Trzy traktaty o sztuce umierania
Książka jest pierwszym na gruncie polskim wydaniem i przekładem trzech łacińskich
traktatów z XV wieku o „sztuce umierania".
Traktaty ars moriendi, czyli średniowieczne dzieła moralistyczne, służące
przygotowaniu człowieka do bezpiecznego (a więc zgodnego z zaleceniami wiary i przy
zachowaniu rytuałów ustanowionych przez Kościół) odejścia z tego świata, pojawiły
się w Europie właśnie z początkiem XV stulecia. Oczywiście, rozprawy poświęcone śmierci
i umieraniu powstawały znacznie wcześniej, ale można powiedzieć, że trzy
przedstawione w tej książce traktaty: Jana Gersona De arte moriendi, przypisywana m.in.
Mateuszowi z Krakowa Ars moriendi i nieznanego autorstwa Speculum artis bene moriendi, dały
początek nowej odmianie gatunkowej, określanej mianem „traktatów de arte bene
moriendi", realizującej pewien schemat pouczeń o sposobie przygotowywania się do
„dobrej" śmierci.
Niniejsze opracowanie zawiera fotokopie stron piętnaste wiecznych edycji tych traktatów,
łacińską transkrypcję tekstu i jego polski przekład oraz ilustracje towarzyszące
wywodom w dziełku przypisywanym Mateuszowi z Krakowa. Całość poprzedza wstęp,
przedstawiający m.in. genezę i rozwój „sztuki dobrego umierania" oraz
charakterystykę trzech traktatów „wzorcowych", a edycja tych traktatów opatrzona
została obszernymi komentarzami, w których oprócz aparatu krytycznego znalazły się
szczegółowe objaśnienia tekstu i ilustracji.
„Po pięciuset latach od powstania trzech najważniejszych
i najpopularniejszych w ówczesnej Europie traktatów ars moriendi polski czytelnik (ale
także badacz) otrzymuje wreszcie ich naukowe opracowanie i pełną, krytyczną edycję.
Forma ich udostępnienia może zadowolić zarówno najbardziej wymagającego filologa, jak
i całkiem przeciętnego czytelnika. Do dyspozycji mamy bowiem zarówno fotokopie
oryginalnych stron druków będących podstawą edycji (tekstów oraz towarzyszących im
ilustracji), jak i prowadzoną równolegle wobec nich transkrypcję tekstu łacińskiego
oraz jego polski przekład. Przekład - co warto zauważyć w odniesieniu do tekstów tak
dawnych i specyficznych-precyzyjny, a zarazem płynny i klarowny".
Z recenzji prof. dra hab. Romana Mazurkiewicza
Maciej Wlodarski - profesor związany z Katedrą Literatury
Staropolskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego główne kierunki badań to tematyka
thanatologiczna w literaturze i kulturze staropolskiej, związki literackie i kulturalne
polsko-bazylejskie, polska i łacińska poezja średniowieczna oraz barokowa. Jest autorem
m.in. takich książek, jak: „Ars moriendi" w literaturze polskiej XV i XVI wieku
(1987), Obraz i słowo. O powiązaniach w sztuce i literaturze XV-XVI wieku na przykładzie
„ars moriendi" (1991), Barokowa poezja epicedialna. Analizy (1993), Dwa wieki
kulturalnych i literackich powiązań polsko-bazylejskich. 1433—1632 (2001), Świat średniowieczny
w zwierciadle romansu (2012), a także opracowanych dla Biblioteki Narodowej tomików
Polska poezja świecka XV wieku, BN I 60 (1997) i Średniowieczna poezja łacińska w
Polsce, BN 1310 (2007).
Wstęp
I. Traktaty o śmierci – ku „sztuce umierania”
II. „Ars moriendi” – geneza i pojęcie
III. Trzy traktaty „wzorcowe” artis moriendi
IV. Rozwój „sztuki dobrego umierania”
Bibliografia opracowań (wybór)
JOHANNES GERSON / JAN GERSON DE ARTE MORIENDI / O SZTUCE UMIERANIA
[MATHAEUS DE CRACOVIA?] / [MATEUSZ Z KRAKOWA?] ARS MORIENDI / SZTUKA UMIERANIA
SPECULUM ARTIS BENE MORIENDI / ZWIERCIADŁO SZTUKI DOBREGO UMIERANIA
Komentarze
Komentarz edytorski
Aparat krytyczny
Objaśnienia
Indeks osób i postaci
268 stron, Format: 16.5x24.0cm, oprawa twarda