System prawa karnego Tom 7

Prezentowana pozycja z serii System Prawa Karnego, Pt. Środki zabezpieczające, tom 7, wyd. 2, przedstawia w sposób wyczerpujący i pełny ważną dla prawa karnego problematykę środków zabezpieczających.

W niniejszej publikacji, składającej się z 6 rozdziałów kompleksowo i precyzyjnie, w oparciu o najnowszy stan prawny (ale również dokonując analizy prawno-porównawczej) i aktualne orzecznictwo omówiona została tematyka:

istoty środków zabezpieczających;
charakteru prawnego poszczególnych środków zabezpieczających;
środków zabezpieczających o charakterze leczniczym;
środków zabezpieczających o charakterze administracyjnym;
wykonywania środków zabezpieczających leczniczych.

Uchwalona przez Sejm RP ustawa z 20.2.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. z 2015 r. poz. 396, która wchodzi w życie od 1.7.2015 r. jest pierwszą tak szeroką nowelizacją prawa karnego od czasu uchwalenia Kodeksu karnego w 1997 r. W prezentowanym tomie Systemu Prawa Karnego, po raz pierwszy w ujęciu systemowym opisano zmiany wynikające z tej noweli, dotyczące zmiany regulacji środków zabezpieczających.

Nowelizacja wprowadza nowe uregulowania w zakresie środków zabezpieczających. Środki zabezpieczające stosowane są tradycyjnie wobec szczególnych kategorii sprawców – osób, których nie można ukarać (gdyż z powodu niepoczytalności nie ponoszą winy), albo wobec których zachodzi uzasadniona obawa, że pomimo ukarania w dalszym ciągu będą popełniać przestępstwa, czy w końcu osób, których nie można ukarać dostatecznie surowo ze względu na granicę stopnia winy, a zachodzi potrzeba realizacji względów izolacyjnych lub prewencyjnych. Środkami zabezpieczającymi są:
elektroniczna kontrola miejsca pobytu;
terapia;
terapia uzależnień, oraz
pobyt w zakładzie psychiatrycznym.

Środek izolacyjno-leczniczy (pobyt w zakładzie psychiatrycznym), jako najsurowszy i najbardziej ograniczający prawa obywatelskie, będzie można stosować jedynie w wypadkach określonych w ustawie. Nowelizacja nie przewiduje orzekania środków zabezpieczających po prawomocnym zakończeniu postępowania karnego w stosunku do sprawców niepoczytalnych umieszczonych w szpitalu psychiatrycznym. Izolacyjny środek zabezpieczający będzie można orzec wyłącznie w wyroku skazującym. Przewidziano także możliwość orzekania wolnościowych środków zabezpieczających do zakończenia wykonywania kary pozbawienia wolności, jednak nie wcześniej niż na 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub odbyciem kary pozbawienia wolności.

Z omówioną zmianą w zakresie środków zabezpieczających wiąże się również art. 13 KK ustawy nowelizacyjnej, który w odniesieniu do czynów popełnionych po wejściu w życie noweli dezaktualizuje ustawę z 22.11.2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzającymi zagrożenie życia (Dz.U. z 2014 r. poz. 24), zdrowia lub wolności seksualnej innych osób poprzez wskazanie, że ustawa ta ma zastosowanie wyłącznie do osób skazanych za czyn popełniony przed wejściem w życie ustawy z 20.2.2015 r.

Przedmowa do 2. wydania
Przedmowa
Wykaz skrótów

Rozdział I. Istota środków zabezpieczających
§ 1. Pojęcie i istota środków zabezpieczających
§ 2. Środki zabezpieczające a kary i środki karne
I. Kryminologiczne podstawy pojęć kary oraz środka zabezpieczającego
II. Koncepcje kary celowej i środka zabezpieczającego na gruncie szkoły pozytywnej prawa karnego i kryminologii
III. Koncepcja dwutorowości w prawie karnym
§ 3. Rys historyczny
I. Modelowe rozwiązania zagraniczne dotyczące środków zabezpieczających
II. Model środków zabezpieczających w Kodeksie karnym z 1932 r.
III. Model środków zabezpieczających w Kodeksie karnym z 1969 r.
§ 4. Przymus w leczeniu i rehabilitacji psychiatrycznej
§ 5. Terapia uzależnień i zakłóceń czynności psychicznych o podłożu seksualnym
I. Ogólne zagadnienia terapii uzależnień - rola dobrowolności i przymusu
II. Formy i rodzaje terapii uzależnień od alkoholu
III. Formy i rodzaje terapii uzależnień od środków odurzających i substancji psychotropowych: metody abstynencyjne a metody podtrzymujące i terapia substytucyjna
IV. Rola prawa karnego w terapii uzależnień: represja a profilaktyka i terapia
V. Formy i rodzaje terapii zakłóceń czynności psychicznych o podłożu seksualnym
§ 6. Ochrona praw osób chorych psychicznie
§ 7. Rodzaje zamkniętych zakładów leczniczych wykonujących środki zabezpieczające
§ 8. System środków zabezpieczających

Rozdział II. Środki zabezpieczające: umieszczenia - pobytu w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym, w zakładzie karnym, w zakładzie zamkniętym przeznaczonym dla sprawców przestępstw skierowanych przeciwko wolności seksualnej popełnionych w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych albo skierowania takich sprawców na   leczenie ambulatoryjne oraz terapia i elektroniczna kontrola miejsca pobytu stosowane wobec sprawców z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniem osobowości
§ 9. Charakter prawny i rodzaje zakładów: umieszczenia - pobytu w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym, w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne, w zakładzie zamkniętym sprawcy przestępstwa skierowanego przeciwko wolności seksualnej, obligatoryjnego skierowania takiego sprawcy na leczenie ambulatoryjne oraz terapii i elektronicznej kontroli miejsca pobytu stosowanych wobec sprawców z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniem osobowości
I. Charakter prawny umieszczenia w zakładzie zamkniętym - art. 93-95a KK
II. Odpowiedni zakład psychiatryczny - art. 94 KK
III. Zakład karny, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne - art. 95 KK
IV. Zakład zamknięty, w którym umieszczany jest sprawca przestępstwa skierowanego przeciwko wolności seksualnej, popełnionego w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych i leczenie ambulatoryjne - art. 95a § 1 KK
V. Pobyt w zakładzie psychiatrycznym
VI. Terapia
VII. Elektroniczna kontrola miejsca pobytu stosowana wobec sprawców z zaburzeniami psychicznymi, zaburzeniem osobowości i zaburzeniem preferencji seksualnej
§ 10. Zasady orzekania
I. Zasada niezbędności (konieczności)
II. Zasada proporcjonalności
III. Zasada obligatoryjności
IV. Zasada wysłuchania biegłych
§ 11. Zakłócenia - zaburzenia czynności psychicznych
§ 12. Następstwa zakłócenia - zaburzenia czynności psychicznych
§ 13. Źródła zakłócenia - zaburzenia czynności psychicznych
I. Zdrowie psychiczne
II. Choroba psychiczna
III. Upośledzenie umysłowe
IV. Inne zakłócenie czynności psychicznych 
§ 14. Opiniowanie biegłych o stanie psychicznym
sprawcy czynu zabronionego
I. Opinia biegłych
§ 15. Wysłuchanie biegłych
§ 16. Prognozowanie ryzyka przemocy kryminalnej
I. Zasady prognozowania
II. Czynniki ryzyka przemocy - pomiar i metody
III. Czynniki ryzyka zachowań agresywnych według skali HCR-20
§ 17. Przesłanki i dyrektywy orzekania środka zabezpieczającego umieszczenia - pobytu w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym (art. 94, 93g § 1 i 2 KK) 
§ 18. Przesłanki i dyrektywy orzekania środka zabezpieczającego umieszczenia w zakładzie karnym sprawcy o ograniczonej poczytalności (art. 95 KK) oraz pobytu w zakładzie psychiatrycznym (art. 93g § 2 KK)
§ 19. Przesłanki i dyrektywy orzekania środka zabezpieczającego umieszczenia w zakładzie zamkniętym i pobytu w zakładzie psychiatrycznym sprawcy przestępstwa skierowanego przeciwko wolności seksualnej albo skierowania na leczenie ambulatoryjne
(art. 95a, 98g § 3 KK)
§ 20. Przesłanki i dyrektywy orzekania środków zabezpieczających wobec sprawców z zaburzeniem osobowości (art. 93a pkt 4 KK)
§ 21. Czas orzekania i stosowanie psychiatrycznych środków zabezpieczających

Rozdział III. Środki zabezpieczające o charakterze leczniczym stosowane wobec sprawców przestępstw uzależnionych od alkoholu, środków
odurzających i substancji psychotropowych
§ 22. Ewolucja środków zabezpieczających stosowanych wobec osób uzależnionych w ustawodawstwie polskim
§ 23. Regulacje dotyczące leczniczych środków zabezpieczających stosowanych wobec uzależnionych sprawców przestępstw w Kodeksie karnym
I. Ogólne zasady dotyczące umieszczenia w zakładzie leczenia odwykowego
II. Orzekanie umieszczenia w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego na podstawie przepisów Kodeksu karnego
III. Konsekwencje pomyślnego wyniku leczenia w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego
§ 24. Szczególna forma środka zabezpieczającego w postaci leczenia lub rehabilitacji w formie ambulatoryjnej
§ 25. Środki zabezpieczające o charakterze leczniczym stosowane wobec sprawców przestępstw uzależnionych od środków odurzających i substancji psychotropowych na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
§ 26. Inne środki o charakterze leczniczym stosowane wobec uzależnionych sprawców przestępstw na podstawie przepisów Kodeksu karnego i ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
§ 27. Zmiany regulacji dotyczących leczniczych środków zabezpieczających stosowanych wobec sprawców uzależnionych wprowadzone ustawą nowelizacyjną ZmKK z 20.2.2015 r. obowiązujące od 1.7.2015 r.
§ 28. Podsumowanie

Rozdział IV. Wykonywanie środków zabezpieczających o charakterze terapeutycznym
§ 29. Ogólne zasady wykonywania środków zabezpieczających o charakterze terapeutycznym
I. Uwagi wstępne
II. Istota i cele wykonywania środków zabezpieczających
III. Organy wykonujące orzeczenia o środkach zabezpieczających .
IV. Przegląd postępowań incydentalnych w przedmiocie wykonywania środków zabezpieczających
V. Ogólne zasady postępowania przed sądem
§ 30. Wykonywanie środka zabezpieczającego orzeczonego wobec skazanego za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności
I. Uwagi wstępne
II. Poprzedni stan prawny
III. Aktualny stan prawny
§ 31. Kierowanie do wykonania środków zabezpieczających 
I. Uwagi wstępne
II. Rodzaje zakładów psychiatrycznych, ich przeznaczenie i charakterystyka
III. Rodzaje zakładów psychiatrycznych, ich przeznaczenie i charakterystyka
IV. Tryb kierowania do wykonania środka w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym
V. Zasady kierowania do wykonania środka orzeczonego wobec skazanego za przestępstwo popełnione w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych
VI. Tryb osadzenia sprawcy w zakładzie psychiatrycznym
VII. Kierowanie do wykonania środka zabezpieczającego w postaci terapii i terapii uzależnień
§ 32. Nadzór nad wykonywaniem środków zabezpieczających
I. Uwagi wstępne
II. Nadzór penitencjarny
III. Nadzór sprawowany przez sąd, który zastosował środek
IV. Nadzór sprawowany przez sąd penitencjarny
V. Nadzór sprawowany przez kierownika zakładu psychiatrycznego
VI. Inne formy nadzoru
§ 33. Zmiany w toku wykonywania środków zabezpieczających
I. Uwagi wstępne 1
II. Zmiana rodzaju zakładu psychiatrycznego
III. Zmiany sposobu wykonywania środka wobec skazanego za przestępstwo popełnione w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych
IV. Zmiany sposobu wykonywania środka orzeczonego wobec skazanego za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka
§ 34. Zakończenie wykonywania środka
I. Ogólne przesłanki orzekania o uchyleniu środka zabezpieczającego
II. Zwolnienie z zakładu psychiatrycznego
III. Orzekanie o uchyleniu środków w postaci terapii i terapii uzależnień
IV. Warunkowe zwolnienie sprawcy a uchylenie środka zabezpieczającego
V. Ponowne orzeczenie środka zabezpieczającego
§ 35. Wykonywanie środków zabezpieczających przewidzianych w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii
I. Uwagi wstępne
II. Wykonanie środka określonego w art. 71 ust. 1 PNarkU
III. Wykonywanie środka określonego w art. 71 ust. 3 PNarkU

Rozdział V. Środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym Stan prawny do 30.6.2015 r.
§ 36. Uwagi wstępne
§ 37. Środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym na tle pozostałych środków zabezpieczających
§ 38. Rodzaje środków zabezpieczających o charakterze administracyjnym
I. Uwagi wstępne
II. Zakazy i obowiązek
III. Przepadek
§ 39. Materialnoprawne podstawy orzekania środków zabezpieczających o charakterze administracyjnym
I. Uwagi wstępne
II. Ogólne podstawy orzekania środków zabezpieczających o charakterze administracyjnym
III. Szczególne podstawy orzekania środków zabezpieczających
o charakterze administracyjnym
§ 40. Wykonanie środków zabezpieczających o charakterze administracyjnym
I. Wykonanie obowiązku i zakazów
II. Wykonanie przepadku
III. Koszty związane z wykonaniem środków zabezpieczających o charakterze administracyjnym
Zmiany wynikające z noweli z 20.2.2015 r.
§ 41. Uwagi wstępne
§ 42. Środki karne jako forma środka zabezpieczającego
I. Orzekanie środka
II. Wykonywanie środka
III. Zakończenie wykonywania środka
§ 43. Środek zabezpieczający w postaci elektronicznej kontroli miejsca pobytu
I. Uwagi ogólne
II. Orzekanie środka
III. Wykonywanie środka
IV. Zakończenie wykonywania środka

Rozdział VI. Zakończenie
§ 44. Uwagi wstępne
§ 45. Niepoczytalność
§ 46. Zasady orzekania leczniczych środków zabezpieczających
§ 47. Środki zabezpieczające o charakterze psychiatrycznym
§ 48. Środki zabezpieczające o charakterze seksualnym
§ 49. Środki zabezpieczające o charakterze odwykowym
§ 50. Środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym i ich wykonanie
§ 51. Wykonanie leczniczych środków zabezpieczających
§ 52. Opiniowanie psychiatryczne i psychologiczne

Indeks rzeczowy

748 stron, Format: 16.0x24.5cm, oprawa twarda z obwolutą