Filozofia przypadku
Kosmiczna fuga z preludium i codą
Jak oswoić przypadek?
Czy jest on wyłomem w racjonalności, czy da się go jakoś ująć w matematyczne
karby?
Sformułujmy problem kontrastowo: czy światem rządzi Bóg, czy czysty
przypadek?
Komu można zadedykować Filozofię przypadku? Michał Heller przyznaje, że sam mógłby
ją zadedykować Richardowi Dawkinsowi i Williamowi Dembskiemu, którzy spierają się o
to, czy biologiczna ewolucja jest „ślepym zegarmistrzem”, czy raczej świadczy o „Inteligentnym
Projekcie”. W biologicznej ewolucji przypadek odgrywa rolę nadrzędną – jest źródłem
zmienności gatunków.
Autor Filozofii przypadku proponuje szersze spojrzenie: odwołując się do historii
pojęcia przypadku i jego ewolucji wskazuje miejsce, jakie przypadki zajmują w strukturze
całego Wszechświata. A miejsca te są… nieprzypadkowe.
Dlatego Filozofię przypadku można zadedykować i polecić każdemu, kto potrafi
dostrzec głębię samego pytania o istotę przypadku. I ciekaw jest odpowiedzi.
Michał Heller – wybitny filozof i kosmolog, członek Papieskiej
Akademii Nauk oraz Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego. Wykładowca Uniwersytetu
Jana Pawła II w Krakowie i Instytutu Teologicznego w Tarnowie. W 2008 roku, jako jedyny
Polak, uhonorowany Nagrodą Templetona za wnoszenie „wyjątkowego wkładu w postęp
badań i odkryć dotyczących rzeczywistości duchowej”. Nakładem CCPress ukazały się
między innymi: Filozofia kosmologii (2013); Bóg i nauka. Moje dwie drogi do jednego celu
(2013); Granice nauki (2014).
Wstęp
Część pierwsza: Preludium
Rozdział 1. Od starożytności do Pascala i Fermata
1. Hazard w starożytności i potem
2. "To, co się zdarza, ale nie zawsze, ani z konieczności, ani najczęściej"
3. Od przypadkowości do przygodności
4. Prekursorzy
5. Geometria przypadku
Rozdział 2. Małe i wielkie stawki
1. "Logika z Port Royal"
2. Inspiracje i treść
3. "Zakład"
4. Huygens - jak oczekiwać wygranej?
Rozdział 3. Teologia i prawdopodobieństwo
1. Pośmiertne dzieło Jakuba Bernoulliego
2. Boża wszechwiedza i prawo wielkich liczb
3. Prawdopodobieństwo
4. Moralne spory
5. Bernoulli i Leibniz. Logika zdarzeń przygodnych
6. Polityczna arytmetyka
Rozdział 4. Przypadek i organizacja świata
1. Zasada najmniejszego działania
2. Polemiki akademika
3. Jak funkcjonuje Wszechświat?
4. Sprawa Koniga
5. Zasada najmniejszego działania we współczesnej fizyce
6. Czy w całce jest więcej tajemnicy niż w różniczce?
7. Przypadek i Inteligencja
Rozdział 5. Poskramianie przypadku
1. Dlaczego przypadki wymagają poskromienia?
2. Przypadki a strategia stworzenia
3. Eksperymentowanie z przypadkiem
4. Moralność a rachunek prawdopodobieństwa
5. Teologia - nauka - teologia
6. Perspektywy
Część druga: Fuga
Rozdział 6. Rewolucja probabilistyczna
1. Wprowadzenie
2. Prawdopodobieństwo i astronomia
3. W kierunku teorii miary
4. Mechanika statystyczna
5. Ruchy Browna
6. Kołmogorow
7. Interpretacje - von Mises
8. Interpretacje - de Finetti
9. Prawdopodobieństwo jako miara
10. Probabilistyka a strukturalizm matematyczny
11. Po Kołmogorowie
Rozdział 7. Co to jest przypadek?
1. Uwagi wprowadzające
2. Wstępne określenia
3. Subiektywne źródła prawdopodobieństw
4. Obiektywne źródła prawdopodobieństw
5. Niestabilność i ignorancja
6. Strategia przyrody
7. Przypadki i racje wystarczające
8. Uwagi na zakończenie
Rozdział 8. Uogólnione rachunki prawdopodobieństwa
1. Wprowadzenie
2. Trochę historii
3. Trochę matematyki: niektóre własności algebr von Neumanna
4. Program von Neumanna
5. Trochę rachunku prawdopodobieństwa
6. Nieprzemienna teoria prawdopodobieństwa
7. Wolny rachunek prawdopodobieństwa
8. Konsekwencje
Rozdział 9. Prawdopodobieństwo w strukturze Wszechświata
1. Prawdopodobieństwo - od zastosowań do teorii
2. Miara i prawdopodobieństwo
3. Interpretacje
4. Struktura przypadku
Część trzecia: Coda
Rozdział 10. Krótka historia antyewołucyjnego fundamentalizmu
1. Początki fundamentalizmu
2. Małpie procesy
3. Inteligentny Projekt
4. Bóg czy czysty przypadek?
Rozdział 11. Pokusa manicheizmu
1. Dawne spory w nowej postaci
2. Gnostycy, czyli "wiedzący"
3. Matematyka przeciw gnozie
4. Czy Bóg jest Panem wszystkiego?
Rozdział 12. Ex casu et fortuna
1. "Przeciw poganom"
2. Skąd zło?
3. Przygodność i wolna wola
4. Spotkanie na rynku
5. Przestroga św. Augustyna
Rozdział 13. Bóg prawdopodobieństw
1. Ontologia prawdopodobieństwa
2. Problem małych prawdopodobieństw
3. Problem dużych prawdopodobieństw
4. Zasada obojętności
Rozdział 14. Jedno z włókien kosmicznej ewolucji
1. Splot zagadnień, któremu poświęca się zbyt mało uwagi
2. Ściek bałaganu
3. Naturalna historia węgla
4. Układy dynamiczne
5. Dynamika życia
6. Dobór naturalny
Rozdział 15. Inteligentny Projekt czy Zamysł Boga?
1. Dwie strategie
2. Konieczność i przypadek
3. Czy biologia winna budzić emocje metafizyczne?
4. Zamysł Boga
5. Gra hazardowa zwana życiem
6. Wielka Matryca
Indeks rzeczowy
Indeks nazwisk
320 stron, Format: 11.0x17.8, oprawa miękka
