Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa i źródła ich pokrycia w Polsce
Chroniczna nierównowaga budżetowa stanowi jeden z największych problemów sektora
finansów publicznych w Polsce. Ponieważ poza rachunkiem kasowego deficytu budżetowego
znajduje się wiele przepływów pieniężnych, w tym o charakterze quasi-dotacji, dlatego
w celu zbadania rozmiarów i uwarunkowań tej nierównowagi w książce odniesiono się do
potrzeb pożyczkowych netto i brutto budżetu państwa.
Na podstawie literatury przedmiotu przedstawiono:
- sposoby określania potrzeb pożyczkowych oraz formułę ich ustalania zastosowaną
w badaniach empirycznych;
- klasyczne miary nierównowagi fiskalnej, czyli deficyt budżetowy i dług publiczny, w
tym ich przekształcenia oraz współzależności między nimi a potrzebami pożyczkowymi;
- stanowiska wybranych szkół i kierunków ekonomicznych w odniesieniu do występowania
państwa w roli pożyczkobiorcy;
- problematykę zarządzania długiem Skarbu Państwa z funkcjonalnego i instytucjonalnego
punku widzenia, w tym także rodzaje ryzyka towarzyszące zarządzaniu tym długiem;
- wyróżniki poszczególnych źródeł pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
oraz przesłanki i potencjalne skutki korzystania z nich, ze szczególnym uwzględnieniem
skarbowych papierów wartościowych.
Przeprowadzone badania empiryczne zmierzały zaś do określenia czynników determinujących
potrzeby pożyczkowe budżetu państwa i źródła ich pokrycia w Polsce w latach 2004–2011.
Skupienie uwagi na budżecie państwa uzasadnia jego kluczowa rola w polskim sektorze
finansów publicznych. Źródła pokrycia potrzeb pożyczkowych badano dwupłaszczyznowo,
tzn. z przedmiotowego (instrumentalnego) oraz podmiotowego (sektorowego) punktu widzenia.
Przypadek Polski rozważano nie w oderwaniu od, lecz w nawiązaniu do sytuacji oraz
rozwiązań stosowanych w innych państwach członkowskich OECD i Unii Europejskiej.
Wstęp
Rozdział 1. Potrzeby pożyczkowe jako kategoria ekonomiczna
1.1. Pojęcie potrzeb pożyczkowych
1.2. Definicja ustawowa potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w Polsce a sposób ich
wyznaczania przez Ministerstwo Finansów
1.3. Deficyt budżetowy - podstawowy składnik potrzeb pożyczkowych netto
1.3.1. Polska i brukselska metoda pomiaru deficytu budżetowego
1.3.2. Ekonomiczne modyfikacje sald budżetowych
1.4. Dług publiczny - bezpośrednia determinanta potrzeb pożyczkowych brutto
1.4.1. Metody pomiaru długu publicznego
1.4.2. Polska i brukselska metoda pomiaru długu publicznego
1.5. Współzależności między deficytem budżetowym, długiem publicznym i potrzebami
pożyczkowymi
1.6. Państwo w roli pożyczkobiorcy - przegląd stanowisk
1.6.1. Szkoła (neo)klasyczna
1.6.2. J.M. Keynes i keynesizm
1.6.3. Neoliberalizm i nowy konserwatyzm fiskalny
1.6.4. Polityczno-instytucjonalne uwarunkowania zadłużania się przez państwo
1.6.5. Neokeynesizm
1.6.6. Nowa synteza neoklasyczna
1.7. Podsumowanie
Rozdział 2. Pokrywanie potrzeb pożyczkowych i jego uwarunkowania
2.1. Związek pomiędzy potrzebami pożyczkowymi a źródłami ich pokrycia
2.2. Źródła pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w Polsce w świetle ustaw
o finansach publicznych
2.3. Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w świetle problematyki
zarządzania długiem Skarbu Państwa
2.3.1. Cele i koncepcje zarządzania długiem Skarbu Państwa
2.3.2. Klasyfikacja ryzyka długu Skarbu Państwa
2.4. Krajowe źródła pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
2.4.1. Pożyczki i kredyty bankowe
2.4.2. Skarbowe papiery wartościowe
2.5. Zagraniczne źródła pokrycia potrzeb pożyczkowych
2.5.1. Obligacje skarbowe na rynku międzynarodowym
2.5.2. Pożyczki i kredyty od międzynarodowych instytucji finansowych
2.6. Podsumowanie
Rozdział 3. Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa w Polsce w latach 2004-2011
3.1. Wielkość, struktura i dynamika potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
3.1.1. Potrzeby pożyczkowe netto budżetu państwa
3.1.2. Potrzeby pożyczkowe brutto budżetu państwa
3.1.3. Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa na tle potrzeb pożyczkowych sektora finansów
publicznych
3.1.4. Potrzeby pożyczkowe podsektora centralnego w Polsce na tle wybranych państw Unii
Europejskiej
3.2. Potrzeby pożyczkowe netto i brutto budżetu państwa a wahania cykliczne
3.3. Składniki potrzeb pożyczkowych netto budżetu państwa i ich uwarunkowania
3.3.1. Deficyt budżetu państwa i budżetu środków europejskich
3.3.2. Wpływy z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa i ich rozdysponowanie
3.3.3. Saldo prefinansowania zadań współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej
3.3.4. Saldo pożyczek i kredytów udzielonych
3.3.5. Udziały w międzynarodowych instytucjach finansowych
3.3.6. Konsolidacja zarządzania płynnością sektora publicznego
3.4. Podsumowanie
Rozdział 4. Źródła pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w Polsce w
latach 2004-2011
4.1. Przesłanki wyboru źródeł pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
4.2. Struktura źródeł pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa według
kryterium miejsca zaciągania zadłużenia
4.3. Krajowe źródła pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
4.3.1. Bony skarbowe
4.3.2. Obligacje skarbowe hurtowe
4.3.3. Obligacje skarbowe detaliczne
4.4. Zagraniczne źródła pokrycia potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
4.4.1. Obligacje skarbowe emitowane na rynkach zagranicznych
4.4.2. Pożyczki i kredyty zagraniczne
4.5. Inwestorzy na rynku krajowych skarbowych papierów wartościowych rynkowych
4.5.1. Krajowe skarbowe papiery wartościowe rynkowe jako składnik długu Skarbu Państwa
4.5.2. Inwestorzy na rynku bonów skarbowych
4.5.3. Inwestorzy na rynku krajowych obligacji skarbowych rynkowych
4.6. Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
238 stron, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miękka
