Koniec rosyjskiej Ameryki
Rozważania o przyczynach sprzedaży Alaski
Rosja carska nigdy dobrowolnie nie oddawała fragmentu swego terytorium. Jedyny
wyjątek stanowi sprzedaż Alaski w 1867 roku – jedna z najciekawszych transakcji
handlowych i politycznych w dziejach. W sto pięćdziesiąt lat po tych intrygujących
wydarzeniach Marek Budzisz przedstawia ich wszechstronną analizę. Ukazuje decyzję Rosji
jako element jej imperialnej polityki – ważne posunięcie w grze, która miała jej
zapewnić korzyści zwłaszcza na Bałkanach i Dalekim Wschodzie. To każe spojrzeć na
ten krok z innej perspektywy, niż zwykło się to czynić, gdy punktem odniesienia są
przede wszystkim stosunki amerykańsko-sowieckie w XX wieku i obecne gospodarcze znaczenie
Alaski.
„Autor umiejętnie polemizuje z niektórymi opiniami
zawartymi w literaturze przedmiotu i przekonująco formułuje własne sądy. Jest rzeczą
pewną, że na tle ubogiej w danym przypadku polskiej historiografii jego praca jest
unikalna i bardzo cenna, ale moim zdaniem mogłaby mieć także zagraniczny rezonans.
Świadczy m.in. o gruntownej znajomości rosyjskich doktryn imperialnych i praktyk
politycznych, co pozwoliło na przedstawienie kwestii sprzedaży Alaski w nowym
oświetleniu i ujęciu”.
- prof. dr hab. Andrzej Szwarc
„Na polskim gruncie naukowym jest to praca de facto pionierska, a już na pewno
najdokładniejsza i najlepsza. Jestem przekonany o jej znaczeniu ponad krajowym,
zwłaszcza, jeśli zostanie przełożona na angielski (lub rosyjski)”.
- dr hab. Maciej Wojtyński
Marek Budzisz – historyk i manager. Obecnie pracuje w prywatnym
biznesie. Wcześniej dziennikarz. Publikował na łamach m.in. „Życia”, „Nowego
Państwa”, „Wprost”, „Życia Gospodarczego”, „Rzeczypospolitej”. Członek
kolegium redakcyjnego „Polityki Polskiej” oraz „Kwartalnika Konserwatywnego”
(1997-2000). W latach 1997-2001 doradca ministra Szefa Kancelarii URM oraz ministra finansów.
Wstęp
1. Futrzana "gorączka złota"
2. Od ekspansji prywatnej do kontrolowanej przez państwo
2.1. Powstanie Kompanii Rosyjsko-Amerykańskiej
2.2. Pojawienie się konkurencji i przyspieszenie działań ekspansjonistycznych
2.3. Powstanie Tlingitów
2.4. Współpraca z bostończykami i dążenie do ich wyparcia
2.5. Morskie wyprawy dookoła świata i zmiana optyki biurokracji petersburskiej
2.6. Rosjanie na Hawajach
2.7. Zmiany w Kompani Rosyjsko-Amerykańskiej - ku dominacji państwa
3. Zatrzymana próba rozszerzenia rosyjskiej ekspansji w Ameryce Północnej
3.1. Rosja próbuje rozwiązać kwestie bałkańskie
3.2. Konspiracja grecka i rosyjska dyplomacja
3.3. Sytuacja Hiszpanii i jej kolonii
3.4. John Quincy Adams i wizja imperium
4. Stabilizacja w imię sojuszu z Wielką Brytanią
4.1. Orientacja brytyjska w rosyjskiej polityce zagranicznej w czasach Mikołaja I
4.2. Ocieplenie relacji rosyjsko-brytyjskich w Ameryce Północnej
4.3. Rosjanie ewakuują Kalifornię
4.4. Amerykański ekspansjonizm - szkoła myślenia
4.5. Wojna krymska i chęć pozyskania Stanów Zjednoczonych
4.6. Sytuacja rosyjskich kolonii amerykańskich w czasie wojny krymskiej
5. Propozycje sprzedaży rosyjskich posiadłości w Ameryce - dojrzewanie
5.1. Program modernizacji rosyjskiej marynarki wojennej po wojnie krymskiej
5.2. Zwolennicy aktywnej polityki zagranicznej Rosji
5.3. Opór Gorczakowa wobec propozycji sprzedaży Alaski
5.4. Wybuch wojny secesyjnej i odłożenie planów sprzedaży Alaski
5.5. Projekt połączenia telegraficznego Rosji z Ameryką i powrót do rozmów o sprzedaży
rosyjskich posiadłości
5.6. Wizyta rosyjskich eskadr w Stanach Zjednoczonych
5.7. Rewizja Kostliwcewa i Gołowina
6. Rok 1866. Międzynarodowe i wewnętrzne konteksty podjęcia decyzji o
sprzedaży Alaski
6.1. Upadek Aleksandra Jana Cuzy i konferencja w Paryżu
6.2. Wojna koalicji prusko-włoskiej z Austrią i zmiana układu sił w Europie
6.3. Powstanie na Krecie i powrót kwestii wschodniej
6.4. Seward i próba normalizacji relacji amerykańsko-brytyjskich
6.5. Sytuacja w Meksyku
7. Sytuacja wewnętrzna w Rosji w 1866 roku i próba konsolidacji obozu władzy
7.1. "Konstytucyjne" projekty wielkiego księcia Konstantego i próba powołania
"partii" konserwatywno-liberalnej
7.2. Spór wokół polityki gospodarczej
7.3. Rosja w Azji Środkowej
7.4. Propozycja wypowiedzenia traktatu paryskiego
8. Transakcja
8.1. Decyzja o sprzedaży
8.2. Negocjacje i zawarcie traktatu
Zakończenie
Bibliografia
Indeks
344 strony, Format: 12.5x19.5cm, oprawa miękka
-