Strategia państwa:
teoria państwa aktywnego wobec sił spontanicznych
Książka ta jest intelektualnym zaproszeniem do takiego
myślenia i takiego rozumienia naszych szans związanych z państwem aktywnym, które może
wykonywać swe funkcje adaptacyjne, regulacyjne i – last but not least – innowacyjne.
Jestem świadom, że łatwiej jest mówić, lecz trudniej jest coś sensownego i ważnego
powiedzieć. Jeśli po lekturze ktoś z moich PT Czytelników przyzna, że coś nowego
usłyszał lub zrozumiał będzie to znaczyło, że udało mi się coś powiedzieć. Wiele
zawdzięczam literaturze politologicznej, wojskowej i nauce o stosunkach
międzynarodowych, a także naukom ekonomicznym i socjologii. Znacznie mniej tradycyjnej,
prawniczej teorii państwa. Zapewne jest tak, dlatego, że szukałem myśli pobudzających
i nie lubię się nudzić. Niestety postępy w prawniczej teorii państwa są mało
imponujące, a znaczna część publikacji z tej dziedziny powtarza stare banały, nie
dbając o ich adekwatność.
Dziękuję wszystkim, od których uczyłem się i nadal
się uczę. Dziękuję zwłaszcza tym mistrzom, którzy uczyli mnie myślenia
niezależnego i krytycznego. Dedykuję tę książkę tym, którzy chcą uczyć się
sztuki panowania nad żywiołami natury i historii. A także tym, którzy z coraz większym
trudem mogą pomyśleć o jakimś państwie „ to moje państwo, to mój rząd” i coraz
częściej z oburzeniem myślą, „Co oni zrobili? Dlaczego tak idiotycznie postępują
elity władzy i bogactwa?”.
/ze Wstępu/
Wstęp
ROZDZIAŁ I
Pole myślenia strategicznego: podstawowe pojęcia
1. Pojęcie strategii, strategiczności i wielkiej strategii państwa
1.1. Praktyczny charakter strategii
1.2. Agonalność strategii
1.3. Teleologiczny charakter strategii
1.4. Organizatorska funkcja strategii
2. Pojęcie bezpieczeństwa jako funkcji przedmiotu zagrożeń i sposobu reakcji na
zagrożenia
3. Podstawowe kategorie myślenia strategicznego
ROZDZIAŁ II
Państwo, jako aktor scen strategicznych
1. Natura państwa
1.1. Państwo jako anty-chaos i sfera strategiczności
1.2. Otoczenie państwa: trzy światy i jeden system globalny
1.3. Główne funkcje państwa wobec spontaniczności otoczenia: spóźnione adaptacje,
granice regulacji i wskaźniki innowacyjności
1.4. Ewolucja roli i natury państwa w systemie globalnym
2. Stosunki między państwami: sfery i typy zmian
ROZDZIAŁ III
Tworzenie i realizacja strategii państwa
1. Etapy tworzenia i realizacji strategii państwa
1.1. Etap rozpoznania
1.2. Etap selekcyjny
1.3. Sposoby wykorzystania sił i zasobów oraz środki właściwe dla określonej
strategii
1.4. Etap realizacyjny
1.5. Etap ewaluacyjny
2. Obiektywne przesłanki wyboru strategicznego
3. Psychologiczne przesłanki wyboru strategicznego
4. Źródła zmian strategii państw
5. Strategie walki zbrojnej
ROZDZIAŁ IV
Wyjaśnianie przeszłości i analiza kontekstu fundamentalnego
1. Zalety wyjaśniania naukowego
2. Wyjaśnienia przyczynowe (deterministyczne)
3. Wyjaśnienia niedeterministyczne
4. Wybrane czynniki objaśniające postulowane przez teorie stosunków międzynarodowych i
hipotetyczne wyobrażenie świata
5. Granice mocy eksplanacyjnej wielkich kategorii
ROZDZIAŁ V
Analiza sytuacyjna: od teraźniejszości do przyszłości
1. Analiza sytuacji: warunki początkowe i czas teraźniejszy
1.1. Kluczowe aspekty sytuacji
1.2. Definicja sytuacji
1.3. Wyzwania, zagrożenia i problemy
1.4. Zintegrowany obraz całej sytuacji
2. Myślenie o przyszłości
2.1. Przed-naukowe formy poznawania przyszłości
2.2. Przesłanki i źródła błędów w myśleniu o przyszłości
2.3. Metody prognozowania strategicznego
2.4. Rodzaje prognoz i przedmiot studiów prognostycznych
ROZDZIAŁ VI
Czas i przestrzeń w myśleniu strategicznym
1. Metafizyka czasu: inspiracje dla stratega
2. Ciągłość i nieciągłość czasu
3. Skończoność i nieskończoność czasu
4. Segmentacja czasu społecznego i strategia
5. Teleskop i kalejdoskop: gra wyobraźni z czasem
6. Trzy koncepcje czasu w rozwoju cywilizacyjnym
7. Skutki rosnącego tempa zmian
8. Timing i strategia
9. Krótka i długa perspektywa w myśleniu strategicznym
10. Ewolucja i rewolucja: formy różnego tempa i głębokości zmian
11. Przestrzeń i strategia państwa
ROZDZIAŁ VII
Kultura strategiczna w państwie
1. Pojęcie kultury strategicznej: ewolucja treści i zastosowań
2. Płaszczyzny analizy treści kultury strategicznej
3. Czy istnieje atlantycka kultura strategiczna?
4. Dwie taktyki walki zbrojnej w wojnach asymetrycznych
ROZDZIAŁ VIII
Granice strategii państwa
1. Pojęcie Efektu Tsunami w myśleniu strategicznym
2. Narodziny Efektu Tsunami, jako stanu ekstremalnej niemocy strategicznej
3. Rzeczywistość świata ponowoczesnego: wyzwania dla strategów
4. Trzy typy idealne racjonalności
5. Granice racjonalności
6. Wpływ warunków świata ponowoczesnego na myślenie i działanie strategiczne
ROZDZIAŁ IX
Ocena strategii państwa i rekomendacje dla strategów
1. Kryteria oceny strategii państwa
2. Nauki ewaluacyjne i ich rola w ocenie i monitoringu strategii wielkiej
3. Rekomendacje. Ku wyższej jakości myśli strategicznej
3.1. Rady dla tych, którzy chcą myśleć o problemach strategicznych porządnie i twórczo
3.2. Co zrobić z węzłami gordyjskimi, problemami niegodziwymi i błędnymi kołami?
3.3. Zapobiegać Efektowi Tsunami
3.4. Wu wei i strategiczna kreatywność: ku naturalnej ewolucji z ostrożną interwencją
strategiczną
Bibliografia
258 stron, oprawa kartonowa foliowana
