WOJNA A KULTURA NOWOŻYTNA REWOLUCJA MILITARNA W EUROPIE ZACHODNIEJ I ROSJI OLZACKA E. Księgarnia

Wojna a kultura

Nowożytna rewolucja militarna w Europie Zachodniej i Rosji

Czy wojna jest zakodowana w naszych memach, naszej kulturze?

Jaką rolę w prowadzeniu działań wojennych odgrywają idee, wartości i przekonania, podzielane zarówno przez wojskowych i politycznych liderów, jak i przez rzesze walczących na wojnach mężczyzn?

Autorka książki próbuje odpowiedzieć na te pytania, kreśląc teoretyczną perspektywę analizy związków pomiędzy sposobami prowadzenia wojen a podzielanymi w społeczności treściami kulturowymi.

Książka opisuje transformację wojny, jaka zaszła pomiędzy szesnastym a osiemnastym wiekiem w krajach Europy Zachodniej oraz w Rosji. Zmiany związane z racjonalizacją i standaryzacją przemocy oraz rozszerzaniem się zakresu i znaczenia władzy dyscyplinarnej, towarzyszące wyłanianiu się nowoczesności, nie mogły pozostać bez wpływu na ludzi wywołujących wojny, wiodących tysiące mężczyzn na pola bitew, a w końcu — na samych walczących, narażających swe życie w kolejnych walkach. Nieodłączną towarzyszką zmian militarnych - jak pokazuje autorka - była przemiana wizji dotyczącej natury wojny i jej prowadzenia, tak samo jak wprowadzanie nowych środków destrukcji szło w parze ze zmianą przekonań dotyczących użycia przemocy. Głównym celem podjętych w książce rozważań było zwrócenie uwagi na fakt, że metody wojowania nie tylko zależą od dostępnej technologii, od interesów i organizacji elit politycznych, ale są także odzwierciedleniem kultury, rozumianej jako sposób życia charakterystyczny dla danej społeczności.

Elżbieta Olzacka - doktor nauk społecznych, absolwentka socjologii i rosjoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Interesuje ją zarówno teoria wojny w wymiarach socjologicznym, antropologicznym oraz kulturoznawczym, jak i konkretne - historyczne i współczesne - przypadki wojen. Szczególnie bliska jest jej tematyka Rosji oraz postradzieckiego obszaru Azji Centralnej. Obecnie pracuje w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji na Wydziale Filozoficznym UJ i realizuje finansowany przez Narodowe Centrum Nauki projekt badawczy w Republice Tadżykistanu.

Wprowadzenie        7

1.     Kulturowy zwrot w badaniu wojen         23
1.1.     Perspektywa socjologiczna         24
1.2.     Perspektywa historyczna          27
1.3.     Perspektywa antropologiczna         29
1.4.     Perspektywa wojskowo-strategiczna         31
1.5.     Pojęcie kultury w badaniu wojny         34
1.6.     Wojna jako zjawisko społeczno-kulturowe         38

2.     Kultura a sposoby prowadzenia wojen         41
2.1.     Technologia, struktura społeczno-ekonomiczna i przekonania a sposoby prowadzenia wojen         41
2.2.     Kultura wojenna jako sposób życia          47
2.3.     Kultura wojenna jako drogowskaz          52
2.3.1. Ideały społeczne        52
2.3.2. Idealne modele postaw        53
2.3.3. Wzorce postępowania        55
2.4.     Kultura wojenna jako rama i wynik gry interesów         57

3.     Miejsce czynników kulturowych w koncepcjach rewolucji militarnej        65
3.1.    Model rewolucji militarnej w refleksji historycznej i teoriach wojskowo-strategicznych        65
3.2.     Rewolucja – różne wizje zmiany         67
3.3.     Czynniki kształtujące rewolucje militarne         70
3.3.1. Rola technologii i zmian w sferze wojskowości          71
3.3.2. Rola struktur społeczno-ekonomicznych          73
3.3.3. Rola czynników kulturowych         77
3.4.     Rewolucja militarna jako zmiana sposobów prowadzenia wojen          80
3.5.    Rewolucja czy rewolucje militarne? Nowożytna rewolucja militarna na tle historii wojen        83

4.     Nowożytna rewolucja militarna w Europie Zachodniej         91
4.1.    Tło przemian – nowoczesne państwo, kapitalizm i zmierzch feudalnego społeczeństwa        93
4.2.    Przemiany kultury wojennej w procesie nowożytnej rewolucji militarnej        96
4.2.1. Racjonalizacja przemocy        97
4.2.2. Rozszerzanie się zakresu i znaczenia władzy dyscyplinarnej         109
4.2.3. Standaryzacja przemocy         116
4.3.    Przemiany kultury wojennej a interesy grup biorących udział w wojnie. Wartości arystokratyczne a wartości profesjonalne         123
4.4.    Rewolucyjna pasja czy wystandaryzowana dyscyplina? Rewolucja francuska (1789) jako próba wykształcenia społecznego kompromisu         131

5.     Nowożytna rewolucja militarna w Rosji         137
5.1.    Obecność i rola zachodnich idei, wartości i praktyk w procesie nowożytnej rewolucji militarnej w Rosji         139
5.2. Kulturowa charakterystyka rosyjskiego społeczeństwa         145
5.2.1. Model władzy i rządzenia        146
5.2.2. Stosunek do własności prywatnej, handlu i pracy         151
5.2.3. Stosunki między ludźmi – umowa czy przemoc?         156
5.2.4. Wartości prawosławne a „formacja rosyjskiej duszy”         161
5.3.    Rola czynników kulturowych w nowożytnej rewolucji militarnej w Rosji         168
5.3.1. Tradycyjne metody rosyjskiej modernizacji i opór kulturowy         168
5.3.2. Mentalność patrymonialna a procesy racjonalizacji         174
5.3.3. Tradycyjne wartości a rosyjski model zwycięstwa         182

Podsumowanie, kontynuacje, wnioski        191

Bibliografia        211

240 stron, Format: 15.5x23.5cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.