Metodyka edukacji polonistycznej
w okresie wczesnoszkolnym
Książka ta zrodziła się z przekonania, że będzie potrzebna studentom pedagogiki
wczesnoszkolnej oraz studiującym edukację wczesnoszkolną lub dokształcającym się w
tym zakresie nauczycielom. Autorka zawarła w niej swoje kilkunastoletnie doświadczenia z
prowadzenia przedmiotu edukacja polonistyczna w systemie kształcenia zintegrowanego na
uczelni i na platformie e-learningowej. Do kształcenia na odległość parę lat temu
przygotowała 10 godzin wykładów, które za zgodą władz uczelni – Wyższej Szkoły
Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie (obecnie im. Janusza Korczaka)
– wykorzystała w tej publikacji. Zostały one wchłonięte przez rozdziały książki,
ale już jako treści mocno rozszerzone, zmienione i zaktualizowane.
W prezentowanym podręczniku pokazano wiedzę opartą zarówno na własnych
doświadczeniach dydaktycznych autorki, jak i na bogatej literaturze przedmiotu. Omówiono
w niej pracę z tekstami literackimi i z dziełami sztuki (muzyki, plastyki) różnymi
metodami: pozawerbalnymi, a także werbalno-czynnościowymi, opartymi częściowo na
analizie strukturalnej, oraz metodami aktywizującymi.
Autorka uważa, że metodyka edukacji wczesnoszkolnej uwzględniająca kształcenie
literackie oparte na stosowaniu metod werbalno-czynnościowych, zadaniowych i metod
aktywizujących znalazła już swoje miejsce w dydaktyce. Nie należy tego
zaprzepaszczać.
W zakresie kształcenia językowego wykorzystuje tradycyjne metodyki, w których kładzie
się nacisk na ćwiczenia służące rozwijaniu sprawności językowej ucznia różnymi
formami zadań.
Autorka ma jednak świadomość, że kształcenie przede wszystkim techniki czytania i
pisania obecnie już nie wystarcza do rozwinięcia indywidualnej, bogatej pod względem
słownictwa i kreatywnej mowy oraz umiejętności poprawnego, ale i twórczego pisania.
Ćwiczenia, które mają utrwalać materiał i kształcić głównie nawyki, mogą
stanowić bazę czynności nauczyciela przede wszystkim na początku nauki dziecka, a z
czasem powinny się stać tylko ćwiczeniami pomocniczymi, służącymi opanowaniu nowego
materiału.
W podręczniku omówiono nowe propozycje rozwijania języka ucznia propagowane przez
pedagogów nowatorów. Zaprezentowano metody pracy w świetle badań i teorii
uwzględniających współczesną wiedzę o uczniu, jego zdolnościach oraz pracy mózgu.
Słowo od autorki 9
Bibliografia 11
Część I. Kształcenie językowe
Rozdział I. Edukacja polonistyczna w systemie kształcenia zintegrowanego
15
1. Podstawy filozoficzne i pedagogiczne edukacji wczesnoszkolnej 15
2. Kompetencje kluczowe 26
3. Zasady integracji 31
Bibliografia 38
Rozdział II. Planowanie pracy dydaktycznej 41
1. Dokumenty programowe związane z prawem oświatowym: podstawa programowa, programy
nauczania, podręczniki 41
2. Dokumenty nauczyciela 52
2.1. Plan metodyczny (konspekt, scenariusz, struktura lekcji) 52
2.2. Plan dydaktyczno-wychowawczy (rozkład materiału, plan wynikowy) 57
3. Cele dydaktyczne 57
Bibliografia 60
Rozdział III. Metodyka nauki czytania i pisania 63
1. Metody wprowadzania głoski i litery 63
1.1. Metody syntetyczne 65
1.2. Metody analityczne 68
2. Etapy wprowadzania głoski i litery 70
2.1. Pisanie nowej litery 71
3. Nauka czytania i pisania dwuznaków: sz, cz, ch, rz, dz, dż 74
4. Formy czytania 76
4.1. Uwagi praktyczne 79
5. Przykłady ćwiczeń 80
Bibliografia 86
Rozdział IV. Ćwiczenia w mówieniu i pisaniu jako przygotowanie do tworzenia
tekstów 89
1. Przygotowanie do pracy z lekturą 89
2. Rodzaje ćwiczeń słownikowych 91
3. Ćwiczenia syntaktyczne – praca nad budową zdania 94
4. Pisma użytkowe: list, zaproszenie, życzenia, telegram, dziennik, pamiętnik 97
4.1. List 97
4.2. Zaproszenie 98
4.3. Życzenia 98
4.4. Telegram 99
4.5. Dziennik, pamiętnik 99
5. Formy podawcze: opowiadanie, opis, sprawozdanie, kronika, streszczenie, opis postaci,
rozprawka 100
5.1. Opowiadanie 100
5.2. Opis 104
5.3. Sprawozdanie i kronika (notatka kronikarska) 105
5.4. Streszczenie 106
5.5. Opis postaci 106
5.6. Rozprawka 107
6. Ćwiczenia w redagowaniu tekstów 107
Bibliografia 110
Rozdział V. Gramatyka a program kształcenia językowego w edukacji klas I–III
113
1. Zagadnienia gramatyczne w edukacji wczesnoszkolnej 113
2. Nowe podejście do gramatyki (kształcenie języka w świetle teorii aktów mowy) 114
3. Kształtowanie pojęcia zdania 116
4. Kształtowanie pojęcia wyrazu 118
5. Ćwiczenia przygotowujące do rozróżniania części mowy 119
5.1. Rzeczownik 119
5.2. Przyimek 120
5.3. Przymiotnik 120
5.4. Stopniowanie przymiotników 122
5.5. Czasownik 123
5.6. Przysłówek 124
5.7. Liczebnik 124
5.8. Równoważnik zdania 125
Bibliografia 126
Rozdział VI. Atrakcyjna ortografia 127
1. Koncepcja nauczania ortografii w klasach I–III 127
2. Treści nauczania 127
3. Zasady nauczania ortografii 129
4. Metody nauczania ortografii 130
5. Formy sprawdzania umiejętności poprawnego pisania 130
6. Pisownia spółgłosek miękkich 132
6.1. Wiedza dla studenta i nauczyciela 132
6.2. Błędy uczniowskie 133
6.3. Jak uczyć pisowni spółgłosek miękkich 133
7. Atrakcyjne ćwiczenia ortograficzne 136
7.1. Eliminatki tekstowe 136
7.2. Zakreślanie wyrazów 136
7.3. Ortograficzny bałwanek 137
7.4. Podsumowanie 138
Bibliografia 138
Część II. Kształcenie literackie
Rozdział I. Współczesne lektury w edukacji wczesnoszkolnej 143
1. Baśń – jej poznawcze i wychowawcze walory 143
2. Tabu w literaturze dla dzieci i nowe lektury 147
3. Metodologie i wynikająca z nich metodyka 154
3.1. Strukturalizm 154
3.2. Hermeneutyka 160
4. Klasyfikacja metod pracy z literaturą 167
Bibliografia 168
Rozdział II. Metodyka pracy z tekstem literackim – model strukturalistyczny
171
1. Praca z poezją metodami werbalno-czynnościowymi/zadaniowymi Charakterystyka metody
171
2. Propozycja pracy metodą werbalną według Wiesławy Żuchowskiej 173
3. Praca z wierszami Juliana Tuwima, Jana Brzechwy, Danuty Wawiłow, Doroty Gellner 176
3.1. Analiza wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa 176
3.2. Praca z innymi wierszami Danuty Wawiłow 189
4. Przykłady zastosowania metod werbalnych w pracy z poezją Anny Kamieńskiej 197
4.1. Metoda ukonkretnienia metafory 198
4.2. Metoda substytucji 199
5. Praca z prozą metodami werbalnymi 201
Bibliografia 206
Rozdział III. Metody pozawerbalne – przekład intersemiotyczny 209
1. Interpretacje wierszy metodą ekspresywnego wykonania utworów 209
2. Ukonkretnianie metafory w zabawie ruchowej 213
Bibliografia 218
Rozdział IV. Metody aktywizujące – model hermeneutyczny 221
1. Klasyfikacja i omówienie metod 221
2. Przykłady zastosowań metod aktywizujących 223
2.1. Typy dyskusji 223
2.2. Techniki dyskusji 224
3. Metody eksponujące: słuchowisko, komiks, film, drama 236
3.1. Słuchowisko radiowe jako forma artystyczna 236
3.2. Komiks i inne formy pracy z wykorzystaniem multimediów 238
3.3. Film 240
3.4. Pokaz połączony z przeżyciem 240
3.5. Drama 240
4. Metody programowane – z użyciem komputera, maszyny dydaktycznej, podręcznika
programowanego 253
5. Metody praktyczne 254
5.1. Podsumowanie 256
6. Przykłady pracy z literaturą dla dzieci metodami aktywizującymi 257
Bibliografia 265
Rozdział V. Ewaluacja 269
1. Ocenianie w edukacji wczesnoszkolnej 269
2. Przykłady metod ewaluacyjnych 273
2.1. Kosz i walizeczka 273
2.2. Rybi szkielet 273
Zakończenie 274
Bibliografia 274
Aneks 277
Natalia Leszkiewicz. Książka obrazkowa dla dzieci – refleksje o jakości treści
obrazka 279
Bibliografia 283
Olga Tuszyńska. Integracja języka polskiego z matematyką metodą dramy 285
Bibliografia 287
Paulina Pająk. Współczesne formy zabawy w edukacji wczesnoszkolnej 289
Bibliografia 294
Monika Szubierajska. Jakie metody aktywizujące najbardziej rozwijają kreatywność
poznawczą dziecka. Zareklamuj kilka z nich, uzasadniając wybór (teatrzyk, słuchowisko,
komiks) 295
Bibliografia 299
300 stron, Format: 23.5x16.0cm, oprawa miękka
- 
- 
-