Pamiêæ sentymentalna
Pamiêæ sentymentalna
stanowi now± propozycjê sposobu pisania o historii
kultury polskiej, z wykorzystaniem nowoczesnych koncepcji antropologicznych: praktyk
kulturowych oraz medialno¶ci pamiêci.
Dziewiêtnastowieczne praktyki pamiêci, zapo¶redniczone w sztuce s³owa, pi¶mie,
druku, obrazie, ciele i rytuale, wpisane w krajobrazy oraz w przestrzenie budowli, autorka
¶ledzi na przyk³adzie dzia³alno¶ci uczonych z Towarzystwa Warszawskiego Przyjació³
Nauk oraz pierwszego muzeum na ziemiach polskich, za³o¿onego w Pu³awach przez Izabelê
Czartorysk±.
"Praca Hanny Jurkowskiej [.] jest prac± wybitn±.
Jej przedmiotem s± praktyki pamiêci kulturowej na prze³omie osiemnastego i
dziewiêtnastego wieku w dzia³alno¶ci Towarzystwa Warszawskiego Przyjació³ Nauk i
pu³awskiego muzeum Izabeli Czartoryskiej. Ale znaczenie tej pracy jest nieporównanie wiêksze
– pokazuje ona, czym mog³aby byæ nowoczesna historia kultury polskiej uprawiana jako
historia kulturowa Polski. [.] jest to praca erudycyjnie bogata, gêsto nasycona materi±
faktyczn± [.]. Mamy tu ma³± historiê powstawania towarzystw naukowych, ma³±
historiê kulturow± gór i podró¿y, ma³± historiê monet, pisma, pomników, kolekcji
i muzeów. Za ka¿dym razem napisan± z autentycznym znawstwem i zawsze te¿
funkcjonaln±".
Z recenzji Andrzeja Mencwela
Hanna Jurkowska, kulturoznawca i etnolog. Wspó³pracuje z Instytutem Kultury
Polskiej i Centrum Otwartej i Multimedialnej Edukacji Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje
siê histori± kultury polskiej prze³omu osiemnastego i dziewiêtnastego wieku, w szczególno¶ci
sentymentalizmem oraz histori± kolekcjonerstwa i muzealnictwa. Publikowa³a m.in. w „Przegl±dzie
Humanistycznym”, „Kulturze i Historii”, „Tekstualiach”, „Baroku”, a tak¿e w
licznych tomach zbiorowych.
Wstêp 9
TOWARZYSTWO PRZYJACIÓ£ NAUK
Teatr pamiêci: Przyjaciele Nauk i ich publiczno¶æ 19
Uczeni w przestrzeni miasta 33
Drukowany pomnik: „Roczniki” Przyjació³ Nauk 42
Towarzystwo w sieci powi±zañ: listy, dary i kontakty 45
O prehistorii towarzystw uczonych 53
Od obiadów czwartkowych do zebrañ naukowych . 58
O zachowaniu w Towarzystwie: rytua³y wzajemno¶ci Przyjació³ Nauk 67
„Rodactwa i przyja¼ni zwi±zani ³añcuchem”. Sympatie, antypatie i krytyka w gronie
uczonych . 75
„Dla zachêcenia ¿yj±cych – pamiêæ zmar³ych cz³onków potomno¶ci podawaæ” ..
80
Pamiêæ kulturowa Przyjació³ Nauk .. 87
Mnemotoposy: Karpaty i dawna Sarmacja Stanis³awa Staszica .108
Gro¼ne karpackie El Dorado .. 111
Mapa wyobra¼ni: Karpaty jako obszar pogranicza .122
Sarmackie Pompeje, sarmackie Herkulanum .127
Prehistoryczna nekropolia. Mamut a sprawa polska .130
O wznios³o¶ci gór okiem badacza-pielgrzyma 135
Plemiennik s³awnego narodu: S³owianie w górach i dolinach ..141
Pamiêæ historii: królewskie miasta gór i wy¿yn karpackich .144
Górale, potomkowie S³owian. Stanis³aw Staszic jako etnograf .147
Ku pamiêci. Staszicowska oda do m³odo¶ci
S³owo i obraz: medale 158
Najtrwalsze pomniki historii: monety i medale 159
Pieni±dze niechciane. G³ówki ¶wiêtego Jana i skórzane monety 165
Denary Piastów: od barbarzyñstwa ku cywilizacji 176
Rozbicie dzielnicowe i unia polsko-litewska. Wspólna historia monetarna czy separacja
pamiêci? 189
Pismo: dumni spadkobiercy przesz³o¶ci barbarzyñskiej 199
„Pismo g³osowe od niepamiêtnych czasów rozesz³o siê miêdzy ludy barbarzyñskie”
205
S³owiañskie runy . 213
„Historia nie jest Alkoranem”. Pozatekstowe ¼ród³a do badañ historycznych
219
Po co barbarzyñcom alfabet? O wspania³ej cywilizacji S³owian 223
„Zas³ugi ojców spadaj± na synów”. Mit s³owiañski 234
PU£AWY IZABELI CZARTORYSKIEJ
W „Atenach nad brzegiem Wis³y”, czyli podró¿ do Pu³aw 239
„Socjeta jest hybryd± niejednorodn±”. Spo³eczno¶æ dworska .245
Rodzina sentymentalna w przestrzeni prywatnej i publicznej 254
Intensyfikacja ¿ycia towarzyskiego w Pu³awach 271
„Typ pu³awski, zw³aszcza u kobiet, doskonale od innych mo¿na by³o rozró¿niæ.”
277
Patriotyczni i sentymentalni: etos pu³awski ,282
O pamiêci sentymentalnej .288
„Có¿ bardziej o¿ywia wspomnienia jak pami±tki?” 300
Kultura ciekawo¶ci w Europie: epizod gabinetowy 315
D³ugie narodziny europejskich muzeów .320
Kultura ciekawo¶ci na peryferiach: gabinety osobliwo¶ci w Rzeczypospolitej Szlacheckiej
.334
O¶wiecone muzeum na ziemiach polskich 342
„Aby przesz³o¶æ przysz³o¶ci odnowiæ pamiêci±”: ¦wi±tynia Sybilli i Dom
Gotycki w Pu³awach
Pu³awskie muzea Izabeli Czartoryskiej w dzia³aniu: komunikacja i mnemonika 366
Przebieg zwiedzania: sztuka s³owa i muzealne widowisko 367
G³osy w muzeum. S³owo, dialog, polifonia .372
S³owo tradycji: s³owa ¶wiête. Jêzyk religijny i rytua³ w ¦wi±tyni Sybilli
385
Sentymentalna kolekcja relikwii bohaterów 401
O zdarzeniach graficznych: napisy w przestrzeni pu³awskich muzeów 418
Pismo, tekst, muzeum .426
Muzeum wyobra¿one. Problem reprezentacji .
Wirtualna kolekcja pami±tek. Inwentarze i katalogi muzealne 435
Muzealne ksiêgi go¶ci ¦wi±tyni Sybilli 444
Materialno¶æ tomów 446
Ksiêgi zwiedzaj±cych: komunikacja wewn±trztekstowa i zewn±trztekstowa .449
Rekontekstualizacja wpisu 454
Pamiêæ komunikacyjna. Okoliczno¶ciowe pochwa³y, rodzinne wiêzy .457
„W pogoni za ojców cieniem”. Ku pamiêci kulturowej 465
Zakoñczenie .471
Bibliografia 482
¬ród³a rêkopi¶mienne 482
¬ród³a drukowane .482
Opracowania .489
Indeks .500
516 stron, Format: 13.5x20.5cm, oprawa miêkka
