Modelowanie i prognozowanie cen surowców energetycznych
Największym wyzwaniem stawianym przed analizami współczesnych
rynków towarowych jest poradzenie sobie z ich nieustannymi i głębokimi zmianami. Z
jednej strony obserwuje się coraz większy udział w dynamice cen towarów operacji
typowo finansowych, których celem nie jest fizyczny handel towarami. Z drugiej strony, ze
względu na uwarunkowania gospodarcze, polityczne czy środowiskowe (ekologiczne) zmienia
się geografia rynków towarowych. Analiza prowadzona w takich warunkach musi wykorzystywać
stosowne narzędzia ekonometryczne. Niniejsza publikacja nie tylko prezentuje metody
badawcze, które mogą być wykorzystane w modelowaniu cen w obliczu zmian strukturalnych,
ale również pokazuje, jak je stosować, aby rozwiązywać oryginalne i ważne problemy
rynku surowców energetycznych. Monografia została tak zaprojektowana, aby stać się
inspiracją dla badaczy stosujących narzędzia ilościowe w analizach współczesnej
gospodarki, ale równocześnie, dzięki bogatemu doświadczeniu autorów opracowania,
prezentowała i komentowała najważniejsze wątki ekonomicznych teorii rynków surowców
energetycznych, dając wskazówki decydentom i praktykom.
Autorzy w bardzo ciekawy sposób wprowadzają czytelnika w problem praktycznego
prognozowania cen surowców i dokonują porównania bardzo szerokiej klasy modeli i
procedur prognostycznych. Tekst jest napisany językiem specjalistycznym, precyzyjnym ale
też przystępnym. Kluczową dla wysokiej oceny monogra?i (…) jest bardzo poważny i
obszerny eksperyment prognostyczny” przeprowadzony dla „określenia narzędzi
najlepiej sprawdzających się w krótkookresowym prognozowaniu.
Prof. UEK dr hab. Mateusz Pipień
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
(…) Zaprezentowanie empirycznych poszukiwań najlepszych prognoz cen surowców
energetycznych, które zostały wykonane w sposób bardzo rzetelny, ciekawy, a przede
wszystkim poprawna badawczo. Badania zaprezentowane przez Autorów w tej pracy zaliczają
się do grupy niewielu badań, jakie znam, w zakresie poszukiwania dobrych modeli
prognostycznych.
Prof. dr hab. Tadeusz Kufel
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Autorzy monografii są pracownikami Katedry Statystyki Uniwersytetu Ekonomicznego w
Krakowie. Od kilku lat prowadzą badania nad funkcjonowaniem międzynarodowych rynków
towarowych. Są autorami artykułów w dziedzinie ekonomii środowiskowej publikowanymi w
najważniejszych, specjalistycznych czasopismach znajdujących się bazie Journal Citation
Index (JCR).
Wstęp (M. Papież, S. Śmiech)
Rozdział 1. Ekonomiczne teorie wyceny surowców energetycznych (S.
Śmiech)
1.1. Wprowadzenie
1.2. Reguła Hotellinga
1.3. Premia za zapasy
1.4. Równowaga pomiędzy cenami spot i futures
Rozdział 2. Geopolityczne i ekonomiczne podstawy funkcjonowania rynku surowców
energetycznych (M. Papież)
2.1. Uwagi wstępne
2.2. Podaż energii pierwotnej
2.3. Rynek ropy naftowej
2.3.1. Rezerwy i zasoby ropy naftowej
2.3.2. Wydobycie ropy naftowej
2.3.3. Handel ropą naftową
2.3.4. Ceny ropy naftowej
2.4. Rynek gazu ziemnego
2.4.1. Rezerwy i zasoby gazu ziemnego
2.4.2. Wydobycie gazu ziemnego
2.4.3. Handel gazem ziemnym
2.4.4. Ceny gazu ziemnego
2.5. Rynek węgla energetycznego
2.5.1. Rezerwy i zasoby węgla energetycznego
2.5.2. Produkcja węgla energetycznego
2.5.3. Handel węglem energetycznym
2.5.4. Ceny węgla energetycznego
Rozdział 3. Relacje pomiędzy cenami głównych surowców energetycznych
(M. Papież-3.5, S. Śmiech-3.1-3.4)
3.1. Wprowadzenie
3.2. Przegląd literatury przedmiotu
3.2.1. Rynek ropy naftowej
3.2.2. Rynek węgla energetycznego
3.2.3. Rynek gazu ziemnego
3.2.4. Powiązania rynków ropy naftowej, węgla energetycznego i gazu ziemnego
3.3. Przyczynowość w średniej i w wariancji dla światowych cen węgla energetycznego
3.3.1. Uwagi wstępne
3.3.2. Test Honga w ocenie zależności przyczynowych w sensie Grangera
3.3.3. Ocena zależności przyczynowych w średniej i w wariancji dla cen węgla
3.4. Integracja międzynarodowego rynku węgla i ocena ról poszczególnych cen węgla
energetycznego
3.4.1. Uwagi wstępne
3.4.2. Określenie liczby wspólnych trendów stochastycznych. Test słabej
egzogeniczności
3.4.3. Ocena siły integracji międzynarodowego rynku węgla energetycznego i ról
poszczególnych jego uczestników
3.5. Długookresowe i krótkookresowe relacje pomiędzy cenami surowców energetycznych na
rynku europejskim
3.5.1. Uwagi wstępne
3.5.2. Ocena długookresowej i krótkookresowej zależności pomiędzy cenami surowców
energetycznych na rynku europejskim
Rozdział 4. Relacje pomiędzy cenami surowców energetycznych a sferami realną i
finansową gospodarki (M. Papież)
4.1. Wprowadzenie i przegląd literatury
4.2. Wpływ gospodarki strefy euro na światowe ceny surowców energetycznych
4.2.1. Uwagi wstępne
4.2.2. Strukturalny model wektorowej autoregresji
4.2.3. Ocena wpływu sfery realnej i sfery finansowej gospodarki strefy euro na światowe
ceny surowców
Analiza strukturalna odpowiedzi impulsowej
Dekompozycja wariancji błędu prognozy
4.3. Zależności przyczynowe pomiędzy cenami surowców energetycznych a sferą
finansową strefy euro
4.3.1. Uwagi wstępne
4.3.2. Procedura Toda-Yamamoto w ocenie zależności przyczynowych Schemat rolowany
4.3.3. Ocena zależności przyczynowych pomiędzy cenami surowców energetycznych na rynku
europejskim, kursem EUR7USD oraz indeksem DAX
Rozdział 5. Założenia do budowy i oceny krótkookresowych prognoz cen ropy
naftowej (M. Papież)
5.1. Uwagi wstępne
5.2. Zmienna prognozowana
5.3. Rolowany i rekursywny schemat prognozowania
5.4. Metody oceny trafności prognoz
5.4.1. Mierniki trafności prognoz ex post
5.4.2. Test Diebolda-Mariano
5.4.3. Test Clarka-Westa
Rozdział 6. Prognozowanie ceny ropy naftowej za pomocą jednowymiarowych modeli
szeregów czasowych (S. Śmiech)
6.1. Wprowadzenie
6.2. Przegląd modeli prognostycznych
6.2.1. Modele ARIMA
6.2.2. Modele wyrównywania wykładniczego
6.2.3. Autoregresyjne sztuczne sieci neuronowe
6.2.4. Autoregresyjne modele progowe
6.3. Ocena trafności prognoz ceny ropy naftowej otrzymanych na podstawie jednowymiarowych
modeli szeregów czasowych
6.3.1. Ocena trafności prognoz w schemacie rolowanym
6.3.2. Ocena trafności prognoz w schemacie rekursywnym
Rozdział 7. Prognozowanie ceny ropy naftowej na podstawie wielowymiarowych modeli
ekonometrycznych (M. Papież)
7.1. Uwagi wstępne
7.2. Przegląd literatury przedmiotu
7.3. Charakterystyka zmiennych wykorzystanych w prognozowaniu ceny ropy naftowej
7.3.1. Zmienne makroekonomiczne opisujące realną sferę gospodarki
7.3.2. Zmienne opisujące finansową sferę gospodarki
7.3.3. Ceny surowców energetycznych
7.4. Modele ekonometryczne wykorzystane do prognozowania ceny ropy naftowej
7.4.1. Autoregresyjny model z rozkładem opóźnień ARDL(p,q)
7.4.2. Model wektorowej autoregresji VAR(p)
7.4.3. Modele wzorcowe w ocenie zdolności predykcyjnej
7.5. Ocena trafności prognoz ceny ropy naftowej wygenerowanych przez modele ARDL
7.5.1. Ocena trafności prognoz w schemacie rolowanym
7.5.2. Ocena trafności prognoz w schemacie rekursywnym
7.6. Ocena trafności prognoz ceny ropy naftowej dla modeli VAR
7.6.1. Dobór zmiennych w modelach VAR
7.6.2. Ocena trafności prognoz w schemacie rolowanym
7.6.3. Ocena trafności prognoz w schemacie rekursywnym
7.7. Uwagi końcowe
Rozdział 8. Prognozowanie ceny ropy naftowej metodami dla licznych zbiorów
regresorów (S. Śmiech)
8.1. Wprowadzenie
8.2. Ocena trafności prognoz ceny ropy naftowej otrzymanych za pomocą dynamicznych
modeli czynnikowych
8.2.1. Dynamiczny model czynnikowy
8.2.2. Ocena trafności prognoz w schemacie rolowanym
8.2.3. Ocena trafności prognoz w schemacie rekursywnym
8.3. Wyniki modeli VAR budowanych dla różnych podzbiorów regresorów
8.3.1. Wprowadzenie
8.3.2. Ocena trafności prognoz w schemacie rolowanym
8.3.3. Ocena trafności prognoz w schemacie rekursywnym
8.3.4. Porównanie rozkładów błędów prognoz dla schematu rolowanego i rekursywnego
8.3.5. Analiza prognoz i błędów prognoz dla najlepszych specyfikacji modeli
8.3.6. Najlepsze predyktory dla ceny ropy Brent w różnych okresach weryfikacji
8.4. Prognozy łączone
8.4.1. Wprowadzenie
8.4.2. Ocena trafności prognoz w schemacie rolowanym
8.4.3. Ocena trafności prognoz w schemacie rekursywnym
8.5. Podsumowanie
Zakończenie (M. Papież, S. Śmiech)
Bibliografia
Indeks rzeczowy
228 stron, Format: 16.5x23.8cm, oprawa miękka
