SPORY O SAMORZĄD TERYTORIALNY W POLSKIEJ MYŚLI POLITYCZNEJ PO 1989 ROKU RADOMSKI G. Księgarnia

Spory o samorząd terytorialny w polskiej myśli politycznej po 1989 roku

Uchwalona 8 marca 1990 roku ustawa o samorządzie terytorialnym odtwarzała samorząd na poziomie gminy. Od tego momentu stał się on istotnym elementem ładu ustrojowego, zgodnym zresztą z polską tradycją. W 1995 roku Adam Bień, ostatni z żyjących sądzonych w procesie szesnastu, mówił, że „nadzieja Polski leży w samorządzie”. Powszechnie też akceptowano pogląd, iż odrodzenie samorządu to „najistotniejsze osiągnięcie ustrojowe solidarnościowej rewolucji 1989 roku”. Paradoksalnie być może owa naturalność i powszechna akceptacja spowodowały, że samorząd nie stał się przedmiotem ożywionych debat i sporów. Kwestia ta wywoływała w dyskursie publicznym o wiele mniej emocji niż dekomunizacja, aborcja, lustracja, czy nawet pozycja głowy państwa lub ordynacja wyborcza. Ocenę sformułowaną po wyborach parlamentarnych z 1991 roku można uogólnić: „Idee samorządowe, dobre jako oręż do walki z pozostałościami etatystycznego komunizmu, okazały się, zwłaszcza dla partii solidarnościowych, mało chwytliwe w walce o pozyskanie głosów wyborczych”. […] Nie oznacza to jednak braku zainteresowania samorządem – jego strukturą, kompetencjami, rolą liderów. W uzasadnieniach i debatach niknął często jednak wątek obywatelski na rzecz zagadnień praktycznych, np. liczby szczebli czy miast, które miały uzyskać status województwa czy powiatu. […] Recepcja idei komunitarystycznych spowodowała, iż punktem odniesienia dla wielu ocen i wypowiedzi stawała się responsywność rozumiana jako reagowanie na potrzeby mieszkańców w tym potrzebę uczestnictwa. Idea Samorządnej Rzeczypospolitej nie zniknęła z dyskursu, ale stała się punktem odniesienia dla środowisk spoza głównego nurtu polskiej myśli politycznej. Dylematów związanych z samorządnością było o wiele więcej, zwłaszcza że samorząd mając samodzielność, może realizować cele różnymi drogami. Preferencje danej wspólnoty, obok lepszego dostosowania do lokalnych uwarunkowań, mają decydować o sposobie wykonywania zadań publicznych. Ustawy będące drogowskazem postępowania wynikają z preferowanych wartości, których realizacji mają służyć. Przy ich uchwalania pojawia się dylemat dotyczący samorządu, który da się sformułować następująco: efektywny czy responsywny. Oczywiście linia sporu przebiegała nie tylko między zwolennikami sukcesu ekonomicznego powiązanego z możliwościami zaspokajania egoizmów jako jedynego kryterium oceny po zwolenników radykalnej wspólnotowości.

Ze wstępu

Wykaz skrótów / 7
Wstęp / 9

Rozdział I. Z dziejów polskiej myśli samorządowej / 25

Rozdział II. Aksjologiczne determinanty odrodzenia i rozwoju samorządności / 63
2.1. Samorząd drogą do demokracji / 65
2.2. Aksjologiczny wymiar samorządu terytorialnego / 81

Rozdział III. Miejsce samorządu w refleksji ustrojowej / 124
3.1. W wizji zwolenników państwa pomocniczego / 127
3.2. W kręgu zwolenników państwa obywatelskiego / 145
3.3. W kręgu zwolenników równowagi relacji państwo-samorząd / 158
3.4. W ocenie ruchów alterglobalistycznych / 164
3.5. W optyce ugrupowań antydemokratycznych / 168
3.6. Senat jako izba samorządowa / 175

Rozdział IV. Spory o strukturę i zadania samorządu / 198
4.1. Zadania i finanse samorządu / 198
4.2. Problem regionalizacji i autonomii / 210
4.3. Spory o kształt samorządu ponadgminnego / 237
4.4. Jednostki pomocnicze / 251
4.5. Ordynacje wyborcze / 256

Rozdział V. Bariery implementacji oraz próby ich przezwyciężania / 265
5.1. Upartyjnienie samorządu / 265
5.2. Oligarchizacja i inne dysfunkcje / 303
5.3. „Przywrócić zaangażowanie” – koncepcje nowych praktyk obywatelskich i partycypacyjnych / 311

Zakończenie / 350
Bibliografia / 361
Indeks osobowy / 383
Summary / 397

400 stron, Format: 15.8x22.2, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.