Zoologia
Różnorodność i pokrewieństwa zwierząt
Nowoczesny podręcznik zoologii kondensujący w czternastu rozdziałach wiedzę na
temat całego świata zwierzęcego w perspektywie ewolucyjnej.
Omówienie poszczególnych grup pierwotniaków, bezkręgowców i kręgowców uwzględnia
nie tylko dane anatomiczne, ale również bogate już obecnie dane molekularne. Dzięki
wykorzystaniu najnowszych odkryć podręcznik ten rewiduje obowiązujące do niedawna
poglądy o pokrewieństwach niektórych linii rodowych w królestwie zwierząt. Zwięzły
wykład uzupełniają liczne barwne plansze prezentujące powiązania ewolucyjne
wymarłych i żyjących dzisiaj grup organizmów i nabywanie przez nie rozmaitych cech
stanowiących przystosowania do aktualnie panujących w rozmaitych epokach i siedliskach
warunków środowiska. Znakomite źródło wiedzy dla studentów kierunków przyrodniczych
wszystkich wyższych uczelni, a także uczniów szkół średnich i nauczycieli przyrody i
biologii szkół wszystkich stopni.
• zwięzła charakterystyka poszczególnych grup zwierząt
• synteza danych molekularnych i paleontologicznych
• 220 kolorowych plansz obrazujących różnorodność anatomii i morfologii
• drzewa rodowe prezentujące przebieg ewolucji świata zwierzęcego
• uproszczona linneuszowska systematyka królestwa zwierząt i pokrewnych organizmów
Przedmowa 7
Rozdział 1. Drzewo rodowe pierwotniaków 9
Ewolucyjny sens homologii • Nauka o zwierzętach • Granice świata zwierząt • Glony
zielone • Eugleny zielone i pasożytnicze • Tajemnica nukleomorfu • Różnorodność
bruzdnic • Ewolucja orzęsków • Złote pierwotniaki • Swoistość ameb •
Otwornice • Radiolarie • Drzewo rodowe organizmów
Rozdział 2 Geneza wielokomórkowców 27
Wodne grzyby wiciowe • Mikoryza i pleśń na lądzie • Pochodzenie zwierząt • Ciało
zwierzęcia • Międzykomórkowy szkielet kolagenowy • Ciało gąbki • Mineralny
szkielet ochronny gąbek • Krzemionkowe gąbki komórkowe • Gąbki syncytialne •
Pokrewieństwa najpierwotniejszych zwierząt tkankowych • Tajemnica pierwotnego planu
budowyżebropławów • Co było pierwsze: polip czy meduza? • Ukwiały • Koralowce
sześciopromienne • Koralowce ośmiopromienne • Meduzy • Stułbie • Pasożytnicze
parzydełkowce
Rozdział 3. Zwierzęta liniejące 43
Powłoki ciała a hydraulika mięśniowa obleńców • Mechanizm linienia • Narządy
zmysłów obleńców • Pływanie ruchem wężowym • Początki nicieni • Różnorodność
nicieniwodnych • Od pasożytów roślin do pasożytów zwierząt • Narządy zmysłów
nicieni wyższych • Osłona kopulacyjna nicieni lądowych • Hydrauliczne rycie w mule
• Powstanie krwi • Plan budowy priapulów • Kambryjskie morskie „pratchawce” •
Prastawonogi anomalokaridy • Pokrewieństwa kikutnic • Plan budowy stawonoga
Rozdział 4. Pajęczaki i skorupiaki 57
Tagma głowowa • Pajęczaki morskie • Skorpiony • Zaleszczotki i pokrewne pajęczaki
• Kosarze i roztocze • Pochodzenie pająków • Ewolucja pajęczyny • Zachowania
skakunów • Funkcja czułków • Początki skorupiaków • Karapaks dwuskorupowy • Pąkle
• Przemiany tarczy głowowej • Splewki i pentastomidy – powrót do anatomii
pratchawców • Widłonogi – upodobnienie do naupliusa • Pochodzenie skorupiaków wyższych
• Kiełże i stonogi • Krewetki i raki
Rozdział 5. Wije i owady 73
Wije roślinożerne • Wije drapieżne • Owady bezskrzydłe • Geneza lotu
owadów • Pierwsze owady drapieżne • Skrzydła wzdłuż ciała karaczanów •
Pokrewieństwa skorków • Skoczność i mimikra • Kłujące narządy gębowe •
Powstanie poczwarki • Chrząszcze • Powstanie gąsienicy • Domki wodnych larw chruścików
• Motyle • Muchówki długoczułkowe • Muchówki krótkoczułkowe • Uzależnienie
larw od imago błonkówek
Rozdział 6. Mięczaki 91
Budowa Spiralia • Ukierunkowanie ewolucji Spiralia • Anatomia funkcjonalna
zwierząt dwubocznie symetrycznych • Mięczaki pierwotne • Muszla dwuklapowa •
Małże filtrujące • Małże słodkowodne • Pochodzenie ślimaków • Torsja
fizjologiczna • Rozwój anatomicznej asymetrii ślimaków • Szybkie ślimaki
drapieżne • Utrata przez ślimaki anatomicznej asymetrii • Ślimaki słodkowodne i lądowe
• Pochodzenie głowonogów • Wewnętrzna muszla głowonogów • Inteligencja i zręczność
ośmiornic
Rozdział 7. Trochofora i pilidium 107
Budowa wieloszczetów • Pierścienice słodkowodne i glebowe • Pierścienice czułkowcopodobne
• Lofofor –narząd filtracyjny • Muszla brachiopodów • Mszywioły słodkowodne
• Mszywioły morskie • Najdłuższe spośród zwierząt • Pozory anatomicznej
pierwotności wirków • Płazińce pasożytnicze o larwach wolno żyjących • Tasiemce
• Odwrócenie kierunku ruchu wici
Rozdział 8. Zwierzęta wtórouste 121
Pochodzenie wtóroustych • Pierwotna anatomia wtóroustych • Pierwsze strunowce • Głowa
pierwotnych strunowców • Szkielet fosforanowy strunowców • Filtracyjny koszskrzelowy
strunowców • Półstrunowce mułojady • Półstrunowce filtratory • Szkarłupnie łodygowe
• Pochodzenie szkarłupni wolno żyjących • Rozgwiazdy i wężowidła • Jeżowce
• Strzykwy
Rozdział 9. Bezszczękowce i ryby 135
Kształt ryby • Ewolucja nerek • Tajemnica pokrewieństw śluzic • Powstanie kanalików
nerkowych • Narządy zmysłów kręgowców • Początki kości i płetw parzystych •
Powstanie szczęk • Rekiny pierwotne • Skrajne przystosowania rekinów • Płaszczki
• Chimery • Pierwotność płuc i kijanki • Rodowód jesiotra • Pochodzenie ryb
cienkołuskich • Larwa leptocephalus • Dzieje płetwy tłuszczowej • Łuski
ktenoidalne • Wyrafinowane rozwiązania lokomotoryczne
Rozdział 10. Płazy i gady 153
Kość pochodzenia chrzęstnego • Powstanie płazów • Lądowe narządy zmysłów •
Odwrócenie napędu • Płazy beznogie • Płazy ogoniaste • Płazy skaczące • Łuski
rogowe • Rozród na lądzie • Ucho gadzie • Okna skroniowe • Żółwie •
Ewolucyjne miejsce hatterii • Wapienne skorupki jajowe • Mocne kończyny i zęby
• Odrzucany ogon • Węże • Gady naczelne
Rozdział 11. Ptaki 171
Geneza pióra • Mechanika lotu aeroplanu • Pochodzenie ptaków •
Mechanika lotu ptaków • Postępy ewolucji ptaków • Relikty gadziej anatomii i
zachowań • Pierwotne ziarnojady • Pierwotne ptaki wodne • Stepowi szperacze •
Nadwodni biegacze i lotnicy • Podwodny lot w Antarktyce • Gniazdowanie na drzewach •
Ptaki drapieżne • Echolokacja i lot wiszący • „Papugi” Nowego i Starego Świata
• Ptaki wróblowate
Rozdział 12. Ssaki pierwotne 187
Mechanizm termoregulacji • Udoskonalony układ krwionośny • Wzmocnienie zgryzu •
Ucho ssacze • Szkielet i umięśnienie ssaków • Ssaki niezdolne do ssania • Uzębienie
trybosfeniczne • Pierwsze ssaki ssące • Ewolucja torbaczy • Łożysko • Ewolucja
mózgu łożyskowców • Afrykańska gałąź łożyskowców • Ewolucja słoni •
Syreny morskie • Gałąź amerykańska • Piżmo i inne feromony
Rozdział 13. Drapieżne i kopytne 203
Owadożerne północne • Powstanie łamaczy i komór ucha środkowego • Bieg i
życie stadne • Powrót do wszystkożerności • Ćwiartowanie mięsa za pomocą łamaczy
• Miażdżenie kości • Foki i uchatki • Pochodzenie waleni • Uzębione delfiny i
kaszaloty • Wieloryby fiszbinowe a konwergencja antarktyczna • Ssaki biegające • Pięciopalce
północne nieparzystokopytne • Trójpalce nieparzystokopytne • Rodowód koni •
Czteropalce parzystokopytne • Bezrogie przeżuwacze • Rogi zamiast kłów • Jelenie
• Pochodzenie
pustorogich • Bycza siła • Antylopy • Nietoperze
Rozdział 14. Gryzonie i naczelne 223
Zające trawożerne • Gryzonie pierwotne • Gryzonie afrykańskie •
Gryzonie południowoamerykańskie • Norniki trawożerne • Ewolucyjne korzenie
naczelnych • Małpiatki • Małpy szerokonose • Zwierzokształtne małpy wąskonose
• Człekokształtne • Stadium małpoludów • Sens dwunożności • Przyczyny powiększania
mózgu • Początki człowieka • Powstanie ras ludzkich • Eksplozja kultury ludzkiej
Źródła materiału do ilustracji 239
Dodatek. Taksonomia 243
Linneuszowska nomenklatura taksonomiczna.
254 strony, oprawa miękka
