Ekotoksykologia
Rośliny, gleby, metale
Nowatorska monografia naukowa poświęcona ekotoksykologii, nowej interdyscyplinarnej
dziedzinie nauki, zajmującej się oddziaływaniem czynników fizykochemicznych na
środowisko.
Omawiana w tym tomie problematyka obejmuje takie kwestie, jak:
• toksyczny wpływ metali ciężkich na środowisko
• charakterystyka poszczególnych terenów metalonośnych Polski
• metalolubne bakterie, glony, grzyby, porosty i rośliny wyższe
• sposoby zapobiegania niekorzystnym wpływom tego typu skażeń i zanieczyszczeń na
środowisko przyrodnicze
• nowoczesne metody ochrony zwierząt w środowisku zmienionym przez człowieka.
Książka ta jest lekturą obowiązkową dla studentów kierunku ochrona środowiska
wszystkich państwowych i prywatnych polskich uczelni, w których wykłady i zajęcia z
ekotoksykologii prowadzone są na studiach zarówno licencjackich, jak i magisterskich.
Jest ona również niezastąpionym źródłem informacji dla pracowników administracji państwowej,
zajmujących się problemami skażenia środowiska wywołanego metalami ciężkimi oraz
przeciwdziałaniem skutkom tych skażeń, a także dla osób kształtujących lokalną
politykę w zakresie ochrony środowiska oraz gospodarki przestrzennej.
Jest to pierwsze w Polsce, unikalne w skali europejskiej,
tak wielostronne, obszerne i całościowe opracowanie obejmujące wszystkie aspekty
ekotoksykologii związanej z metalami ciężkimi. Obok charakterystyki metali i ich
oddziaływania na rośliny oraz zagrożeń z tym związanych dla środowiska, bardzo
ważnym elementem tej książki jest jej aspekt praktyczny, co do możliwości użycia
roślin do rekultywacji i remediacji terenów skażonych metalami.
prof. dr hab. Edward A. Gwóźdź
Profesor dr hab. Małgorzata Wierzbicka – biolog, botanik, cytolog; kierownik
Pracowni Ekotoksykologii Instytutu Botaniki Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Profesor dr hab. Małgorzata Wierzbicka jest absolwentką Wydziału Biologii Uniwersytetu
Warszawskiego. Przez cały okres swojej pracy zawodowej była związana z macierzystą
uczelnią. Od 1986 roku prowadzi zespół badawczy, pracując równocześnie jako
nauczyciel akademicki. Jest wybitnym badaczem i cenionym pedagogiem. Od początku swej
pracy naukowej zajmuje się zagadnieniami z pogranicza biologii i ochrony środowiska. Ta
dziedzina nauki obecnie nazywana jest ekotoksykologią.
Profesor M. Wierzbicka jest autorką 105 publikacji naukowych. Wyniki swoich badań
prezentowała na ponad stu konferencjach krajowych i międzynarodowych. W doborze tematyki
badawczej koncentruje się na zagadnieniach dotyczących unikalnej roślinności terenów
metalonośnych Polski i poznaniu najbardziej aktualnych problemów środowiskowych w
naszym kraju.
Monografia Ekotoksykologia: rośliny, gleby, metale stanowi podsumowanie
dotychczasowej działalności naukowej prof. Małgorzaty Wierzbickiej i zespołu.
Książka ta stanowi owoc licznych kontaktów naukowych ze znakomitymi badaczami z wielu ośrodków
w Polsce, którzy zajmują się pokrewnymi zagadnieniami. Pokazuje ona imponujący dorobek
polskiej nauki na styku wielu dziedzin przyrodniczych – często bardzo różnorodnych,
lecz wchodzących w skład ekotoksykologii.
Przedmowa
Małgorzata Wierzbicka
Profesor Zygmunt Wóycicki, prekursor badań nad florą galmanową
Tomasz Majewski
1. EKOTOKSYKOLOGIA METALI CIĘŻKICH
1.1. Wprowadzenie do ekotoksykologii
Ewa M. Przedpełska-Wąsowicz, Małgorzata Wierzbicka
1.2. Metale ciężkie w środowisku
Wanda Cegiełkowska, Magdalena Michalska-Kacymirow, Małgorzata Wierzbicka
1.3. Mechanizm toksycznego działania metali ciężkich
Ewa M. Przedpełska-Wąsowicz, Małgorzata Wierzbicka
1.4. Działanie metali ciężkich na wybrane procesy metaboliczne
Elżbieta Romanowska, Eugeniusz Parys, Wioleta Wasilewska
1.5. Obrona roślin przed metalami ciężkimi
Małgorzata Wierzbicka
1.6. Wpływ metali ciężkich na procesy reprodukcyjne roślin
Romana Izmaiłow, Maria Kościńska-Pająk, Monika Kwiatkowska, Krystyna Musiał
1.7. Aspekty ewolucyjne tolerancji roślin na metale ciężkie
Alicja A. Babst-Kostecka
1.8. Bioindykacyjna ocena stanu środowiska
Agnieszka Abratowska, Piotr T. Zaniewski, Małgorzata Wierzbicka
2. TERENY METALONOŚNE POLSKI
2.1. Metale ciężkie w Polsce: geologia, historia wydobycia
Jerzy Cabała, Jarosław Badera
2.2. Charakterystyka przyrodnicza obszarów metalonośnych w różnych regionach Polski
2.2.1. Przyroda Olkuskiego Okręgu Rudnego
Grażyna Szarek-Łukaszewska, Teresa Nowak, Krystyna Grodzińska, Paweł Kapusta, Barbara
Godzik
2.2.2. Tereny o wysokiej zawartości metali ciężkich w podłożu na Górnym Śląsku
Monika Jędrzejczyk-Korycińska, Adam Rostański
2.2.3. Tereny metalonośne Dolnego Śląska
Marcin W. Woch
3. BAKTERIE, GLONY, GRZYBY, POROSTY TERENÓW METALONOŚNYCH
3.1. Mikroorganizmy glebowe na terenach metalonośnych
Maria Niklińska, Anna M. Stefanowicz
3.2. Symbiozy mikoryzowe roślin terenów metalonośnych
Katarzyna Hrynkiewicz, Przemysław Ryszka, Katarzyna Turnau
3.3. Glony i porosty związane z terenami metalonośnymi
3.3.1.Porosty podłoży wzbogaconych związkami metali
Urszula Bielczyk, Maria Kossowska
3.3.2. Tolerancja porostów na metale ciężkie
Barbara Pawlik-Skowrońska, Tadeusz Skowroński
3.3.3. Glony z terenów o podwyższonej zawartości metali ciężkich; mechanizmy ich
odporności na metale
Barbara Pawlik-Skowrońska, Renata Kalinowska
4. METALOLUBNE ROŚLINY WYŻSZE
4.1. Metalolubne gatunki roślin naczyniowych we florze Polski
Adam Rostański, Teresa Nowak, Monika Jędrzejczyk-Korycińska
4.2. Roślinność galmanowa
Grażyna Szarek-Łukaszewska, Paweł Kapusta, Krystyna Grodzińska
4.3. Taksonomia, biogeografia i biologia polskich metalofitów
Paweł Wąsowicz
4.4. Wybrane gatunki polskich metalofitów
4.4.1. Rzodkiewnik piaskowy – Arabidopsis arenosa
Ewa M. Przedpełska-Wąsowicz
4.4.2. Zawciąg nadmorski – Armeria maritima
Agnieszka Abratowska, Paweł Wąsowicz, Małgorzata Wierzbicka
4.4.3. Goździk kartuzek – Dianthus carthusianorum
Agnieszka Abratowska, Krzysztof Brzost, Małgorzata Wierzbicka
4.4.4. Lepnica rozdęta – Silene vulgaris
Małgorzata Wierzbicka, Dorota Panufnik-Mędrzycka
4.4.5. Fiołek trójbarwny – Viola tricolor
Aneta Słomka, Elżbieta Kuta
4.4.6. Pleszczotka górska – Biscutella laevigata
Małgorzata Wierzbicka, Maria Pielichowska, Paweł Wąsowicz
4.5. Hiperakumulatory metali ciężkich
4.5.1. Rośliny hiperakumulujące metale ciężkie
Ewa M. Przedpełska-Wąsowicz
4.5.2. Arabidopsis halleri – jedyny przedstawiciel hiperakumulatorów we florze polskiej
Paweł Wąsowicz
5. PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE BADAŃ NA TERENACH METALONOŚNYCH
5.1. Roślinność gleb galmanowych i jej znaczenie dla zachowania różnorodności
biotycznej i krajobrazowej terenów pogórniczych – studium przypadku
Barbara Godzik, Paweł Kapusta, Grażyna Szarek-Łukaszewska
5.2. Rekultywacja czy renaturyzacja?
Grażyna Szarek-Łukaszewska
5.3. Fitoremediacja metali ciężkich
Eugeniusz Małkowski
5.4. Ochrona przyrody obszarów metalonośnych
Adam Rostański, Monika Jędrzejczyk-Korycińska, Teresa Nowak
5.5. Tereny metalonośne jako źródło zagrożeń dla środowiska przyrodniczego
Adam Rostański, Jerzy Cabała, Michał Słota
6. DODATEK
6.1. Nowoczesna technologia w służbie ochrony zwierząt
Joanna Żyłkowska
7. SŁOWNICZEK I WYBRANE SKRÓTY
8. AUTORZY
9. INDEKS
578 stron, Format: 21.0x29.7cm, oprawa miękka
