Psychologia myślenia spiskowego
Monografia naukowa na temat uwarunkowań, natury i konsekwencji myślenia spiskowego.
Autorka opisuje determinanty i mechanizmy tego zjawiska, zajmuje się m.in. zróżnicowaniem
rodzajów teorii spiskowych, ich mechanizmami poznawczymi i skutkami, uwzględniając
niemal wszystkie badania empiryczne, jakie zrealizowano w tej dziedzinie i prezentując
wyniki własnych badań.
Szuka odpowiedzi na pytanie, czy istnieją osobowościowe predyspozycje do myślenia
spiskowego, a jeżeli tak, to jakie cechy osobowości szczególnie sprzyjają wierze w
teorie spiskowe.
Sporo uwagi poświęca sprawie psychologicznych i społecznych następstw wiary w różne
teorie spiskowe, zarówno biomedyczne – np. o związku szczepień z autyzmem, jak i te
związane z życiem politycznym – np. spiskowa teoria katastrofy smoleńskiej.
Ważna publikacja dla badaczy, studentów i wszystkich osób zainteresowanych
przyczynami i wpływem myślenia spiskowego na współczesną rzeczywistość.
Podziękowania 7
1. Przedmowa 9
2. Teorie spiskowe oraz zjawisko myślenia spiskowego 17
2.1. Charakterystyka definicyjna 17
2.2. Próba klasyfikacji 22
2.2.1. Spiskowe wyjaśnienia zdarzeń 24
2.2.2. Wiara w biomedyczne teorie spiskowe 26
2.2.3. Myślenie spiskowe o grupach 30
2.2.3.1. Antysemityzm spiskowy 31
2.2.3.2. Stereotyp spiskowy 32
2.3. Przekonania spiskowe jako monologiczny systemem 35
2.4. Czy istnieje ogólna orientacja spiskowa? 39
2.5. Funkcje myślenia spiskowego 43
2.6. Konsekwencje myślenia spiskowego 46
3. Mechanizmy psychologiczne związane z myśleniem spiskowym 53
3.1. Efekt wielkiej przyczyny 53
3.2. Deprywacja, zagrożenie bądź utrata kontroli 56
3.3. Poczucie ambiwalencji 58
3.4. Efekt trzeciej osoby 60
3.5. Niestabilność, lęk, poczucie zagrożenia 66
3.6. Projekcja społeczna 79
3.7. Moralność 81
4. Kto wierzy w spiski? Właściwości człowieka predestynujące do myślenia
spiskowego 86
4.1. Autorytaryzm 87
4.1.1. Prawicowy autorytaryzm 88
4.1.2. Dominujący autorytaryzm, czyli dwa w jednym 96
4.2. Potrzeba domknięcia poznawczego 103
4.3. Przesądność i wiara w zjawiska paranormalne 108
4.4. Paranoja 111
4.5. Wymiary osobowości według modelu Wielkiej Piątki 119
4.6. Tożsamość społeczna i osobista 126
4.7. Kolektywny narcyzm a stereotypy spiskowe Żydów i przekonania spiskowe na temat
katastrofy smoleńskiej 131
4.8. Religijność 133
4.9. Uprzedzenia 136
5. Zakończenie 145
Literatura cytowana 148
Indeks osób 168
174 strony, Format: 20.5x14.2, oprawa miękka