Europa samorządna
Samorząd terytorialny w wybranych państwach Unii Europejskiej
Przedmiotem książki jest analiza procesów kształtowania się samorządu
terytorialnego w wybranych państwach unitarnych i federacjach Unii Europejskiej, jego
struktury, zadań oraz mechanizmów funkcjonowania.
To właśnie model ustroju terytorialnego, wynikający z konstytucji państw
członkowskich, stanowi pryzmat, poprzez który autor przyjrzał się funkcjonowaniu
samorządu terytorialnego-podobieństwom, ale i odmiennościom poszczególnych systemów.
Główny problem badawczy wywołuje potrzebę odpowiedzi na pytanie: w jakim stopniu
konstytucyjny model ustroju terytorialnego państwa (unitaryzm bądź federalizm) wpływa
na znaczenie, strukturę i mechanizmy funkcjonowania samorządu terytorialnego?
Wszystkie modele ustrojowe funkcjonujące w Unii Europejskiej przewidują istotne
miejsce dla różnych przejawów samorządności. Dzięki temu Stary Kontynent można
określić mianem Europy samorządnej.
Wyznaczając przestrzenny zakres pola badawczego, autor wybrał trzy państwa
unitarne: Polskę, Węgry i Francję oraz-dla zachowania odpowiedniej proporcji-trzy
państwa federalne: Niemcy, Austrię i Belgię. Dobór ten został uzupełniony o
rozdział dotyczący Włoch i Hiszpanii-państw, które formalnie pozostają unitarne,
jednak w praktyce-zwłaszcza w okresie ostatnich kilkunastu lat-ich model ustrojowy
znacznie zbliżył się do rozwiązań znanych z systemów federacyjnych.
Specyfika ustroju terytorialnego, przejawiająca się w daleko idącej autonomii
regionów włoskich i hiszpańskich, skłoniła autora do wyodrębnienia tej problematyki
jako swoistego tematycznego pomostu między typowym unitaryzmem a federalizmem.
Wstęp
Rozdział I. Samorząd terytorialny jako forma zdecentralizowanej administracji
publicznej
1. Samorząd terytorialny - administracja publiczna - decentralizacja
2. Cele, zadania i rola samorządu terytorialnego na szczeblu lokalnym i regionalnym
3. Geneza samorządu terytorialnego w Europie
A. Samorząd terytorialny w Prusach (po 1871 roku w Niemczech)
B. Samorząd terytorialny we Francji
C. Samorząd terytorialny na ziemiach polskich
4. Konwencje międzynarodowe dotyczące samorządu terytorialnego
A. Europejska Karta Samorządu Lokalnego
B. Europejska Konwencja Współpracy Transgranicznej Między Władzami i Wspólnotami
Terytorialnymi (tzw. Konwencja Madrycka)
C. Europejska Karta Samorządu Regionalnego
5. Współczesne typy podziału terytorialnego państwa
A. Państwa unitarne
B. Państwa federalne
Rozdział II. Samorząd terytorialny w państwach unitarnych na przykładzie
Polski, Węgier i Francji
1. Samorząd terytorialny w Rzeczypospolitej Polskiej
A. Ustrój terytorialny Polski XX i XXI wieku
B. Podstawy prawne i struktura polskiego samorządu terytorialnego w latach 1990-1997
C. Samorząd terytorialny w świetle Konstytucji RP
z 2 kwietnia 1997 roku
D. Nowe koncepcje samorządu terytorialnego: reformy, ustawy i ich nowelizacje w latach
1998-2005
E. Współczesny zasadniczy podział terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej
F. Rodzaje podziałów terytorialnych (zasadniczy, pomocniczy, specjalny)
G. Funkcje, zadania i mechanizmy działania jednostek samorządu terytorialnego
Rzeczypospolitej Polskiej
a) Gmina
b) Powiat
c) Województwo
2. Samorząd terytorialny na Węgrzech
A. Ustanowienie samorządu terytorialnego jako jeden z przejawów procesu transformacji
ustrojowej
B. Samorząd terytorialny na Węgrzech w świetle Konstytucji z 1949 roku i ustawy
zasadniczej z 2011 roku - analiza porównawcza
C. W kierunku większej centralizacji: struktura i funkcjonowanie samorządu
terytorialnego na Węgrzech po zmianach prawnych z 2011 roku
a) Gmina
b) Komitat
D. Finansowanie samorządu terytorialnego
3. Samorząd terytorialny w Republice Francuskiej
A. Decentralizacja administracji państwa unitarnego w świetle Konstytucji z 1958 roku
B. Struktura terytorialna V Republiki Francuskiej. Wspólnoty terytorialne - ich zadania,
źródła dochodów i kompetencje
C. Funkcje, zadania i mechanizmy działania jednostek francuskiego samorządu
terytorialnego
a) Gmina
b) Departament
c) Region
Rozdział III. Samorząd terytorialny w państwach federalnych na przykładzie
Niemiec, Austrii i Belgii
1. Samorząd terytorialny w Republice Federalnej Niemiec
A. Rys historyczny samorządu terytorialnego w Niemczech
B. Geneza i podstawy prawne samorządu terytorialnego współczesnej Republiki Federalnej
Niemiec
C. Struktura i funkcjonowanie samorządu terytorialnego Niemiec
a) Gmina
b) Powiat
c) Land (kraj związkowy)
2. Samorząd terytorialny w Republice Austrii
A. Rys historyczny samorządu terytorialnego w Austrii
B. Podstawy prawne samorządu terytorialnego współczesnej Republiki Austrii
C. Struktura i funkcjonowanie samorządu terytorialnego Republiki Austrii
a) Gmina
b) Specyfika statusu Wiednia
3. Samorząd terytorialny w Królestwie Belgii
A. Rys historyczny samorządu terytorialnego w Belgii
B. Podstawy prawne samorządu terytorialnego współczesnej Belgii
C. Struktura i funkcjonowanie samorządu terytorialnego
Królestwa Belgii
a) Gmina
c) Prowincja
Rozdział IV. Między unitaryzmem a federalizmem. Autonomia regionalna jako
specyfika regulacji samorządowych we Włoszech i w Hiszpanii
1. Samorząd terytorialny Republiki Włoskiej
A. Samorząd terytorialny w świetle Konstytucji
Republiki Włoskiej z 1947 roku
B. Struktura terytorialna państwa. Funkcje, zadania i mechanizmy działania jednostek
samorządu terytorialnego
a) Gmina
b) Prowincja
c) Region
C. Republika Włoska po nowelizacji Konstytucji z 2001 roku
2. Samorząd terytorialny w Królestwie Hiszpanii
A. Samorząd terytorialny Hiszpanii w świetle Konstytucji z 27 grudnia 1978 roku - zasady
ogólne
B. Poziom lokalny: gminy i prowincje
a) Gmina
b) Prowincja
C. Poziom regionalny: wspólnoty autonomiczne
3. Między unitaryzmem a federalizmem. Samorząd w państwach opartych na autonomii
regionalnej - wnioski końcowe
Rozdział V. Samorząd terytorialny państw unitarnych i federalnych w kontekście
polityki regionalnej UE
1. Pojęcie, cele i mechanizmy funkcjonowania polityki regionalnej UE
2. Europejskie instytucje samorządowe
3. Klasyfikacja systemów samorządu terytorialnego w Europie
4. Znaczenie i mechanizmy funkcjonowania samorządu terytorialnego w państwach unitarnych
i federacyjnych - aspekt porównawczy
Uwagi końcowe
Aneks. Samorząd terytorialny w konstytucjach wybranych państw Unii Europejskiej
Spis map i wykresów
Źródła i literatura
246 stron, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miękka
