Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym
Rozprawa jest pierwszym od 1957 r. monograficznym opracowaniem zawierającym
kompleksową analizę problematyki zasady dyspozycyjności (rozporządzalności). Zawarte
w niej rozważania - odnosząc się do dyspozycyjno-kontradyktoryjnego modelu procesu
cywilnego – stanowią punkt wyjścia do zrozumienia rządzących nim mechanizmów.
Po omówieniu relacji pomiędzy prawem cywilnym materialnym, a prawem cywilnym
procesowym i przedstawieniu rysu historycznego, postawione zostało pytanie o celowość
sformułowania całkowicie nowej definicji pojęcia zasady dyspozycyjności. Próbę
rozstrzygnięcia powyższej kwestii poprzedzono analizą zagadnienia miejsca zasady
dyspozycyjności w systemie zasad procesowych (a przede wszystkim jej relacji do zasady
kontradyktoryjności). W dalszej kolejności przedstawiono przejawy zasady
rozporządzalności na gruncie reprezentatywnych zagranicznych systemów prawa procesowego
oraz wskazano jej ograniczenia.
W ostatniej części opracowania scharakteryzowano najważniejsze instytucje procesowe,
wyrażające tę zasadę w polskim procesie cywilnym (zarówno w jej aspekcie materialnym,
jak i formalnym) – a w szczególności: wniesienie i cofnięcie pozwu (powództwa),
podmiotową i przedmiotową zmianę powództwa, uznanie powództwa, zrzeczenie się
roszczenia, zawarcie ugody w toku sprawy oraz wniesienie, cofnięcie i zrzeczenie się
środka zaskarżenia, Ze względu na osadzenie analizowanej problematyki w realiach
polskiego wymiaru sprawiedliwości – poprzez odniesienie się do konkretnych regulacji
prawnych i do orzecznictwa oraz z uwagi na szczegółowe przedstawienie rozwiązań
funkcjonujących w Niemczech, Francji oraz Anglii i Walii – opracowanie ma poza walorami
teoretycznymi również istotne znaczenie praktyczne i zawiera szereg wniosków oraz
postulatów pod adresem ustawodawcy.
Bibliografia
Wstęp
Rozdział I. Materialnoprawne i procesowe uwarunkowania zasady dyspozycyjności
1. Uwagi ogólne
2. Prawo procesowe cywilne a prawo cywilne materialne
3. Pojęcie czynności prawnej i ograniczenia zasady swobody umów
4. Pojęcie i rodzaje czynności procesowych
5. Czynności materialnoprawne a czynności procesowe
6. Materialnoprawne skutki czynności procesowych
7. Przedmiot procesu cywilnego
8. Podsumowanie
Rozdział II. Zasada dyspozycyjności w rozwoju historycznym
1. Uwagi ogólne
2. Zasada dyspozycyjności w okresie od starożytności do XVIII w.
2.1. Zasada dyspozycyjności w prawie rzymskim
2.2. Zasada dyspozycyjności w procesie starogermańskim
2.3. Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym typu feudalnego
3. Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym od końca XVIII w. do początku XX w.
4. Zasada dyspozycyjności na gruncie polskiego Kodeksu postępowania cywilnego z 1930 r.
5. Zasada dyspozycyjności w polskim procesie cywilnym w okresie po
II wojnie światowej (przed wejściem w życie KPC z 1964 r.)
6. Zasada dyspozycyjności na gruncie polskiego Kodeksu postępowania cywilnego z 1964 r.
(w okresie do 1989 r.)
7. Kształtowanie się zasady dyspozycyjności w polskim procesie cywilnym po zmianach
ustrojowych w 1989 r.
8. Podsumowanie
Rozdział III. Pojęcie zasady dyspozycyjności w procesie cywilnym
1. Uwagi ogólne
2. Definicja pojęcia zasady prawa
3. Pojęcie podstawowych (naczelnych) zasad postępowania cywilnego
4. Miejsce zasady dyspozycyjności w systemie zasad procesowych
4.1. Uwagi ogólne. Zasada dyspozycyjności a cel i istota procesu cywilnego
4.2. Relacja pomiędzy zasadą dyspozycyjności a zasadą kontradyktoryjności
4.2.1. Zasada dyspozycyjności i zasada kontradyktoryjności jako przejawy autonomii woli
stron w procesie
4.2.2. Pojęcie zasady dyspozycyjności sensu largo
4.2.3. Pojęcie zasady dyspozycyjności sensu stricto
4.2.4. Pojęcie zasady kontradyktoryjności
4.2.5. Zasada dyspozycyjności i kontradyktoryjności a zasada inicjatywy stron
4.2.6. Zasada dyspozycyjności i kontradyktoryjności a forma kontradyktoryjna
4.2.7. Delimitacyjne ujęcie zasady dyspozycyjności w ramach modelu
dyspozycyjno-kontradyktoryjnego
4.3. Zasada dyspozycyjności a zasada równouprawnienia stron
4.4. Zasada dyspozycyjności a zasada kierownictwa sędziowskiego
4.5. Zasada dyspozycyjności a zasada formalizmu procesowego
5. Podsumowanie
Rozdział IV. Zasada dyspozycyjności w wybranych państwach europejskich -
analiza prawnoporównawcza
1. Uwagi wstępne
2. Zasada dyspozycyjności w niemieckim procesie cywilnym
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Treść i przejawy zasady dyspozycyjności
2.3. Ograniczenia zasady dyspozycyjności
3. Zasada dyspozycyjności we francuskim procesie cywilnym
3.1. Uwagi ogólne
3.2. Treść i przejawy zasady dyspozycyjności
3.3. Ograniczenia zasady dyspozycyjności
4. Zasada dyspozycyjności w angielskim procesie cywilnym
4.1. Uwagi ogólne
4.2. Treść i przejawy zasady dyspozycyjności
4.3. Ograniczenia zasady dyspozycyjności
5. Podsumowanie analizy prawnoporównawczej
Rozdział V. Przejawy realizacji zasady dyspozycyjności w polskim procesie
cywilnym oraz ich ograniczenia
1. Wprowadzenie
2. Rozporządzalność materialna
2.1. Rozporządzalność wszczęciem postępowania i jego zakresem
2.1.1. Wszczęcie procesu - uwagi ogólne
2.1.2. Wytoczenie powództwa przez prokuratora
2.1.3. Wstąpienie prokuratora do toczącego się postępowania
2.1.4. Udział organizacji pozarządowych i innych podmiotów, do których znajdują
zastosowanie przepisy o prokuratorze, w procesie cywilnym
2.1.5. Udział w procesie cywilnym podmiotów innych niż materialnie uprawnione jako
ograniczenie zasady dyspozycyjności
2.1.6. Określenie podmiotowych i przedmiotowych granic żądanej ochrony prawnej
2.2. Rozporządzalność przedmiotem procesu przez powoda
2.2.1. Cofnięcie pozwu
2.2.2. Zrzeczenie się roszczenia
2.2.3. Zmiana powództwa
2.3. Rozporządzalność przedmiotem procesu przez pozwanego
2.3.1. Uznanie powództwa
2.3.2. Zarzuty materialnoprawne (merytoryczne) i powództwo wzajemne
2.4. Dwustronna rozporządzalność przedmiotem procesu
2.4.1. Ugoda sądowa (procesowa)
2.4.2. Pozasądowe umowy stron odnoszące się do przedmiotu procesu
3. Rozporządzalność formalna
3.1. Rozporządzalność środkami zaskarżenia
3.1.1. Środki zaskarżenia - zagadnienia ogólne
3.1.2. Wniesienie środka zaskarżenia
3.1.3. Cofnięcie środka zaskarżenia
3.1.4. Zrzeczenie się środka zaskarżenia
3.2. Rozporządzalność innymi środkami procesowymi
4. Sądowa kontrola czynności dyspozycyjnych stron jako ograniczenie zasady
dyspozycyjności
5. Podsumowanie
Zakończenie
Indeks rzeczowy
678 stron, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka
