Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku
Książka poświęcona refleksji teoretyczno-estetycznej trzech najwybitniejszych
przedstawicieli powojennej awangardy: Johna Cage'a, Pierre'a Bouleza i Karlheinza
Stockhausena.
Przedstawione tutaj ich poglądy na najistotniejsze zagadnienia awangardowej twórczości
obrazują - z jednej strony - ich świadomość estetyczną, z drugiej zaś są kluczem do
pełnego zrozumienia ich utworów, które zrewolucjonizowały pod wieloma względami
tradycyjne wyobrażenie muzyki.
Muzyczna twórczość awangardowa drugiej połowy XX wieku szła w parze z niezwykle
bogatą, wielokierunkową refleksją nad muzyką, której przedmiotem stały się tak
fundamentalne zakresy, jak twórczość, dzieło i percepcja (przeżycie estetyczne). Ich
rozumienie uległo znacznemu, niekiedy całkowitemu, przewartościowaniu w porównaniu z
zasadami zakorzenionymi w tradycji klasyczno-romantycznej.
Wstęp 7
Rozdział I. Awangarda muzyczna – zarys problematyki 13
1. Kwestie terminologiczne . 13
2. Awangarda muzyczna w perspektywie historycznej 17
3. Koncepcje awangardowe w twórczości muzycznej XX wieku . 30
Rozdział II. Dzieło muzyczne i jego kreacja w indeterministycznej koncepcji
Johna Cage’a 45
1. Wizja muzyki przyszłości 45
2. Stosunek do tradycji 49
3. Twórczość a eksperyment. Muzyka eksperymentalna . 52
4. Stosunek do podstawowych kategorii muzycznych . 60
5. Przesłanki aleatoryzmu. Kompozycja jako dialektyka determinizmu i indeterminizmu . 64
6. Indeterminacja jako podstawa bytowa dzieła muzycznego . 69
7. Przesłanki estetyczne koncepcji Cage’a 76
Rozdział III. Strukturalna koncepcja uniwersum dźwiękowego Pierre’a
Bouleza i jej aspekty estetyczne 81
1. Stosunek do tradycji 81
1.1. Postawa wobec twórczości Jana Sebastiana Bacha . 84
1.2. Stosunek do twórczości Claude’a Debussy’ego . 89
1.3. Krytyka koncepcji Arnolda Schönberga 92
2. Strukturalna koncepcja dzieła muzycznego . 97
2.1. Przesłanki . 97
2.2. Krytyka pewnych aspektów serializmu w fazie postwebernowskiej . 99
2.3. Założenia organizacji strukturalnej materiału dźwiękowego. 103
2.4 Koncepcja czasoprzestrzeni muzycznej . 111
2.5. Seria a struktura utworu 117
2.6. Zewnętrzne kryteria organizacji dzieła . 119
2.7. Organizacja syntaktyczna. Kryteria kombinacji i systematyzacji struktur serialnych
120
2.8. Nadrzędna organizacja struktur 127
2.9. Podsumowanie 128
3. Refleksja na temat twórczości i aktu twórczego 128
4. Świadomość estetyczna Bouleza 136
Rozdział IV. Modele dzieła, twórczości i odbioru muzyki w ujęciu
Karlheinza Stockhausena 141
1. Uwagi wstępne 141
2. Refleksja na temat dzieła muzycznego . 143
2.1. Postawa wobec tradycyjnych sposobów kształtowania przebiegu dźwiękowego 143
2.2. Zwrot w kierunku muzyki eksperymentalnej 146
2.3. Koncepcje formalne z lat 50. i 60. 150
2.3.1. Forma punktualistyczna. 150
2.3.2. Forma grupowa . 153
2.3.3. Forma kolektywna 157
2.3.4. Forma wariabilna . 159
2.3.5. Forma wieloznaczna . 160
2.3.6. Forma momentowa . 163
2.3.7. Podsumowanie 166
3. Rozważania na temat procesu twórczego 169
3.1. Przesłanki procesu twórczego w świetle programów i manifestów z lat 50. XX wieku
169
3.2. Pomysłi odkrycie jako komplementarne postawy twórcze . 175
3.3. Materiał dźwiękowy jako przedmiot aktu twórczego . 177
4. Uwagi o percepcji 178
5. Interioryzacja archetypów kulturowych Dalekiego Wschodu w twórczości i refleksji z
przełomu lat 60. i 70. XX wieku 182
Zakończenie 190
Bibliografia 197
Indeks nazwisk i utworów 203
Summary 208
218 stron, Format: 14.3x20.5, oprawa miękka
