Kształtowanie się zachowań komunikacyjnych u dzieci z uszkodzeniami i/lub
dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego
Autorka podjęła problem kształtowania się komunikacji, w tym językowej, u dzieci
z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
Zasadniczym celem było scharakteryzowanie procesu kształtowania się komunikacji, a
przede wszystkim systemowych zachowań językowych u dzieci w warunkach, jakie stwarza
nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu. Autorka starała się, aby zastosowane w badaniu próby
eksperymentalne ukazywały – we wzajemnym powiązaniu – funkcjonowanie poszczególnych
podsystemów języka. Dlatego też sprawdzała struktury językowe o różnym stopniu
organizacji: wypowiedzi, zdania, wyrazy, a także pojedyncze dźwięki mowy – głoski.
Zebrany materiał językowy został szczegółowo pokazany w tabelach (wraz z
przykładami wypowiedzi dzieci zapisany fonetycznie za pomocą preferowanej wciąż w
logopedii transkrypcji słowiańskiej), następnie przeanalizowany ilościowo i
jakościowo. To cenna część omawianej publikacji, uczy niedoświadczonych logopedów,
jak można i należy, interpretować różne zjawiska językowe rejestrowane w
wypowiedziach badanych osób.
Wstęp 9
ROZDZIAŁ 1. Zaburzenia mowy i języka wywołane uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami
ośrodkowego układu nerwowego 11
1.1. Terminologia 11
1.2. Etiologia i patomechanizm zaburzeń . 23
1.3. Funkcjonowanie intelektualne 30
1.4. Lateralizacja . 33
1.5. Funkcjonowanie emocjonalne . 33
1.6. Zaburzenia towarzyszące 34
ROZDZIAŁ 2. Założenia badawcze, organizacja i metody badań własnych
35
2.1. Określenie celów badawczych 35
2.2. Organizacja i metody badań specjalistycznych: medycznych i psychologicznego 36
2.3. Organizacja i metody badań własnych – logopedycznych . 37
ROZDZIAŁ 3. Opis grup dzieci uczestniczących w badaniach . 43
3.1. Charakterystyka ogólna . 43
3.2. Charakterystyka szczegółowa 44
3.2.1. Informacje z wywiadu przeprowadzonego z rodzicami dziecka 44
3.2.1.1. Dzieci bez zaburzeń mowy. 44
3.2.1.2. Dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi . 45
ROZDZIAŁ 4. Diagnoza medyczna i psychologiczna 49
4.1. Wyniki badań medycznych: audiologicznego, foniatrycznego, neurologicznego, CT, EEG,
genetycznego i psychologicznego . 49
4.2. Podsumowanie i analiza wyników otrzymanych w badaniach specjalistycznych: medycznych
i w badaniu psychologicznym . 57
ROZDZIAŁ 5. Wstępna diagnoza logopedyczna 63
5.1. Analiza danych pochodzących z wywiadu, wstępnej oceny stanu dziecka, jego
komunikacji przedjęzykowej i językowej oraz badań specjalistycznych . 63
5.2. Sformułowanie wstępnej diagnozy dla każdego dziecka 64
5.2.1. TG. . 65
5.2.2. MG. 66
5.2.3. MB. 66
5.2.4. MM. . 67
5.2.5. AK. . 68
5.2.6. ŁŁ. . 68
5.2.7. JP. . 69
5.2.8. DŚ. . 69
5.2.9. DSi. 70
5.2.10. KF. 71
5.2.11. MBo. 71
5.2.12. WP. . 72
5.2.13. AS. . 73
5.2.14. PS. 73
5.3. Sformułowanie badawczych zadań logopedycznych . 74
BADANIA LOGOPEDYCZNE WŁASNE
ROZDZIAŁ 6. Próby sprawdzające funkcjonowanie struktur językowych
77
6.1. Wykaz stosowanych znaków 77
6.2. Próba sprawdzająca umiejętność tworzenia wypowiedzi narracyjnej . 78
6.2.1. Sposób przeprowadzenia próby . 81
6.2.2. Analiza opisu obrazka sytuacyjnego . 83
6.2.3. Analiza opowiadania historyjki obrazkowej . 90
6.2.4. Podsumowanie 103
6.3. Próby sprawdzające rozumienie znaczeń wyrazów należących do różnych kategorii
znaczeniowo-gramatycznych oraz umiejętność ich wypowiadania . 105
6.3.1. Próba sprawdzająca rozumienie znaczeń rzeczowników oraz samodzielne ich
wypowiadanie . 106
6.3.1.1. Sposób przeprowadzenia próby 107
6.3.1.2. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci bez zaburzeń mowy 107
6.3.1.3. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi
. 110
6.3.1.4. Podsumowanie . 124
6.3.2. Próba sprawdzająca rozumienie znaczeń czasowników oraz samodzielne ich
wypowiadanie . 127
6.3.2.1. Sposób przeprowadzenia próby 128
6.3.2.2. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci bez zaburzeń mowy 129
6.3.2.3. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi
. 133
6.3.2.4. Podsumowanie . 148
6.3.3. Próba sprawdzająca rozumienie znaczeń przymiotników i samodzielne ich
wypowiadanie . 152
6.3.3.1. Sposób przeprowadzenia próby 153
6.3.3.2. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci bez zaburzeń mowy 153
6.3.3.3. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi
. 156
6.3.3.4. Podsumowanie . 164
6.3.4. Podsumowanie prób sprawdzających rozumienie znaczeń i wypowiadanie rzeczowników,
czasowników i przymiotników 166
6.3.5. Realizacja wyrazów – sprawdzanych rzeczowników, czasowników i przymiotników
– przez każde dziecko z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi 170
6.3.6. Realizacja struktury sylabowej wyrazów 174
6.3.7. Realizacja dźwięków w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi
w próbach sprawdzających samodzielne wypowiadanie rzeczowników, czasowników i
przymiotników 175
6.3.7.1. Realizacja dźwięków w wyrazach w kontekstach samogłoskowych przez każde
dziecko
z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi . 180
6.3.7.2. Analiza realizacji dźwięków. Podsumowanie 188
ROZDZIAŁ 7. Próby sprawdzające organiczne uwarunkowania kształtowania się
mowy . 189
7.1. Próba sprawdzenia sprawności aparatu artykulacyjnego 189
7.1.1. Prezentacja próby i sposobu jej przeprowadzenia 189
7.1.2. Analiza próby sprawdzenia sprawności aparatu artykulacyjnego . 191
7.2. Próba sprawdzenia słuchu fonematycznego. 192
7.2.1. Prezentacja próby i sposobu jej przeprowadzenia 192
7.2.2. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci bez zaburzeń mowy 194
7.2.3. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi
196
7.2.3.1. Analiza nieprawidłowych reakcji w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub
dysfunkcjami OUN 200
7.2.3.2. Analiza reakcji każdego dziecka z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi
201
7.3. Próba sprawdzenia kinestezji artykulacyjnej . 209
7.3.1. Prezentacja próby i sposobu jej przeprowadzenia 210
7.3.2. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci bez zaburzeń 211
7.3.3. Analiza wyników otrzymanych w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi
212
7.3.3.1. Analiza nieprawidłowych reakcji w grupie dzieci z uszkodzeniami i/lub
dysfunkcjami mózgowymi . 215
7.3.3.2. Analiza reakcji każdego dziecka z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami mózgowymi .
218
ROZDZIAŁ 8. Podsumowanie wyników badań 233
8.1. Weryfikacja wstępnej diagnozy logopedycznej na podstawie analizy uzyskanych wyników
badań 233
8.1.1. TG. 242
8.1.2. MG. . 243
8.1.3. MB. 243
8.1.4. MM. . 244
8.1.5. AK. 244
8.1.6. ŁŁ. . 245
8.1.7. JP. 246
8.1.8. DŚ. . 246
8.1.9. DSi. 247
8.1.10. KF. . 247
8.1.11. MBo. 248
8.1.12. WP. 249
8.1.13. AS. . 250
8.1.14. PS. . 250
8.2. Wnioski 251
8.3. Charakterystyka kształtowania się komunikacji i systemu językowego u dzieci z
uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami OUN . 252
Nota bibliograficzna . 259
Bibliografia . 261
Spis tabel 269
274 strony, Format: 16.8x23.7, oprawa kartonowa foliowana
