Prawo alimentacyjne
Zagadnienia materialne Tom 2
Monografie z cyklu pt. „Prawo alimentacyjne. Zagadnienia problemowe” stanowią
nowatorski przegląd zagadnień alimentacji, których kompozycja stanowi odpowiedź
doktryny na potrzeby praktyki.
Publikacje zawierają rozważania istotne w pracy zawodowej adwokatów, radców
prawnych, sędziów oraz innych osób pracujących z dłużnikami i wierzycielami
alimentacyjnymi. Jednocześnie walory naukowe opracowań pozwalają na wskazanie ich
znaczenia dla pracowników naukowych, a także studentów prawa i kierunków związanych z
pomocą społeczną czy naukami o rodzinie.
Jest to interesujący zbiór studiów oparty na bogatym orzecznictwie oraz doświadczeniu
zawodowym osób, które łączą pracę naukową z praktyką. To pozwala na sięgnięcie
przez czytelnika do informacji odpowiednio pogłębionej i usystematyzowanej, odnoszącej
się również do tych sfer tytułowego problemu, które nie zawsze były dotąd
przedmiotem pogłębionej analizy w doktrynie prawa i szerzej-nauk społecznych.
Publikacje te, ze względu na wagę i skomplikowany charakter poruszanych w nich
problemów, mogą również stać się inspiracją do dalszych rozważań […]. Różnorodność
podejścia do tematu stanowi ich niewątpliwy walor, dzięki któremu mogą być bardzo
interesujące nawet dla najbardziej wymagających czytelników.
dr hab. Andrzej Zieliński, emerytowany profesor UKSW
Wprowadzenie do cyklu „Prawo alimentacyjne. Zagadnienia problemowe” (J.M. Łukasiewicz,
I. Ramus) 13
Wstęp (Autorzy) 17
Część I KWESTIE ALIMENTACJI NA GRUNCIE PRZEPISÓW KODEKSU CYWILNEGO
dział I Prawo zobowiązań
Rozdział I: Świadczenie alimentacyjne w kontekście problematyki czynności
prawnych przysparzających (Marek Antas, Jakub M. Łukasiewicz)
29
1. Wstęp 29
2. Causa jako sfera motywacyjna świadczącego 33
3. Causa jako cel gospodarczy umowy 35
4. Charakter świadczenia alimentacyjnego 36
5. Przysporzenia na przykładzie umowy sprzedaży 37
6. Przysporzenia alimentacyjne 40
7. Wnioski 43
Rozdział II: Renta alimentacyjna na podstawie art. 446 § 2 Kodeksu
cywilnego w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.
Zagadnienia wybrane (Kamil Szpyt) 46
1. Wstęp 46
2. Krąg osób uprawnionych i zobowiązanych 47
3. Kryteria ustalania wysokości renty alimentacyjnej 53
4. Przyczynienie się zmarłego do powstania szkody 58
5. Wnioski 59
Rozdział III: Kwestie związane z obowiązkiem alimentacyjnym w
kodeksowej regulacji umowy darowizny (Maciej Pięta) 61
1. Wstęp 61
2. Art. 896 k.c. – ratio legis 62
3. Zmiana stanu majątku darczyńcy w świetle art. 896 k.c. 63
4. Wykonanie umowy darowizny w rozumieniu art. 896 k.c 64
5. Uszczerbek utrzymania darczyńcy 67
6. Niemożność wykonania obowiązków alimentacyjnych przez darczyńcę 68
7. Podmiot uprawniony do odwołania darowizny 69
8. Zakres odwołania darowizny 70
9. Art. 897 k.c. – uwagi wstępne 74
10. Niedostatek w świetle art. 897 k.c. 74
11. Stan wzbogacenia 76
12. Sposób wykonania obowiązku z art. 897 k.c. 76
13. Dziedziczność i wygaśnięcie 77
14. Wielość obdarowanych 78
15. Dochodzenie roszczeń z art. 897 k.c. a nadużycie prawa w rozumieniu art. 5
k.c. 79
16. Wykonanie obowiązku z art. 897 k.c. a niewdzięczność obdarowanego w rozumieniu
art. 898 § 1 k.c. 80
17. Wnioski 82
Rozdział IV: Umowy o funkcji alimentacyjnej (renta i dożywocie)
(Alicja Moskała-Dudek) 84
1. Wstęp 84
2. Umowa renty – charakterystyka 85
3. Umowa o dożywocie – charakterystyka 89
4. Zamiana dożywocia na rentę 93
5. Zmiana wysokości dożywotniej renty 95
6. Funkcja alimentacyjna renty i dożywocia 98
7. Wpływ świadczeń spełnianych w ramach umów: renty i dożywocia na obowiązek
alimentacyjny 102
8. Wnioski 107
dział II Prawo spadkowe
Rozdział V: Alimenty w miejsce zachowku? Uwagi na tle ochrony osób
bliskich spadkodawcy w perspektywie rekodyfikacji polskiego prawa cywilnego
(Mariusz Załucki)
1. Wstęp 113
2. Ochrona osób bliskich spadkodawcy 115
3. Rozwiązania polskie 117
4. Co dalej? 120
5. Wnioski 124
Rozdział VI: Niedostatek dziadków spadkodawcy (Agnieszka
Zwierzchowska) 126
1. Wstęp 126
2. Zagadnienia ogólne 126
3. Krąg podmiotów uprawnionych 128
4. Krąg podmiotów zobowiązanych 129
5. Niedostatek dziadków spadkodawcy jako podstawa do dochodzenia roszczeń 130
6. Niemożność otrzymania środków utrzymania 132
7. Niemożność spełnienia świadczenia po stronie zobowiązanego 133
8. Charakter obowiązku dostarczania środków utrzymania 133
9. Zbieg dziedziczenia z prawem do roszczenia o dostarczanie środków utrzymania
136
10. Uprawnienie dziadków do żądania dostarczania środków utrzymania a niegodność
dziedziczenia 137
11. Wyłączenie uprawnienia do żądania dostarczania środków utrzymania 139
12. Wygaśnięcie obowiązku dostarczania środków utrzymania 140
13. Odrzucenie spadku przez zobowiązanego 143
14. Procedura związana z dochodzeniem roszczeń o dostarczanie środków utrzymania 144
15. Wnioski 146
Rozdział VII: Dziedziczenie alimentów (Maciej Rzewuski) 149
1. Wstęp 149
2. Istota i cechy obowiązku alimentacyjnego. 150
3. Niedziedziczność alimentów na przyszłość 153
4. Dziedziczność alimentów wymagalnych (zaległych) 156
5. Kwestia dziedziczności prawa dochodzenia alimentów za okres wstecz 161
6. Problem dziedziczności długu alimentacyjnego względem funduszu alimentacyjnego
168
7. Wnioski 170
Część II OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY NA GRUNCIE PRZEPISÓW KODEKSU
RODZINNEGO I OPIEKUŃCZEGO
dział I Alimentacja dziecka
Rozdział VIII: Niealimentowanie nasciturusa w kontekście szkód z art. 446(1)
k.c. (Joanna Haberko) 177
1. Wstęp 177
2. Relacja rodzice – dziecko 180
3. Alimentowanie nasciturusa 181
4. Troska o dziecko poczęte 184
5. Ocena staranności rodziców 189
6. Wyrządzenie szkody prenatalnej w związku z niealimentowaniem dziecka poczętego
191
Rozdział IX: Obowiązek alimentacyjny przysposabiającego wobec zstępnych
przysposobionego (Janusz Gajda) 195
1. Wstęp 195
2. Zakres podmiotowy obowiązku alimentacyjnego w przypadku przysposobienia 196
3. Kolejność obowiązków alimentacyjnych 199
4. Przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego względem zstępnych
przysposobionego 201
5. Treść i zakres obowiązku przysposabiającego 203
6. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego wobec zstępnych
przysposobionego 205
7. Ustanie obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego wobec zstępnych
przysposobionego. 208
8. Wnioski 211
Rozdział X: Obowiązek alimentacyjny krewnych względem dziecka umieszczonego
w rodzinie zastępczej (Agnieszka Ogrodnik-Kalita) 213
1. Wstęp 213
2. Uprawnienia kierownika Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i rodziny zastępczej w
zakresie dochodzenia świadczeń alimentacyjnych 215
3. Obowiązek alimentacyjny krewnych dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej a zakres
świadczeń dla rodzin zastępczych 221
4. Wnioski 229
Rozdział XI: Wybrane aspekty alimentacji w przypadku rozwiązania stosunku
przysposobienia (Rafał Łukasiewicz) 231
1. Wstęp 231
2. Konsekwencje rozwiązania przysposobienia w odniesieniu do sytuacji rodzinnoprawnej
przysposobionego 234
3. Obowiązek alimentacyjny a rozwiązanie przysposobienia 240
4. Wnioski 247
dział II Alimentacja dorosłych
Rozdział XII: Alimentacja dorosłych uczących się dzieci (Anna Stępień-Sporek)
253
1. Wstęp 253
2. Prawo obce 254
3. Prawo polskie 261
4. Wnioski 272
Rozdział XIII: Przesłanki uchylenia się przez pełnoletnie dzieci od
wykonania obowiązku alimentacyjnego wobec rodziców a instytucja pozbawienia
praw rodzicielskich (władzy rodzicielskiej) w prawie rosyjskim i polskim (analiza porównawcza)
(Iwona Długoszewska-Kruk, Maciej Piekarz) 275
1. Wstęp 275
2. Przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego pełnoletnich dzieci wobec rodziców
oraz okoliczności uzasadniające możliwość uchylenia się od niego na gruncie prawa
rosyjskiego 276
3. Przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego pełnoletnich dzieci wobec rodziców
oraz okoliczności uzasadniające możliwość uchylenia się od niego na gruncie prawa
polskiego 280
4. Analiza porównawcza przesłanek uchylenia się przez pełnoletnie dzieci od obowiązku
alimentacyjnego względem rodziców w prawie rosyjskim i polskim w kontekście instytucji
pozbawienia praw rodzicielskich (władzy rodzicielskiej) 289
5. Wnioski 293
Rozdział XIV: O potrzebie ustanowienia instytucji niegodności alimentacji.
Zarys problemu (Część I) (Iwona Ramus) 297
1. Wstęp 297
2. Uzasadnienie wprowadzenia rozwiązań systemowych 300
2.1. Względy moralne alimentacji osób dorosłych 300
2.2. Znaczenie zarzutu nadużycia prawa podmiotowego na zakres potrzeb uprawnionego 300
2.3. Zawinione przyczyny niedostatku 301
2.4. Zasiłek stały z powodu niepełnosprawności uprawnionego w kontekście obowiązków
publicznoprawnych zobowiązanego na gruncie ustawy o pomocy społecznej . 302
2.5. Obowiązek wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej w kontekście
obowiązku alimentacyjnego 305
2.5.1. Publicznoprawny obowiązek pomocy osób alimentujących w orzecznictwie sądów
administracyjnych 309
2.5.1.1. Analiza linii orzeczniczej wskazującej decyzję lub umowę jako źródło
konkretyzacji obowiązku publicznoprawnego (linia pierwsza) 311
2.5.1.2. Analiza linii orzeczniczej wskazującej ustawę jako źródło konkretyzacji
obowiązku publicznoprawnego (linia druga) 315
3. Wnioski 319
Rozdział XV: O potrzebie ustanowienia instytucji niegodności alimentacji.
Zarys problemu (Część II) (Iwona Ramus) 324
1. Wstęp 324
2. Założenia konstrukcyjne instytucji niegodności alimentacji 325
2.1. Uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Zbieg norm art. 133 § 3 k.r.o. i art. 144 (1)
k.r.o. 325
2.2. Źródło i treść prawa 326
2.3. Przesłanki niegodności alimentacji 328
2.3.1. Uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
329
2.3.2. Przestępstwo umyślne popełnione względem pokrzywdzonego albo jednej z najbliższych
mu osób przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci 335
2.3.3. Uporczywe niedopełnianie wobec zobowiązanego obowiązków rodzinnych 337
3. Utrata prawa do roszczenia alimentacyjnego 341
4. Stosunek instytucji niegodności alimentacji do innych przepisów 348
4.1. Kodeks rodzinny i opiekuńczy 348
4.2. Kodeks karny 349
4.3. Kodeks postępowania cywilnego 351
5. Wnioski 352
dział III Zniesienie obowiązku alimentacyjnego
Rozdział XVI: Problematyka zrzeczenia się przez przedstawiciela ustawowego
należnych dziecku alimentów (Katarzyna Karp) 361
1. Wstęp 361
2. Ogólna charakterystyka obowiązku alimentacyjnego 362
3. Funkcja obowiązku alimentacyjnego 368
4. Przesłanki alimentacji w odniesieniu do niesamodzielnego dziecka 369
5. Przedstawiciel ustawowy dziecka 370
6. Zrzeczenie się przez przedstawiciela ustawowego alimentów należnych dziecku czynnością
przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka 371
7. Umowa alimentacyjna 375
8. Wnioski 376
Rozdział XVII: Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego w aspekcie materialnym
i procesowym – zagadnienia wybrane (Katarzyna Kajmowicz) 378
1. Wstęp 378
2. Zagadnienia ogólne 379
3. Materialnoprawne przesłanki wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego 380
3.1. Osiągnięcie przez dziecko samodzielności 380
3.2. Stan zdrowia dziecka 387
3.3. Dochody z majątku dziecka wystarczające na pokrycie kosztów utrzymania i
wychowania 389
3.4. Śmierć zobowiązanego do alimentacji lub śmierć alimentowanego 390
3.5. Brak niedostatku 391
3.6. Inne przesłanki prowadzące do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego 393
4. Aspekty procesowe wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego 395
4.1. Uwagi ogólne 395
4.2. Zakres postępowania dowodowego 396
4.3. Udzielenie zabezpieczenia 397
4.4. Treść orzeczenia ustalającego wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego 397
5. Wnioski 398
Bibliografia
Akty normatywne 401
Literatura 403
Orzecznictwo 418
Inne źródła 427
Spis treści: Prawo alimentacyjne. Zagadnienia systemowe i proceduralne (Tom I) .429
430 stron, Format: 16.0x22.5cm, oprawa miękka
-