ich osobistych, domowych wydatków.
Analiza prywatnych pensji i środków na utrzymanie - w przypadku zarządzania
nieruchomością wspólną -przybiera postać przeciwważenia kosztów związanych z
funkcjonowaniem budynku (a więc również jego utrzymaniem, konserwacją, remontami itd.)
za pomocą niezbędnych wpływów (a więc pożytków cywilnych np. z najmu wolnego
pomieszczenia w piwnicy, czy też zawieszenia szyldu na elewacji itp.). Uczestnicy
warsztatów, w znacznej mierze ludzie starsi - bo to oni mają najczęściej chwilę
wolnego czasu i z chęcią angażują się w sprawy związane z gospodarowaniem wspólnym
domem - po niecałej godzinie z powodzeniem radzili sobie z kalkulacją miesięcznych
opłat wspólnotowych, a po drugiej godzinie sprawnie liczyli przybliżoną wysokość
zaliczki remontowej wynikającej z założonego, kilkuletniego planu remontowego.
Doświadczenia, które
zebrałem pracując ze wspólnotami, ich potencjał dobrej woli i chęci przejmowania we
własne ręce gospodarowania własnym budynkiem, a wreszcie budzący się rynek prywatnych
zarządców nieruchomości, funkcjonujących o zdrowe reguły wolnego rynku, nastawionych
na spełnianie potrzeb klientów (właścicieli i najemców nieruchomości) dla których
istnieją - pozwalają pozytywnie spojrzeć w przyszłość, zapominając o
teraźniejszości. Ów dzień dzisiejszy, niestety w większości przypadków naznaczony
jest złym stanem technicznym budynków, teoretycznym brakiem możliwości realizacji
większości potrzeb remontowych, niezadowoleniem mieszkańców z usług świadczonych
przez komunalnych administratorów wynikającym najczęściej z nakładania się roli
właściciela nieruchomości i jej zarządcy, braku umowy o zarządzanie, braku systemów
motywacji zawodowej oraz podnoszenia kwalifikacji gminnych zarządców, złej struktury
organizacyjnej jednostek, nierynkowego systemu przepływów finansowych, braku planowania
finansowego i inwestycyjnego, dominacji negatywnych wartości' itp.
Poradnik rozpoczynam kanonem
informacji prawnych, stanowiących podstawę wiedzy niezbędnej każdemu, kto porusza się
w obszarze nieruchomości, dotyczącym między innymi podmiotowego i przedmiotowego
pojęcia nieruchomości, form władania nieruchomościami, planów miejscowych i studiów
zagospodarowania, ewidencji budynków i gruntów oraz ksiąg wieczystych. W rozdziale
drugim wprowadzam czytelnika w specyfikę zarządzania nieruchomością wspólną,
wyjaśniając podstawowe pojęcia, rozwijając tematykę dodatków mieszkaniowych, sposób
i rodzaj zarządu nieruchomością wspólną, strukturę władz wspólnoty oraz jej
wewnętrzne dokumenty prawne. W kolejnym rozdziale koncentruje się na najmie lokali
mieszkalnych i użytkowych -jednym z podstawowych procesów, które składają się na
zarządzanie nieruchomościami. Szczegółowej charakterystyce poddaję czynsze
(regulowane i wolne), elementy charakterystyczne dla najmu powierzchni komercyjnej,
strategia i plan marketingowy. W rozdziale czwartym informuję o podstawowych zasadach
funkcjonowania profesjonalnego podmiotu zarządzającego nieruchomościami, a także o
zasadach restrukturyzacji zarządzania nieruchomościami komunalnymi i wspólnymi,
opartymi na prywatyzacji zarządzania, konkurencji, inwestycji w pracowników zarządcy
oraz uspołecznieniu procesu. Kolejny rozdział dotyczy inwestycji (konserwacji, remontów
i modernizacji) - poczynając od oceny stanu technicznego budynku, określeniu
priorytetów inwestycyjnych, uzgodnieniu potrzeb właścicieli i możliwości ich
realizacji, planowania strategii remontowej i planów operacyjnych poszczególnych robót,
a skończywszy na realizacji zaplanowanych celów - realizowanej w oparciu o partnerskie
współdziałanie pomiędzy właścicielami lokali, zarządem wspólnoty mieszkaniowej i
zarządcy nieruchomości wspólnej. Przedstawiam dostępne i sprawdzone, wybrane
narzędzia finansowania inwestycji oraz polskie i amerykańskie doświadczenia we
wspieraniu prac inwestycyjnych wspólnot mieszkaniowych. W rozdziale szóstym koncentruję
się na podstawie planu gospodarczego wspólnoty mieszkaniowej - budżetach operacyjnym,
remontowym oraz przepływu gotówki - prowadząc czytelnika poprzez proces tworzenia
budżetów, kalkulację zaliczki w poczet kosztów zarządu (bieżącej i remontowej) i
sprawozdawczość finansową. W kolejnym rozdziale poruszam zagadnienia finansowe
związane z wartością pieniądza w czasie, lokatami i kredytami bankowymi o różnych
systemach spłaty i rodzajach oprocentowania. Dużo uwagi poświęcam finansowej ocenie
projektu inwestycyjnego z wykorzystaniem wskaźników dyskontowych (wartości bieżącej
netto NPV, okresie zwrotu PP oraz wewnętrznej stopie zwrotu IRR), metodom szczegółowej
(uwzględniającej wpływ inflacji oraz rentowności lokat) kalkulacji wysokości wpłat
na fundusz remontowy odpowiadającej zaplanowanym na przyszłość inwestycjom, wycenie
wartości nieruchomości, leasingowi środków trwałych oraz zagadnieniom związanym z
aspektami podatkowymi inwestycji w nieruchomości. Rozdział ósmy, w którym omawiam
metody zarządzania gotówką właścicieli, jest praktycznym poradnikiem początkującego
inwestora giełdowego. Począwszy" od ogólnej charakterystyki dostępnych na polskim
rynku możliwości inwestycyjnych, omawiam funkcjonowanie Warszawskiej Giełdy Papierów
Wartościowych (oparte na nowym, wdrożonym w 2000 roku systemie WARSET), przedstawiam
szereg rad, w jaki sposób zainwestować pierwsze pieniądze na giełdzie oraz jaką
przyjąć strategię inwestycyjną. Szerzej analizuję również weksle, obligacje, akcje
i prawa do nowych akcji, metody analizy opłacalności inwestycji w papiery wartościowe
oraz transakcję factoringową i for-faitingową. W ostatnim rozdziale przedstawiam
ogólne omówienie specyfiki rachunkowości wspólnot mieszkaniowych, włączając
przegląd zobowiązań publiczno-prawnych wspólnoty mieszkaniowej. Poradnik kończy
podręczny słowniczek fachowych, używanych w tekście wyrażeń, spis aktów prawnych,
których znajomość w sporej części niezbędna, a w większości przydatna jest
zarządcy nieruchomości. Podaję również obszerny spis literatury, z której
korzystałem w pracy nad niniejszym poradnikiem, jak również zestaw załączników, do
których odnośniki znajdują się w tekście książki, a które przydadzą się
każdemu, kto aktywnie uczestniczy w zarządzaniu swą lub zleconą nieruchomością.
Potencjalnym odbiorcą
poradnika jest zarówno zarządca nieruchomości, jak i właściciel lokalu we wspólnocie
mieszkaniowej, pełniący funkcję w zarządzie swojej wspólnoty lub też aktywnie
uczestniczący w pracach komisji wspólnotowych. Pozycja z pewnością zainteresuje
również szeregowego członka wspólnoty mieszkaniowej, chcącego lepiej zrozumieć
specyfikę zarządzania budynkiem oraz pełniej zaangażować się w gospodarowanie swoją
nieruchomością - czy też po prostu lepiej zadbać o własne finanse.
Poradnik kierowany jest
także do księgowych, rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie
nieruchomościami, specjalistów budowlanych - wszystkich tych, którzy chcą rozszerzyć
zakres świadczonych usług o zarządzanie nieruchomościami, ze szczególnym
nakierowaniem na budynki wspólnotowe (mieszkalne lub komercyjne). Szereg interesujących
wiadomości znajdą tu również pracownicy banków udzielających kredytów podmiotom
rynku nieruchomości, a także osoby zatrudnione w jednostkach organizacyjnych gmin
dążących do restrukturyzacji zarządzania nieruchomościami komunalnymi i wspólnymi.
Powstanie poradnika nie byłoby możliwe bez wsparcia Lidii Henclewskiej CPM, szefowej
Polskiego Oddziału IREM. Serdeczne podziękowania kieruję również w szczególności
do: Alana Alexandra CPM, Alista-ira Blunta, Aleksandry Czyzewskiej, Jacka Dębczyriskiego,
Jamesa Glantza, Grzegorza Gladysza, Haliny Grączewskiej CPM, Joanny Jacques, Krzysztofa
Jaszczolta, Witolda Kalinowskiego Josepha Karpa CPM, Ryszarda Kozlow-skiego, Edwarda
McBride'a CPM, Beaty Mikolajewskiej, Richarda Muhleba-cha CPM, Marka Pańczyka CPM, Jana
Krzysztofa Pięty CPM, Grega Polka, Tomasza Potkańskiego, Denisa Taylora oraz Simona
Vieyry.
Treść książki jest zgodna
w dużej części z programem wykładanym na kursach zarządców nieruchomości
prowadzących do uzyskania zawodowych licencji. Aktualność sytuacji prawnej odpowiada
stanowi z końca czerwca 2000 roku.