Dekada ołowiu na ekranie
Polityczny terroryzm lat 70. we włoskim filmie fabularnym
Włochy latach 70. były areną wielu aktów terroru, najczęściej motywowanych
lewacką ideologią. Już wtedy kino stało się portrecistą i komentatorem tych
wydarzeń, niekiedy krytycznie oceniającym reakcje władz.
W prezentowanej książce autorka opisuje i analizuje ten wycinek niedawnej historii
włoskiego filmu.
Oprócz teoretycznych rozważań na temat kina politycznego oraz obszernych omówień
fabuł o „dekadzie ołowiu”, książka zawiera dwa rozdziały analityczne, dotyczące
śmierci anarchisty Giuseppe Pinellego oraz zabójstwa Alda Moro – lidera chadecji i byłego
premiera Włoch.
Autorka widzi kino przede wszystkim w perspektywie historycznej i kulturowej,
pamiętając, że opisywane wydarzenia miały duże znaczenie dla włoskiej tożsamości i
pamięci zbiorowej. Dekada ołowiu jest w związku z tym książką nie tylko o kinie
Włoch, ale i o ich kulturze i historii.
Wstęp 7
Rozdział 1. Film – historia – polityka. Uwagi teoretyczne 11
Film historyczny a film inspirowany faktami 14
Filmy o polityce i filmy polityczne 18
Rozdział 2. Znaczenie anni di piombo dla kultury politycznej Włoch 27
Rozdział 3. Lata 1969–1978: od „gorącej jesieni” do zabójstwa Alda
Moro 37
Portrety rodzinne (Drogi Michele Mario Monicellego, Portret rodzinny we wnętrzu Luchino
Viscontiego) 40
Giallo-politico (Śledztwo w sprawie obywatela poza wszelkim podejrzeniem Elio Petriego,
Szacowni nieboszczycy Francesco Rosiego, Boję się Damiano Damianiego i inne) 44
Komedie, czyli anni di piombo pół żartem, pół serio (Kocham Cię, Berlinguer Giuseppe
Bertolucciego, List otwarty do redakcji dziennika wieczornego Francesco Masselliego,
Szaleństwo małego człowieka Mario Monicellego i inne) 64
Dokumentalny footage w kinie politycznym (Chcemy pułkowników Mario Moni-cellego, Zamach
stanu Luciano Salcego, Dajcie sensację na pierwszą stronę Marco Bellocchia i inne) 69
Alegorie polityczne (Święty Michał miał koguta i Allonsanfan braci Tavianich, Bitwa o
Algier Gilla Pontecorvo, Garść dynamitu Sergio Leone) 81
Rekonstrukcje wydarzeń autentycznych (San Babila, godzina 20 Carlo Lizzaniego) 91
Rozdział 4. „Przypadkowa śmierć anarchisty”. Sprawa Pinellego i jej
fabularyza-cja we włoskich tekstach kultury 93
Trzy wersje śmierci (Przypadkowa śmierć anarchisty Dario Fo, Dokumenty na temat
Pinellego Elio Petriego i Nelo Risiego, 12 grudnia Pier Paolo Pasoliniego) 95
Na małym ekranie (Historia Włoch według Indro Montanellego Enrico Zampiniego, Noc
republiki Sergia Zavoli, Granatowa noc Carla Lucarelli) 99
W kostiumie thrillera (Proces przyspieszony Lucia De Caro, Policja ma związane ręce
Luciana Ercoli) 101
Fabuła aluzyjna (Sacco i Vanzetti Giuliana Montaldo) 102
Rozdział 5. Lata 1979–2012: rozliczenia i wspomnienia 107
Anni di piombo jako tło (Diabeł wcielony Marco Bellocchia, Trzej bracia Francesco
Rosiego) 108
Wykorzystanie materiałów archiwalnych (Radio Alice Guido Chiesy, Nasze naj-lepsze lata
Marco Tulio Giordany, Na pierwszej linii Renato De Marii) 115
Z perspektywy współczesnej (Przymierze z Claudią Franco Berniniego, Idźcie ofiara
spełniona Nanniego Morettiego, Pod wieczór Franceski Archibugi) 125
Amnestia dla eks-terrorystów (Żyjąc w zawieszeniu Marco Tulio Giordany, Pierwszy raz
Mimmo Caloprestiego, Moje pokolenie Wilmy Labate, Ugodzić w serce Gianniego Amelio) 129
Dwa pokolenia (Drogi Tato Dino Risiego, Tragedia śmiesznego człowieka Bernardo
Bertolucciego; Sekrety, Sekrety Giuseppe Bertolucciego) 137
Mocny akord (Próba orkiestry Federico Felliniego) 148
Rozdział 6. Fabularyzacje zabójstwa Alda Moro we włoskim filmie fabularnym
155
Na pierwszym planie (Sprawa Moro Giuseppe Ferrary i Plac pięciu księżyców Renzo
Martinellego) 159
Na dalszym planie (Rok pod znakiem karabinu Johna Frankenheimera, Opowieść kryminalna
Michela Placido, Boski Paola Sorrentino) 165
Z innej perspektywy (Przeklęci, kochałem was Marco Tulio Giordany, Ogro Gilla
Pontecorvo) 169 Dojrzałe spojrzenie z dystansu (Witaj, nocy Marco Bellocchia) 174
Zakończenie 187
Bibliografia 195
Filmografia 203
Indeks filmów 207
Indeks nazwisk 215
220 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka
