Filozofia o¶wiecenia
Radykalizm - religia - kosmopolityzm
Tematem ksi±¿ki jest próba nowego spojrzenia na epokê O¶wiecenia, w której bior±
pocz±tek idee maj±ce znaczenie dla formowania siê kultury i ¶wiadomo¶ci zbiorowej wspó³czesnych
czasów.
Zawiera ona artyku³y napisane przez grono najwybitniejszych ¶wiatowych i polskich
badaczy O¶wiecenia, którzy - przedstawiaj±c nowe interpretacje filozofii i kultury tego
okresu - uwa¿aj±, ¿e warto ponownie siêgn±æ do tej epoki by zrozumieæ procesy, które
zachodz± we wspó³czesnym spo³eczeñstwie.
Ksi±¿ka ukazuje aktualny stan debaty na temat ¼róde³ ideowych epoki, uwypuklaj±c
przy tym ró¿nice w obrêbie O¶wiecenia europejskiego i amerykañskiego. Przedstawia
oryginalne interpretacje odbiegaj±ce od dotychczasowych utartych schematów ujmowania
relacji miêdzy religi±, moralno¶ci±, sfer± publiczn± i pañstwem, a tak¿e ukazuje
nowatorstwo o¶wieceniowej refleksji nad relacjami miêdzy etyk± i polityk±.
Autorzy tekstów omawiaj± zapocz±tkowane w czasach O¶wiecenia dyskusje nad miejscem
religii w ¿yciu publicznym, charakteryzuj± zró¿nicowany nurt jakim by³o O¶wiecenie
chrze¶cijañskie, rozwa¿aj± te¿ problem kosmopolityzmu czy proces kszta³towania siê
nowoczesnych demokracji pod wp³ywem przemian wniesionych przez rewolucjê francusk±, a
tak¿e pojêcie radykalizmu, które stanowi wa¿ny, ale nie jedyny wyró¿nik tej epoki,
bowiem z dzisiejszego punktu widzenia kluczowe znaczenie dla kszta³towania siê
nowoczesno¶ci maj± przede wszystkim o¶wieceniowe idee tolerancji i praw cz³owieka.
Ksi±¿ka dostarcza gruntownej wiedzy o epoce O¶wiecenia, przydatnej nie tylko dla
historyków filozofii, lecz tak¿e dla szerokiego grona humanistów oraz badaczy spo³ecznych,
studiuj±cych filozofiê, historiê idei czy historiê, oraz literaturoznawstwo i
kulturoznawstwo.
Justyna Miklaszewska i Anna Tomaszewska
Wstêp 9
Czê¶æ I Radykalizm i egalitaryzm O¶wiecenia
Jonathan Israel, „Radykalne O¶wiecenie” – peryferie, centrum czy g³ówne
oblicze O¶wiecenia za oceanem (1650–1850)? 17
Margaret C. Jacob, Jak bardzo radykalne by³o O¶wiecenie i co oznacza „radykalne”?
46
James Schmidt, Niemieckie o¶wiecenie 65
Jakub Szczepañski, Odpowied¼ Kanta na pytanie: czym jest o¶wiecenie?
95
Howard Williams, O¶wieceniowa krytyka Dialektyki o¶wiecenia 109
Zbigniew Kuderowicz, O¶wiecenie a egalitaryzm 125
Beth Lord, Koncepcja równo¶ci w Traktacie teologiczno-politycznym Spinozy
142
Czê¶æ II O¶wieceniowa filozofia religii
Stanis³aw Janeczek, Religia w kulturze O¶wiecenia: O¶wiecenie chrze¶cijañskie
171
Jolanta ¯elazna, Kartezjañska metoda badania Pisma ¦wiêtego w Traktacie
teologiczno-politycznym 187
Edwin Curley, O¿ywianie Leo Straussa 218
Justyna Miklaszewska, O¶wieceniowa filozofia religii: Newton i Locke
265
Sabina Kruszyñska, Écrasez l’infâme: filozofia religii Woltera i les philosophes
289
Anna Tomaszewska, Bóg Spinozy w pismach przedkrytycznych Kanta
305
Bert van Roermund, Religia obywatelska jako podstawa demokracji u Rousseau
330
Bogdan Szlachta, Rafa³ Olszowski, Filozofia religii Edmunda Burke’a a O¶wiecenie
352
Czê¶æ III Kosmopolityzm, etyka i polityka
Steven Nadler, O ¿yciu innych ludzi i ¿yczliwo¶ci jako racjonalnej cnocie wed³ug
Spinozy 373
Przemys³aw Gut, O¶wiecenie i radykalizm filozofii Spinozy
396
Barbara A. Markiewicz, Radykalizm Adama Smitha, czyli o software’owej
wersji O¶wiecenia 413
Marek Drwiêga, Z³o w epoce rozumu. Wolter i Kant 429
Jens Timmermann, Kant – konserwatysta czy radyka³? 443
Kenneth Westphal, O¶wiecenie, rozum i uniwersalizm: intuicje krytyczne Kanta
456
Maciej Chmieliñski, Kosmopolityczny realizm o¶wieceniowej koncepcji Immanuela Kanta
485
Summary
The Philosophy of the Enlightenment: Radicalism – Religion – Cosmopolitanism
517
Nota o autorach 522
Bibliografia 523
Indeks 545
560 stron, Format: 15.5x23.5cm, oprawa miêkka