Franco i Stalin
Zwi±zek Sowiecki w polityce Hiszpanii w okresie drugiej wojny ¶wiatowej
Nieczêsto w historii stosunków miêdzynarodowych zdarza³o siê, by za swojego
najwiêkszego wroga dany rz±d uznawa³ pañstwo oddalone odeñ o kilka tysiêcy kilometrów.
Taka sytuacja wyst±pi³a jednak w przypadku Hiszpanii genera³a Francisco Franco, która
w okresie drugiej wojny ¶wiatowej prowadzi³a skrajnie antysowieck± politykê. Moskwa
by³a konsekwentnie traktowana przez Madryt jako niebezpieczeñstwo nie tylko dla jego
niezale¿no¶ci i dla w³adzy obozu narodowego, ale tak¿e dla dalszych losów
europejskiej cywilizacji. Stanowisko to wynika³o zarówno z ideowego antykomunizmu najwa¿niejszych
postaci hiszpañskiej sceny politycznej, jak i z silnego poczucia zagro¿enia ze strony
pañstwa Józefa Stalina oraz inspirowanego przez nie ruchu komunistycznego. Hiszpañski
antykomunizm wyra¼nie utrudnia³ relacje z zachodnimi sojusznikami ZSRR, doprowadzaj±c
do wielu sporów w kontaktach z Wielk± Brytani± czy Stanami Zjednoczonymi i
przyczyniaj±c siê w koñcu do izolacji miêdzynarodowej kraju Franco.
Autor, bior±c pod uwagê te kwestie, podj±³ w prezentowanej ksi±¿ce próbê
udzielenia odpowiedzi na pytanie, jakie motywy kierowa³y genera³em Franco, by problem
sowiecki podnosiæ tak czêsto w relacjach z cz³onkami Wielkiej Koalicji i tym samym
doprowadzaæ do pewnego och³odzenia w stosunkach z Waszyngtonem i Londynem. Czy by³a to
tylko obawa przed ponown± prób± rozszerzenia na Hiszpaniê wp³ywów sowieckich? Czy te¿
Franco w ekspansji komunizmu widzia³ nie tyle zagro¿enie dla w³asnego kraju, ile dla
ca³ej Europy i problem ten traktowa³ nie tylko w kategoriach partykularnych, ale i
powszechnych? Czy nieprzejednany stosunek do Zwi±zku Sowieckiego wynika³ jedynie z
ch³odnej politycznej analizy czy te¿ zawiera³ w sobie pierwiastek irracjonalny,
metafizyczny czy wrêcz religijny?
Bartosz Kaczorowski
- Adiunkt w Katedrze Historii Powszechnej Najnowszej
Uniwersytetu £ódzkiego. Zajmuje siê histori± Pó³wyspu Iberyjskiego oraz dyplomacj±
lat 1939-1945. Laureat stypendium START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz Nagrody
Naukowej Fundacji Uniwersytetu £ódzkiego. Stypendysta Universidad de Granada oraz
Universitat Rovira i Virgili w Tarragonie. Autor ksi±¿ki „Churchill i Franco.
Hiszpania w polityce Wielkiej Brytanii w okresie drugiej wojny ¶wiatowej” (2014).
Publikowa³ m.in. w „Dziejach Najnowszych”, „Glaukopisie”, „Acta Universitatis
Lodzienzis”, „Cuadernos de Historia Contemporánea”.
Wstêp
Rozdzia³ I.
Od wojny domowej do wybuchu drugiej wojny ¶wiatowej
1.1. Zwi±zek Sowiecki i wojna domowa w Hiszpanii
1.2. Hiszpania wobec paktu Ribbentrop–Mo³otow
1.3. Wybuch drugiej wojny ¶wiatowej
1.4. Madryt wobec agresji 17 wrze¶nia
1.5. Hiszpañska propozycja mediacji
1.6. Wnioski
Rozdzia³ II.
Hiszpania wobec Moskwy w okresie funkcjonowania sojuszu niemiecko-sowieckiego
(1939–1941)
2.1. Sytuacja polityczna Europy ¦rodkowo-Wschodniej bezpo¶rednio po
zakoñczeniu kampanii polskiej
2.2. Hiszpania i wojna zimowa
2.3.Business as usual?
2.4. Sowiecka ekspansja w czerwcu 1940 r
2.5. Polityka zagraniczna Madrytu na prze³omie 1940 i 1941 r.
2.6. Wnioski.
Rozdzia³ III.
Hiszpania wobec wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej (do wrze¶nia 1942 r.)
3.1. Narodziny B³êkitnej Dywizji
3.2. Miêdzynarodowe aspekty wys³ania na front B³êkitnej Dywizji
3.3. Motywy wys³ania ochotników na front wschodni
3.4. Beligerancia moral
3.5. Pierwsze w±tpliwo¶ci
3.6. Wywiad przeciwko Sowietom – dzia³alno¶æ Pedro Prata y Soutza
3.7. Upadek Ramóna Serrano Sunera
3.8. Wnioski
Rozdzia³ IV.
Epoka Francisco Gómeza Jordany (wrzesieñ 1942–sierpieñ 1944)
4.1. Hiszpania wobec zmian sytuacji miêdzynarodowej w 1942 r.
4.2. Za³o¿enia teoretyczne Planu D
4.3. Wizyta Myrona Taylora w Madrycie
4.4. Dyskretny antykomunizm Bloque Ibérico
4.5. Realizacja Planu D
4.5.1. Negocjacje z Wielk± Brytani±
4.5.2.Negocjacje z pañstwami neutralnymi
4.5.3. Negocjacje z sojusznikami Niemiec
4.5.4. Negocjacje ze Stolic± Apostolsk±
4.5.5. Negocjacje z Trzeci± Rzesz±
4.6. Wycofanie z frontu B³êkitnej Dywizji
4.7. Od Teheranu do Normandii
4.8. Wnioski
Rozdzia³ V.
Hiszpania wobec sowieckich zwyciêstw w II po³owie 1944 r.
5.1. Memorandum Luisa Carrero Blanco
5.2. Sowiecka ofensywa na Ba³kanach
5.3. List Franco do Churchilla
5.4. Odpowied¼ Londynu
5.5. Wnioski
Rozdzia³ VI.
Siempre enemigas – Madryt versus Moskwa w ostatnich miesi±cach wojny –
kontynuacja wzajemnej wrogo¶ci
6.1. Ja³ta w oczach Madrytu
6.2. Zwi±zek Sowiecki wobec opozycji antyfrankistowskiej
6.3. Konferencja w San Francisco
6.4. Polityka zagraniczna Hiszpanii w ostatnich tygodniach wojny
6.5. Konferencja w Poczdamie
6.6. Wnioski
Zakoñczenie
Bibliografia
Franco and Stalin. The Soviet Union in Spain’s policy during World War II. Summary
Indeks
300 stron, Format: 16.9x24.0, oprawa miêkka