Reforma dewolucyjna w programach głównych partii politycznych w Walii w latach
1997-2011
Pod koniec ubiegłego stulecia w Wielkiej Brytanii została zapoczątkowana reforma
dewolucyjna, polegająca na gruntownej reorganizacji systemu zarządzania Szkocją, Walią
i Irlandią Północną oraz zdynamizowaniu rozwoju politycznego tych obszarów.
Utworzenie regionalnych zgromadzeń parlamentarnych stanowiło instytucjonalizację, a
tym samym poddanie kontroli władz krajowych, mniej lub bardziej rozwiniętych tendencji
ośrodkowych, będąc równocześnie czynnikiem stymulującym powstanie (walijskiej) i
rozwój (szkockiej, walijskiej i irlandzkiej) tożsamości narodowej w wymiarze
politycznym. Stopniowo rozbudowana samodzielność decyzyjna władz regionalnych stała
się ostatecznie ważnym instrumentem urzeczywistniania aspiracji politycznych
nieangielskich narodów w obrębie organizmu państwowego zdominowanego przez Anglików.
Wielopłaszczyznowa otwartość devolution oraz głębokie zróżnicowane jej formuły w
wymiarze geograficznym stanowiły (i nadal stanowią) najważniejsze cechy, determinujące
specyficzny charakter tego zjawiska na tle procesów decentralizacyjnych zachodzących w
innych państwach, odzwierciedlając tym samym ducha brytyjskiego racjonalizmu i
indywidualizmu. W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje walijski model
dewolucji, którego wdrożenie i kolejne etapy rozwoju opierały się na stosunkowo
najmniej czytelnych przesłankach , stanowiąc nie tyle narzędzia zaspokajania
autentycznych potrzeb i oczekiwań społecznych, lecz raczej argumenty w sporach
prowadzonych przez partie polityczne, zrzeszające zwolenników i przeciwników rozluźnienia
walijskiej zależności politycznej od Anglii. Przedmiotem niniejszego opracowania jest
zaprezentowanie sposobu postrzegania reformy dewolucyjnej oraz oceny znaczenia tego
procesu na obszarze Walii w latach 1997-2011 przez główne ugrupowania funkcjonujące na
regionalnej scenie politycznej, tj. Walijską Partię Pracy, walijską Partię
Konserwatywną, Plaid Cymru oraz Walijskich Liberalnych Demokratów.
Ze Wstępu
Wykaz skrótów 7
Wstęp 9
Rozdział I
Charakterystyka walijskiego modelu dewolucji 21
1. Dewolucja jako formuła decentralizacji regionalnej w Wielkiej Brytanii 21
1) Definicja językowa dewolucji . 21
2) Pojęcie dewolucji w aspekcie politologicznym . 31
3) Specyfika reformy dewolucyjnej w Wielkiej Brytanii na tle procesów autonomizacyjnych w
innych państwach 38
2. Dewolucja walijska w perspektywie historycznej . 48
1) Geneza i mechanizmy integracji instytucjonalno-prawnej Walii oraz asymilacji narodowej
jej mieszkańców wewnątrz państwa angielskiego i brytyjskiego do końca XIX w. 48
2) Formowanie walijskiej tożsamości narodowej w wymiarze politycznym . 56
3) Rozwój reformy dewolucyjnej na obszarze Walii w latach 1999–2015 . 63
3. Klasyfikacja procesów dewolucyjnych w Walii . 86
Rozdział II
Walijski system partyjny 117
1. Geneza systemu partyjnego w Walii 117
1) Okres dominacji torysów i liberałów 117
2) Okres dominacji Partii Pracy 125
3) System polityczny w okresie dewolucji . 133
2. Charakterystyka walijskich partii politycznych . 140
1) Walijska Partia Pracy . 140
2) Walijska Partia Konserwatywna 144
3) Partia Walii 148
4) Walijscy Liberalni Demokraci 153
5) Partia Niepodległości Zjednoczonego Królestwa 159
6) Inne partie i koalicje polityczne . 162
3. Cechy walijskiego systemu partyjnego 186
Rozdział III
Walijskie partie polityczne wobec dewolucji w latach 1997–2011 194
1. Dewolucja w programach politycznych Walijskiej Partii Pracy 194
2. Stosunek Walijskiej Partii Konserwatywnej do reformy dewolucyjnej 219
3. Znaczenie procesów dewolucyjnych w programach politycznych Partii Walii 240
4. Walijscy Liberalni Demokraci wobec dewolucji . 258
Zakończenie . 272
Bibliografia 277
Wykaz tabel 303
302 strony, Format: 16.0x22.5cm, oprawa miękka