Taktyki wizualne
Michel de Certeau i obrazy
Wydana w 1980 roku we Francji książka Michela de Certeau Wynaleźć codzienność.
Sztuki działania, która stała się punktem wyjścia do powstania niniejszego tomu,
inspirowała liczne nurty rozwijających się od ponad trzydziestu lat badań kulturowych.
Choć jednak zaproponowane przez Certeau pojęcia „taktyk” i „strategii”
zadomowiły się już na stałe w słowniku badań nad kulturą popularną, studiach
postkolonialnych czy urban studies, rzadko pojawiają się one w kontekście badań nad
kulturą wizualną. Autorzy zbioru stawiają sobie za cel uzupełnienie tego braku,
biorąc za punkt wyjścia fakt, że – pomimo znikomej w gruncie rzeczy liczby dzieł
francuskiego myśliciela poświęconych wprost namalowanym obrazom czy patrzeniu – w
całej swej twórczości poruszał się on konsekwentnie w obszarze problematyki
przedstawienia.
„Autorzy tomu ujawniają rolę, jaką koncepcja
widzenia odgrywa w samym centrum myśli Michela de Certeau. Odpowiednia lektura jego pism
teologicznych oraz prac poświęconych tradycji i myśli mistycznej stawia czytelnika
wobec zagadnienia relacji między widzialnym a niewidzialnym oraz między obrazami ciała
a funkcjonowaniem ciała jako obrazu. Ta książka próbuje zatem wypełnić rzeczywiście
istotną lukę w polskiej humanistyce. Całość składa się na bardzo interesującą
lekturę, która może odegrać w polskiej humanistyce zauważalną rolę, wzbogacając
zarówno rozważania semiotyczne, jak i dotyczące teorii obrazu czy teorii wizualności,
a więc mające konsekwencje na przykład dla filmoznawstwa, historii sztuki, wiedzy o
fotografii i badań nad kulturą popularną oraz nowymi mediami”.
Z recenzji dr. hab. Krzysztofa Moraczewskiego
0.
Wstęp
Katarzyna Thiel-Jańczuk, W krzywym zwierciadle przedstawienia
I.
Taktyki codzienności: między widzialnym a niewidzialnym
Marian Füssel, Mapowanie niewidzialnego? Odczytanie przestrzennych i wizualnych praktyk z
Michelem de Certeau S.J. (przeł. Anna Pieczyńska-Sulik)
Michael Sheringham, Michel de Certeau: odzyskać codzienność (przeł. Barbara Brzezicka)
II.
Oglądając tekst, czytając obraz
Katarzyna Thiel-Jańczuk, Oszukańcze obrazy. Taktyki przedstawienia według Michela de
Certeau
Barbara Kaszowska-Wandor, Fikcja czytelności i anamorficzność czytania. Czytanie
Michela de Certeau w „Austerlitz” W.G. Sebalda
Daniel S. Larangé, Widzieć i dać się zobaczyć. Socjosemiotyczna wyprawa w
społeczeństwo ekranu (przeł. Barbara Brzezicka)
Rafał Koschany, Umykające obrazy. Teorie czy taktyki interpretacji?
Michel de Certeau, Szaleństwo widzenia. Widzialne i niewidzialne (przeł. Barbara
Brzezicka)
III.
Patrzące obrazy
Katarzyna Machtyl, Wymknąć się systemowi. Taktyki obrazów w semiotyce wizualności
Maria Giulia Dondero, Semiotyka wizualna między tekstualnością a praktyką. Wokół
wypowiadania (énonciation) (przeł. Barbara Brzezicka)
Agnieszka Doda-Wyszyńska. Wizualność taktyczna – powrót przedstawienia
Michel de Certeau, Ogród: delirium i rozkosz Hieronima Boscha (fragmenty) (przeł.
Katarzyna Thiel-Jańczuk)
IV.
Obrazy ciała, ciało jako obraz
Agnieszka Kulig, Siła „widzialnych ciał” – taktyki słabych wobec systemu w
ujęciu Michela de Certeau
Marcela Kościańczuk, Na ciele rysowane, na ciele widziane. Cielesne taktyki wizualne
Agnieszka Kaczmarek, Niedyskretność pewnego. Michel de Certeau a obrazy śmierci
V.
Zakończenie
Michel de Certeau, Biała ekstaza (przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk)
Bibliografia
Noty o autorach
Indeks
306 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka