Zapobieganie masowym naruszeniom praw człowieka
Międzynarodowe instytucje i instrumenty
W latach dziewięćdziesiątych XX wieku świat nie radził sobie z reagowaniem na
masowe naruszenia praw człowieka. Bierna lub nieudolna postawa państw i instytucji
międzynarodowych wobec zbrodni w b. Jugosławii, Rwandzie czy Somalii stanowiły
motywację do zmiany myślenia o istocie ochrony praw człowieka. Wyraził to wprost
sekretarz generalny ONZ Kofi Annan na forum Komisji Praw Człowieka ONZ w 1998 r., mówiąc,
że XXI wiek musi być wiekiem prewencji.
Książka stanowi analizę kompetencji, zdolności i zaangażowania państw i
instytucji międzynarodowych na rzecz zapobiegania masowym naruszeniom praw człowieka.
Przedstawia dostępne instrumenty: wczesne ostrzeganie i dyplomację prewencyjną oraz
środki prawne, gospodarcze i wojskowe, wykorzystywane przez Organizację Narodów
Zjednoczonych, organizacje regionalne, państwa i instytucje pozarządowe. Przykłady
Czeczenii, Rwandy, Wybrzeża Kości Słoniowej i Libii pozwoliły na analizę wysiłków
wspólnoty międzynarodowej w typowych sytuacjach, w których dochodzi do masowych naruszeń
praw człowieka, związanych z dążeniami do samostanowienia, podziałami etnicznymi,
walką o władzę i próbami obalenia dyktatury. Dowiodły one, że choć wspólnota międzynarodowa
istotnie zwiększyła swoje zdolności w zakresie zapobiegania masowym naruszeniom praw
człowieka, to jednak nie stworzyła spójnego i skutecznego systemu prewencji.
Praca podejmuje niezwykle ważne zagadnienia związane z
zapobieganiem masowym naruszeniom praw człowieka, w tym najcięższym, takim jak ludobójstwo.
Jest nie tylko kompetentnym przedstawieniem systemu zapobiegania masowym naruszeniom praw
człowieka, ale również krytyczną oceną skuteczności zaangażowania państw i
organizacji międzynarodowych. Autorka pokazuje jak często prawa człowieka składane są
na ołtarzu Realpolitik. Do silnych stron należy przedstawienie czynników sprzyjających
skuteczności organizacji międzynarodowych i państw w badanym obszarze. Książka
zainteresować może nie tylko specjalistów, lecz także studentów.
z recenzji dr. hab. Lecha M. Nijakowskiego
Książka jest w wielu aspektach nowatorska i podejmuje problemy, wcześniej
niebudzące zainteresowania badaczy. Autorka konsekwentnie buduje narrację
podporządkowaną własnej koncepcji prezentacji tematu. Stawia bardzo istotne pytania. Na
niektóre z nich znajduje odpowiedzi, na inne nie. Praca jest świetnie udokumentowana,
świadcząca o znajomości najnowszych dokumentów i literatury przedmiotu.
z recenzji prof. dr hab. Grażyny Michałowskiej
Agnieszka Bieńczyk-Missala – doktor nauk humanistycznych w zakresie
nauki o polityce, adiunkt w Instytucie Stosunków Międzynarodowych Wydziału Nauk
Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, wicedyrektor ds.
badań naukowych i współpracy z zagranicą (2008–2012), analityk w Polskim Instytucie
Spraw Międzynarodowych (2006–2008). Autorka publikacji z zakresu ochrony praw
człowieka, międzynarodowego prawa humanitarnego i polityki zagranicznej RP, wieloletnia
współautorka Rocznika Strategicznego.
Wykaz skrótów i akronimów
Zagadnienia wstępne
Konceptualizacja pojęć
Założenia i hipotezy badawcze
Techniki i metody badawcze
Stan badań
CZĘŚĆ I PAŃSTWA, MIĘDZYNARODOWE INSTYTUCJE I INSTRUMENTY
ROZDZIAŁ 1
Organizacja Narodów Zjednoczonych jako uniwersalna instytucja zapobiegania
masowym naruszeniom praw człowieka
1.1. Kwestia zapobiegania w uniwersalnych instrumentach praw człowieka ONZ
1.2. Zapobieganie masowym zbrodniom jako fundament odpowiedzialności za ochronę (R2P)
1.3. Kompetencje głównych organów i instytucji ONZ w zakresie zapobiegania masowym
naruszeniom praw człowieka
1.3.1. Kluczowa rola Rady Bezpieczeństwa w zakresie prewencji operacyjnej
1.3.2. Zgromadzenie Ogólne ONZ jako forum debaty o zapobieganiu masowym naruszeniom praw
człowieka
1.3.3. Sekretarz generalny ONZ - spiritus movens
1.3.4. Urząd do spraw Zapobiegania Ludobójstwu i Odpowiedzialności za Ochronę -
instytucjonalizacja prewencji
1.4. Wkład instytucji ochrony praw człowieka ONZ w zapobieganie masowym naruszeniom
1.4.1. Rola Rady Praw Człowieka
1.4.2. Organy traktatowe - ekspercka praca u podstaw
1.4.3. Działania Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka na rzecz
prewencji strukturalnej
ROZDZIAŁ 2
Kompetencje regionalnych instytucji europejskich w zakresie zapobiegania masowym
naruszeniom praw człowieka
2.1. Unia Europejska wobec masowych naruszeń praw człowieka
2.1.1. Ramy prawne
2.1.2. Kompetencje Unii Europejskiej w zakresie zapobiegania
2.2. Prewencja w działaniach Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
2.2.1. Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych - najstarsza europejska instytucja w
służbie prewencji
2.2.2. Mandat Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka a zapobieganie masowym
naruszeniom praw człowieka
2.2.3. Misje OBWE - prewencja w terenie
2.3. Prewencyjne znaczenie Rady Europy
ROZDZIAŁ 3
Problem zapobiegania masowym naruszeniom praw człowieka w instytucjach
pozaeuropejskich
3.1. Prawa człowieka a system bezpieczeństwa Unii Afrykańskiej
3.2. Ewolucja Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej na rzecz ochrony ludności
3.3. Międzynarodowa Konferencja Regionu Wielkich Jezior wobec zapobiegania ludobójstwu
3.4. Zdolności prewencyjne pozostałych ugrupowań subregionalnych w Afryce
3.5. Rola Organizacji Państw Amerykańskich
3.6. Odpowiedzialność za prewencję w instytucjach Azji Południowo- -Wschodniej
3.7. Organizacje Bliskiego Wschodu wobec zapobiegania masowym naruszeniom praw człowieka
ROZDZIAŁ 4
Zapobieganie masowym naruszeniom praw człowieka w polityce zagranicznej państw
4.1. Prawa człowieka, prewencja i suwerenność państw
4.2. Państwa wobec zapobiegania masowym naruszeniom praw człowieka
4.3. Współpraca państw szczególnie zainteresowanych zapobieganiem masowym zbrodniom
ROZDZIAŁ 5
Rola instytucji pozarządowych w zakresie zapobiegania masowym naruszeniom praw
człowieka
5.1. Potencjał organizacji pozarządowych
5.2. Typy i formy zaangażowania organizacji pozarządowych
ROZDZIAŁ 6
Międzynarodowe instrumenty zapobiegania masowym naruszeniom praw człowieka
6.1. Wczesne ostrzeganie
6.2. Instrumenty dyplomatyczne
6.3. Instrumenty gospodarcze
6.4. Instrumenty prawne
6.5. Instrumenty wojskowe
CZĘŚĆ II. STUDIA PRZYPADKÓW
ROZDZIAŁ 7
Czeczenia - próba samostanowienia
7.1. Kontekst: czeczeńskie dążenie do niepodległości oraz I wojna
rosyjsko-czeczeńska
7.2. Zaangażowane instytucje i zastosowane instrumenty
7.3. Rezultaty i ocena
ROZDZIAŁ 8
Rwanda - prewencja po ludobójstwie
8.1. Kontekst: przyczyny i następstwa ludobójstwa w 1994 roku
8.2. Zaangażowane instytucje i zastosowane instrumenty
8.3. Rezultaty i ocena.
ROZDZIAŁ 9
Wybrzeże Kości Słoniowej - wybory w 2010 roku
9.1. Kontekst: walka o władzę
9.2. Zaangażowane instytucje i zastosowane instrumenty
9.3. Rezultaty i ocena
ROZDZIAŁ 10
Konflikt w Libii i interwencja sił międzynarodowych
10.1. Kontekst: załamanie dyktatury i wybuch wojny domowej
10.2. Zaangażowane instytucje i zastosowane instrumenty
10.3. Rezultaty i ocena
Podsumowanie
Bibliografia
Monografie i prace zbiorowe
Artykuły w czasopismach naukowych i pracach zbiorowych
Przemówienia, raporty i inne dokumenty
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
242 strony, Format: 16.0x24.0cm, oprawa miękka
