SKUTKI BRAKU ZACHOWANIA FORMY SZCZEGÓLNEJ OŚWIADCZENIA WOLI GROCHOWSKI M. Księgarnia

Skutki braku zachowania formy szczególnej oświadczenia woli

Monografia została poświęcona prawnym konsekwencjom braku zachowania formy szczególnej w prawie prywatnym.

Jej punkt wyjścia stanowią trzy klasyczne rygory naruszenia wymogów formalnych: ad solemnitatem, ad probationem i ad eventum, analizowane z perspektywy regulacji prawa polskiego na szerokim tle porównawczym. Problematyka ta jest prezentowana zarówno w odniesieniu do wymogów ustawowych, jak i zastrzeganych przez strony czynności prawnych.

Omawiane w tych ramach zagadnienia zostały skupione wokół problemu proporcjonalności, mającego kluczowe znaczenie dla całej sfery wymogów formalnych. Obowiązek zachowania formy szczególnej – a w konsekwencji, także skutki przypisane jego naruszeniu – zastrzegany jest zawsze w celu realizacji określonych celów w obrocie. W konsekwencji, jego kształt i stosowanie powinny pozostawać adekwatne wobec tych celów, nakładając na strony proporcjonalne wymagania i koszty transakcyjne.

Przedmowa
Wykaz skrótów
Wykaz literatury

Rozdział I. Punkty odniesienia: wymóg formalny i jego funkcje
§ 1. "Forma oświadczenia" - próba definicji
I. Pojęcie formy na tle art. 60 KC
II. "Forma szczególna" i "wymóg formalny"
1. Wymóg formalny - pojęcie i istota
2. Norma sankcjonowana i sankcjonująca w strukturze wymogu formalnego
III. Forma jako reguła konstrukcyjna czynności konwencjonalnej
IV. Przedmiot wymogów formalnych
V. Swoboda formy jako zasada i kontekst interpretacyjny
§ 2. Źródła regulacji wymogów formalnych
I. Przepis prawa
II. Negotium de forma
III. Wymogi formalne jako wynik kompromisu
1. Proporcjonalność - założycielska idea wymogów formalnych
2. Relacja między formą a czynnością prawną. Od formy "konstytutywnej" do "celowej"
§ 3. Funkcje wymogów formalnych
I. Cel i funkcja wymogu formalnego
II. Funkcje wymogów formalnych - próba typizacji
III. Funkcje formy zastrzeżonej wolą stron
IV. Funkcje formy szczególnej a funkcje skutków jej naruszenia
§ 4. Punkty odniesienia - podsumowanie

Rozdział II. Naruszenie wymogu formalnego i jego skutki - zagadnienia modelowe
§ 1. Pojęcie naruszenia wymogu formalnego
§ 2. "Skutek naruszenia wymogu formalnego" i jego proporcjonalność
I. Sankcja a skutek naruszenia wymogu formalnego
II. Sankcja a "rygor" zastrzeżenia formy szczególnej
III. Moderowanie działania sankcji jako instrument proporcjonalizacji
§ 3. Modele regulacji skutków naruszenia wymogów formalnych w europejskiej tradycji prawnej
I. Pola podobieństw i rozbieżności
II. Nieważność jako "sankcja punktowa" - krąg germański
III. Ograniczenia dowodowe i ich zastrzeżenie generalne - krąg romański
IV. Synkretyzm konstrukcyjny - krąg anglosaski
V. Dyspersja systemu - prawo prywatne UE
§ 4. Model skutków naruszenia wymogów formalnych w prawie polskim
I. Hybrydowość systemu
II. Struktura skutków naruszenia wymogów formalnych de lege lata
§ 5. Sposób przypisania formie szczególnej skutków jej naruszenia
I. Forma zastrzeżona w przepisie prawa
1. Rozdział rygorów formy szczególnej jako problem legislacyjny
2. Forma ad solemnitatem
A. Ogólne reguły identyfikacji
B. Rygor nieważności a szczególne wymogi formalne
3. Forma ad probationem
4. Forma ad eventum
II. Forma zastrzeżona wolą stron

Rozdział III. Rygor nieważności
§ 1. Założenia konstrukcyjne na gruncie prawa polskiego
I. Źródła regulacji i terminologia
II. Cele rygoru nieważności
§ 2. Sankcja nieważności wynikająca z rygoru ad solemnitatem
I. Ogólne właściwości funkcjonalne
II. Nieważność częściowa jako skutek naruszenia wymogu formalnego
III. Forma dat esse rei? Rygor nieważności a czynności prawne nieistniejące
§ 3. Rygor ad solemnitatem na gruncie oświadczeń innych niż oświadczenia woli
§ 4. Proporcjonalizacja skutków naruszenia formy ad solemnitatem
I. Źródła braku proporcjonalności rygoru
II. Sposoby przywracania proporcji - istota rozwiązań
§ 5. Spełnienie świadczenia jako zdarzenie sanujące skutki naruszenia wymogu formy ad solemnitatem
I. Przyczyny ochrony sytuacji faktycznych powstałych w wyniku spełnienia świadczenia
II. Sposoby utrwalenia skutków spełnienia świadczenia
III. "Koncepcja substytucji" - fundament relacji pomiędzy
świadczeniem a nieważnością czynności prawnej
1. Substytucja jako figura proporcjonalności sankcji
2. Substytucja funkcji formy szczególnej
3. Ochrona zaufania
§ 6. Konwalidacja umowy darowizny
I. Konstrukcja wymogu formalnego w umowie darowizny
II. Forma jako "oznaka działania na serio"
III. Wymóg formalny a wykonanie darowizny - uwagi modelowe
1. Istota relacji
2. Modele rozwiązań prawnych
3. Rygor ad solemnitatem a wykonanie darowizny - sfery proporcjonalizacji
IV. "Świadczenie" na gruncie art. 890 § 1 zd. 2 KC - rozumienie autonomiczne
1. Problem czynności prawnych o podwójnym skutku
2. Działania konieczne do konwalidacji
§ 7. Nieudany eksperyment? Konwalidacja na podstawie art. 19 PrRzecz
I. Konstrukcja regulacji
II. Ujawnienie treści czynności prawnej w księdze wieczystej a rygor nieważności de lege lata
§ 8. Rygor ad solemnitatem a nadużycie prawa podmiotowego
I. Miejsce nadużycia prawa w koncepcji rygoru nieważności
II. Źródła koncepcji w niemieckim porządku prawnym
III. Prawo polskie - między recepcją a negacją
IV. Podstawy stosowania art. 5 KC na gruncie wymogów formalnych
1. Ogólne założenia
2. Problem "okoliczności trwałych"
3. "Rozsądne granice" w stosowaniu art. 5 KC.
4. Venire contra factum proprium
5. Dolus praeteritus i dolus praesens
6. Zagrożenie możliwości bytowych
V. Konsekwencje zastosowania art. 5 KC do praw podmiotowych wynikających z rygoru ad solemnitatem
§ 9. Rygor ad solemnitatem a roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia
I. Modyfikacja sankcji nieważności na płaszczyźnie roszczeń kondykcyjnych - uwagi modelowe
II. Proporcjonalizacja rygoru ad solemnitatem a "świadczenie słuszne" (art. 411 pkt 2 KC)
1. Podstawy i granice stosowania art. 411 pkt 2 KC
2. Stosowanie art. 411 pkt 2 KC na gruncie umowy poręczenia
§ 10. "Konwalidacja generalna"
I. Koncepcja mechanizmu
II. Proporcjonalizacja działania
III. Problem retroaktywności
§ 11. Łagodzenie skutków naruszenia wymogów formalnych w drodze wykładni
I. "Konwalidacja sądowa"?
II. Argumentacja de minimis
1. Istota i wątpliwości
2. Przykłady zastosowania w praktyce
III. Ustawowa konstrukcja de minimis (art. 949 § 2 KC)
IV. Naruszenie wymogu formalnego a siła wyższa
§ 12. Konwersja
I. Ogólne właściwości konwersji z perspektywy formy ad solemnitatem
II. Przykłady konwersji na gruncie prawa umów
III. "Konwersja" testamentu
IV. Zachowanie formy szczególnej ex post (konwalidacja umowy ustanawiającej zastaw na prawie)
§ 13. Skutki braku zachowania formy zastrzeżonej wolą stron
I. Proporcjonalność nieważności jako skutku naruszenia negotii de forma - istota odmienności
II. Pojęcie naruszenia wymogu formy zastrzeżonej wolą stron
III. Naruszenie negotii de forma a jego rozwiązanie lub zmiana
IV. "Brak dojścia do skutku" czynności prawnej
1. Sposoby interpretacji
2. "Niedojście do skutku" a nieważność
3. Negotium non existens?
V. Proporcjonalność sankcji
1. Cechy negotii de forma sprzyjające proporcjonalności
2. Spełnienie świadczenia - znaczenie i skutki
A. Spełnienie świadczenia jako sposób konwalidacji czynności prawnej
B. Ochrona stabilności nienależnie spełnionego świadczenia
3. Naruszenie negotii de forma a nadużycie prawa
VI. Procesowe skutki naruszenia negotii de forma - odesłanie
§ 14. Naruszenie wymogu formalnego jako źródło szkody
I. Odpowiedzialność odszkodowawcza jako pośredni skutek braku zachowania formy szczególnej
II. Związek przyczynowy - odpowiedzialność w granicach ujemnego interesu umownego
III. Faktyczne przesłanki odpowiedzialności - próba typologii
IV. Brak zachowania formy szczególnej jako naruszenie zobowiązania
1. Odpowiedzialność ex contractu
2. Roszczenie o zachowanie formy

Rozdział IV. Konsekwencje w sferze procesowej - rygor ad probationem
§ 1. Geneza i istota rygoru ad probationem
I. Modele procesowych konsekwencji naruszenia wymogów formalnych
II. Ograniczenia dowodowe a skutki czynności prawnej
III. Uzasadnienie skutków procesowych i jego przemiany
IV. Rygor ad probationem a poznanie prawdy w postępowaniu cywilnym
V. Rygor ad probationem a rygor ad solemnitatem
VI. Forma probat per se ipsa: ochrona dokumentu jako źródła wiedzy
§ 2. Zakres stosowania rygoru dowodowego
§ 3. Ograniczenia dowodowe związane z rygorem ad probationem
I. Okoliczności faktyczne wykazywane wyłącznie za pomocą dokumentu
II. Zakres ograniczeń
1. Dowód z zeznań świadków i z przesłuchania stron
2. Domniemania faktyczne
III. Skutki naruszenia ograniczeń dowodowych w postępowaniu - bezwzględny czy względny charakter rygoru ad probationem?
§ 4. Wyjątki od ograniczeń dowodowych
I. Systematyka instrumentów prawnych
II. Miejsce wyjątków w mechanizmie ograniczeń dowodowych
III. Rygor ad probationem a proporcjonalność skutków naruszenia wymogu formalnego
1. Ograniczenia dowodowe jako zagadnienie proporcji
2. Laboratorium proporcjonalizacji - art. 75 KC i jego konsekwencje
IV. Wyłączenie stosowania przepisów o rygorze dowodowym
1. Czynności prawne między przedsiębiorcami
A. Źródła regulacji
B. Uzasadnienie ułatwień dowodowych w obrocie profesjonalnym
C. Zakres podmiotowy wyłączenia
D. Zakres przedmiotowy wyłączenia
2. Sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
A. Cele wyjątku
B. Uchylenie ograniczeń dowodowych z perspektywy roli procesowej pracownika
V. Wyjątki oparte na dyspozytywności ograniczeń dowodowych
1. Dyspozytywność rygoru ad probationem
2. Zgoda stron
A. Zgoda stron jako czynność procesowa
B. Sposób wyrażenia zgody
C. Dopuszczalność udzielenia zgody poza postępowaniem
3. Żądanie konsumenta w sporze z przedsiębiorcą
A. Funkcje i założenia konstrukcyjne
B. "Konsument" i "przedsiębiorca" na gruncie art. 74 § 2 KC
C. Sposób i chwila zgłoszenia żądania
D. Problem efektywności regulacji
4. Uchylenie ograniczeń dowodowych na żądanie jednej ze stron czynności prawnej
5. Uprawdopodobnienie za pomocą dokumentu
A. Geneza i rozwój konstrukcji
B. "Początek dowodu na piśmie" - między ograniczeniami dowodowymi a zasadą prawdy
C. Przesłanki "uprawdopodobnienia za pomocą dokumentu" de lege lata
D. Pochodzenie dokumentu
E. Uprawdopodobnienie
F. Wykorzystanie "początku dowodu na piśmie" w postępowaniu

Rozdział V. Forma ad eventum
§ 1. Uwagi konstrukcyjne
I. Forma ad eventum na tle triady rygorów formy szczególnej
II. Forma ad eventum jako kategoria klasyfikacyjna
§ 2. Rygor ad eventum - właściwości wspólne
I. Miejsce rygoru ad eventum w systemie prawa - koncepcja unitarna i separująca
II. Wspólny mianownik: proporcjonalność
III. "Określone skutki czynności prawnej"
IV. Model działania opt-in i opt-out
V. Forma ad eventum jako problem badawczy
§ 3. Typy konstrukcyjne rygoru ad eventum - wprowadzenie
§ 4. Forma ad eventum a mechanizm dyspozytywności norm prawnych
I. Ogólne założenia
II. Forma ad eventum a częściowa nieważność czynności prawnej
§ 5. Skuteczność czynności prawnej wobec osób trzecich
I. Forma pisemna z datą pewną jako przejaw idei proporcjonalności
II. Sanowanie skutków braku daty pewnej ex nunc
1. Późniejsze uzyskanie daty pewnej a elastyczność wymogu formalnego
2. Spór o istotę art. 81 § 2 i 3 KC
§ 6. Rygor ad eventum a ograniczenia dowodowe

Rozdział VI. Skutki naruszenia wymogów formalnych jako wyzwanie dla proporcjonalności
§ 1. Wspólna perspektywa
§ 2. Proporcjonalność - "problem założycielski" wymogów formalnych
I. Napięcie między indywidualizmem i powszechnością
II. Skutki naruszenia wymogów formalnych a proporcjonalność celu i środków
1. Proporcjonalność jako właściwość i narzędzie
2. Proporcjonalność jako figura poznawcza
3. Proporcjonalizacja a prawa podstawowe
§ 3. Deficyty proporcjonalności
I. Pola konfliktu
II. Nieproporcjonalność typu konsekwencji
III. Wyczerpanie się funkcji normy sankcjonującej
IV. Niespójność aksjologiczna
§ 4. Przywracanie proporcji - dyskurs ustawodawcy, praktyki i doktryny
I. Modele proporcjonalizacji
II. Proporcjonalizacja a stosownie prawa: judicial governance i jego instrumenty
§ 5. Skutki naruszenia wymogów formalnych a "nowy formalizm"
I. "Renesans formalizmu" ("nowy formalizm") - istota przemian i ich konsekwencje
II. Sankcje "nowego formalizmu" - problem proporcjonalności i skuteczności

Summary
Consequences of non-compliance with formal requirements in private law

Indeks rzeczowy

402 strony, Format: 14.0x22.5cm, oprawa twarda

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.