Publikacja jest aktualnie niedostępna
Diagnozowanie organizacji jest czymś oczywistym i dawno zostało zaakceptowane w
praktyce zarządzania. Inaczej przedstawia się sprawa patologii, o których pisze się
mało i niechętnie - tylko nieliczne organizacje przyznają się do jakichś
nieprawidłowości. Mechanizmy patologiczne niejednokrotnie stają się funkcjonalnym
elementem systemu (pełnią na przykład funkcję stabilizującą) i patologia tak silnie
zrasta się wtedy z systemem, że jest uznawana za jego nieodzowny element. Przestaje się
ją wówczas dostrzegać albo ujawnia się ona pod zupełnie inną postacią. Aby
postawić trafną diagnozę, trzeba zatem znać i rozumieć mechanizmy patologiczne.
Inspiracją do zaproponowanej w tej pracy systematyki patologii organizacyjnych był
system kryteriów diagnostycznych DSM III, stosowany w psychiatrii. W przedstawionym
systemie każda patologia jest określona za pomocą pięciu osi, opisujących kolejno:
łatwo dostrzegalne objawy patologii, patologie związane z osobami kierującymi
organizacjami, nieprawidłowości operacji i procesów, patogenne oddziaływanie
środowiska organizacji i rozwój zjawisk patologicznych w czasie.
Druga część książki ma charakter narzędziowy. Omówiono w niej szczegółowo
takie zagadnienia, jak:
- proces diagnostyczny i rola, jaką odgrywają w nim specjaliści z różnych
dziedzin,
- badania diagnostyczne prowadzone przy użyciu map poznawczych,
- najważniejsze metody diagnostyczne (rozmowa i wywiad indywidualny) i sposoby
analizowania ich wyników,
- metody tworzenia niektórych testów psychologicznych (przykłady pytań, sposób
analizy i przykładowy kwestionariusz mogący być punktem wyjścia do tworzenia własnych
kwestionariuszy).
Każdy rozdział zaczyna się od studium przypadku - opisu jednej z powszechnie
występujących patologii, ze szczegółowymi propozycjami interwencji w organizacji. Ich
podsumowaniem jest ostatni rozdział, w którym przedstawiono działania, jakie można
podjąć, aby uchronić swoją organizację od patologii.
Ryszard Stocki - doktor psychologii, pracownik Instytutu Psychologii na Uniwersytecie
Jagiellońskim. Członek European Federation of Employee Shareownership (EFES). Autor
podręcznika Zarządzanie dobrami oraz kilkudziesięciu artykułów z zakresu
zarządzania. Twórca programu Gen - Kreator Szkoleń do samodzielnego tworzenia szkoleń
(Serwis HR Domu Wydawniczego ABC). Kierował badaniami diagnostycznymi w blisko stu
polskich firmach i organizacjach. Jako doradca pracował m.in. dla Zamku Królewskiego na
Wawelu, NSZZ "Solidarność", IDEE, Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta
oraz firm polskich i koncernów zagranicznych. Był współorganizatorem konkursów Firma
Przychylna Ludziom i Lider Zarządzania CXO. W 1993 roku założył Towarzystwo Doradcze,
firmę pomagającą wprowadzać tzw. jawne zarządzanie (open book management).
Spis treści
Podziękowania
Przedmowa
Część I. Podstawy diagnozowania
1. Diagnoza holistyczna a diagnoza psychologiczna organizacji
Warsztatowe studium przypadku (syndrom słabości gratyfikacji)
Problem granic w diagnozie - holistyczność diagnozy
Diagnoza holistyczna jako różne "rzuty" organizacji
Specyfika diagnozy psychologicznej
Rodzaje konstruktów
Podsumowanie
2. Nozologia patologii organizacyjnych jako metateoria szczegółowych teorii
organizacyjnych
Warsztatowe studium przypadku (syndrom uodpornienia na zmianę)
Systematyka patologii
Znaczenie typu patologii dla diagnozy organizacji
Podsumowanie
3. Rozwój organizacji w perspektywie psychologicznej
Warsztatowe studium przypadku (dysfunkcjonalny transfer międzydomenowy)
Znaczenie rozwoju dla diagnozy organizacyjnej
Specyfika rozwoju organizacyjnego
Psychologiczne źródła systemowego izomorfizmu w organizacjach
Model indywidualnej ewolucji w spostrzeganiu organizacji jako wytyczna diagnozy
Kręgi konstruktów organizacyjnych
Aspekt socjologiczny wyników odzwierciedlania
Podsumowanie
4. Anatomia zdrowej organizacji i jej zaburzenia wynikające z wpływu ludzi
Warsztatowe studium przypadku (identyfikacja z przedmiotem
posiadania lub zarządzania)
Co jest potrzebne w firmie, aby mogła istnieć
Ścieżka: klienci - przewaga konkurencyjna - płace - zaangażowanie pracowników
Ścieżka: system informacyjny - system ocen - system płac - płace
Ścieżka: godność - porozumienie - zaufanie - zaangażowanie
Zarządzanie kompetencjami
Podsumowanie
5. Strategiczny kontekst diagnozy
Warsztatowe studium przypadku (łapówkarstwo)
Wpływ wielkości organizacji na patologie i działania diagnostyczne
Typologia strategiczna organizacji
Podsumowanie
Część II. Proces i narzędzia diagnozy
6. Etapy procesu diagnozy
Warsztatowe studium przypadku (syndrom deficytu uwagi organizacyjnej)
Faza pierwsza: od zgłoszenia się klienta do podpisania kontraktu
na przeprowadzenie diagnozy
Faza druga: diagnozowanie
Faza trzecia: przekazanie wyników diagnozy zainteresowanym
Wymagania formalne dotyczące raportów analitycznych
Prezentacje
Autodiagnoza
Podsumowanie
7. Mapy poznawcze jako źródło wiedzy o procesach postrzegania i rozumowania w
organizacji
Warsztatowe studium przypadku (syndrom zaniku odpowiedzialności)
Co to są mapy poznawcze?
Po co badać mapy poznawcze?
Podstawowe zasady i warunki badania map poznawczych
Problemy związane z pomiarem
Prowadzenie wywiadów
Kodowanie i opracowywanie danych - analiza słownika
Analiza struktury map poznawczych
Interpretacja wyników
Podsumowanie
8. Wywiad jako podstawowe narzędzie diagnozy organizacji
Warsztatowe studium przypadku (wyrobnictwo)
Przygotowywanie się do wywiadów i rozmów diagnostycznych
Co presuponują rozmówcy, czyli prywatne teorie na temat firmy
Rodzaje wywiadów
Błędy popełniane w trakcie wywiadów diagnostycznych i niebezpieczeństwa związane ze
stosowaniem tej techniki
Podsumowanie
9. Testy psychologiczne w diagnozie patologii organizacyjnych
Warsztatowe studium przypadku (zespół manchesterski)
Istota i cele badania kwestionariuszowego
Psychometryczne badanie wiedzy ukrytej
Modele wnioskowania na podstawie kwestionariusza o sytuacji w organizacji
Dostosowanie narzędzi do potrzeb organizacji
Przykładowa konstrukcja kwestionariusza
Pułapka operacjonalizacji
Podsumowanie
10. Obserwacja i techniki symulacyjne
Warsztatowe studium przypadku (alkoholizm organizacyjny)
Obserwacja interakcji
Obserwacja rozwiązywania sytuacji symulowanych
Analiza danych werbalnych
Mapowanie owalami
Podsumowanie
11. Analiza dokumentów
Warsztatowe studium przypadku (panaceum)
Analiza dokumentów finansowych
Analiza statutu
Analiza stron internetowych
Podsumowanie
12. W stronę jawności zarządzania
Warsztatowe studium przypadku (absolutyzowanie ROE i ROA)
Konsekwencje diagnozy
Program na dziś
Co nie sprzyja jawnemu zarządzaniu?
Możliwe działania interwencyjne
Podsumowanie
Dodatek. Zadania do przemyślenia
Literatura cytowana
344 strony