Etyczne aspekty do¶wiadczenia czasu
Celem ksi±¿ki jest wyró¿nienie i analiza problemów etycznych wynikaj±cych z
samego czasowego charakteru ludzkiego ¿ycia, tzn. z samego faktu, i¿ ¿ycie ludzkie
toczy siê w czasie.
Problemy tego rodzaju, analizowane w ksi±¿ce, s± nastêpuj±ce: (1) zagadnienia
etyki pamiêci, obejmuj±ce m.in. moralno¶æ/niemoralno¶æ zapominania; relacje miêdzy
zapominaniem i przebaczaniem; wierno¶æ pamiêci; realizm pamiêci; etyczny wymiar
Proustowskiej pamiêci mimowolnej; (2) wpisana w ludzk± kondycjê niepewno¶æ co do
ontologicznego charakteru czasu, tzn. jego zamkniêcia lub otwarcia, i wynikaj±ca z niej
konieczno¶æ dokonania wyboru ¶wiatopogl±dowego miêdzy okre¶lonym ujêciami czasu –
ró¿nymi wariantami czasu kolistego i czasu linearnego; (3) konieczno¶æ wyboru jednego
z modeli temporalnej egzystencji – zorientowanego na tera¼niejszo¶æ, na
przesz³o¶æ, na przysz³o¶æ, lub na okre¶lon± ‘kombinacjê’ tych perspektyw (w
tym kontek¶cie g³ównym w±tkiem jest analiza pojêcia ‘¿ycia w tera¼niejszo¶ci’);
(4) problem krótko¶ci ¿ycia (w tym kontek¶cie omawiane s± argumenty Seneki i innych
my¶licieli przeciwko tezie o krótko¶ci ¿ycia oraz analizowane s± ró¿ne miary
d³ugo¶ci ludzkiego ¿ycia); (5) konieczno¶æ ‘pilnowania’ swojego czasu,
wynikaj±ca z istnienia tzw. chwil ‘kairotycznych’, oraz z faktu, ¿e ka¿dy etap
ludzkiego ¿ycia (m³odo¶æ, dojrza³o¶æ, staro¶æ) ma okre¶lony ‘etos’, którego
naruszenie sprawia, ¿e nasze ¿ycie mo¿e staæ siê ‘nieadekwatne’ wzglêdem czasu;
(6) problem zachowania to¿samo¶ci osobowej w czasie; (7) cierpliwo¶æ i
niecierpliwo¶æ jako alternatywne postawy wobec przysz³o¶ci (w tym kontek¶cie zostaje
podkre¶lone znaczenia zaniedbywanej w literaturze filozoficznej cnoty cierpliwo¶ci).
Wymienione wy¿ej zagadnienia poddane s± dok³adnej analizie filozoficznej, metoda
analityczna zostaje jednak wzbogacona przez przywo³anie osi±gniêæ wspó³czesnej nauki
(w szczególno¶ci psychologii neurokognitywnej i teorii ewolucji) dotycz±cych
problematyki do¶wiadczenia czasu.
Cel ksi±¿ki jest analityczny, niemniej efektem prowadzonych w niej rozwa¿añ jest
tak¿e pewna propozycja normatywna, mianowicie, pewna etyka czasu, stanowi±ca odpowied¼
na wyró¿nione problemy wynikaj±ce z czasowego charakteru egzystencji cz³owieka.
228 stron, Format: 15.5x23.5cm, oprawa miêkka