Płeć zmiany
Zjawisko transformacji w Polsce z perspektywy gender
Wydanie drugie zmienione i poprawione
Publikacja zawiera analizę transformacji w Polsce z perspektywy społecznej zmiany
uwzględniającej wymiar płci.
Składa się na nią prezentacja teoretycznego zaplecza i metodologicznych założeń,
następnie omówienie wybranych wymiarów analizy (takich jak rynek pracy, przestrzeń
publiczna, dyskurs publiczny, polityki płci) na podstawie literatury przedmiotu i badań
autorki, a na koniec opis badań własnych obejmujących wspomniane wymiary analizy
(wyrywkowo) z lat 1989-2015. Autorka bada treści gazet i czasopism (z lat 1989, 2009),
ogłoszeń o pracę (1995-2010), reklam telewizyjnych (1997, 2010) oraz telewizyjnych
kampanii parlamentarnych i prezydenckich kampanii wyborczych (1999, 2000, 2010, 2011,
2015).
Na tle innych prac poświęconych transformacji w Polsce publikację tę wyróżnia
przyjęcie teoretycznej i badawczej perspektywy gender oraz niezwykle szeroki zakres
czasowy i metodologiczny prezentowanych badań, dotyczących także najnowszych wydarzeń,
m.in. kampanii wyborczych z 2015 r. oraz fenomenu nowego ruchu kobiet – Czarnych Protestów,
Strajku Kobiet i Marszy Czarnych Parasolek.
Książka jest kierowana zarówno do badaczy społecznych, jak i specjalistów z
zakresu nauk o polityce oraz do przedstawicielek i przedstawicieli studiów gender.
1. Wstęp 9
1.1. Metodologiczne dylematy badań nad płcią, stereotypami i dyskryminacją 10
1.2. Badacze a stereotypy płci 11
1.3. Struktura pracy 16
2. Płeć zmiany. Transformacja, demokratyzacja i płeć 19
2.1. Płeć demokracji 20
2.2. Podział na sferę prywatną i publiczną 26
2.3. Polityka równości płci czy konserwatywny zwrot? 31
3. Płeć w naukach społecznych 45
3.1. Początki socjologii 45
3.2. Horyzont, mainstream i kanon 47
3.3. Kres patriarchatu, fala równouprawnienia, nowy kontrakt płci i demokratyzacja
intymności 54
3.4. Płeć na mapie globalnego wyzysku – teoria systemu światowego Immanuela
Wallersteina 60
4. Nierówności płci i ich wyjaśnianie 63
5. Stereotypy płci a nierówności 71
5.1. Kobieta tradycyjna 77
5.2. Tradycja czy zmiana? 81
5.3. Stereotyp, autostereotyp a tożsamość 85
5.4. Tożsamość zbiorowa polskich kobiet 88
5.5. Tożsamość indywidualna a zbiorowa 91
6. Socjalizacja do nierówności 93
6.1. Rodzinna reprodukcja nierówności 93
6.2. Podwójny standard w socjalizacji i edukacji. Kobiecość i męskość w
podręcznikach szkolnych 103
6.3. Rola mass mediów w kreowaniu i upowszechnianiu stereotypowych wizji męskości i
kobiecości 111
6.4. Monsteryzacja kobiet w świetle wyników analizy zawartości prasy 2005–2012 114
7. Miejsce dla kobiet: obrazy i przestrzenie transformacji 131
7.1. Media feministyczne – alternatywa dla mainstreamu 132
7.2. Kobiece przestrzenie – próba analizy proksemicznej 137
7.3. Walka o miejsce w przestrzeni publicznej – od sztuki krytycznej do miejskiej
partyzantki 146
7.4. Przestrzeń publiczna – przestrzeń politycznych manifestacji 156
8. Płeć, seksualność i polityka 159
8.1. Upolitycznienie prywatnego – aborcja, antykoncepcja, związki partnerskie i
zapłodnienie in vitro 160
8.2. Wartości chrześcijańskie, presja Kościoła katolickiego czy patriarchalny
backlash? 162
8.3. Historia aborcji w polskim prawie 166
8.4. Dyskurs wokół aborcji 171
8.5. Funkcjonowanie ustawy 172
9. Kobiety, praca i nierówności ekonomiczne w procesie transformacji 177
9.1. „Wypychanie” kobiet ze sfery pracy 178
9.2. Feminizacja biedy 186
10. Przemoc wobec kobiet i przemoc domowa 201
10.1. Kobiety doświadczające przemocy (2005) 202
10.2. Prawne instytucje a przemoc wobec kobiet (2017) 210
11. Polityczność ruchów kobiecych 217
11.1. Zakaz aborcji – hipotetyczny zwornik hipotetycznego ruchu kobiecego 220
11.2. Społeczny ruch matek 221
11.3. Kongresy Kobiet 224
11.4. Czarne Protesty, Strajk Kobiet i Dziewuchy Dziewuchom 226
11.5. Aktywność społeczna i polityczna kobiet mieszkających na wsi 230
12. Medialne obrazy kobiet i mężczyzn 241
12.1. Płeć w dyskursie publicznym i politycznym. Analiza porównawcza prasy codziennej i
mediów feministycznych z lat 1989–2009 246
12.2. Analiza zawartości „Gazety Wyborczej” 1 lipca – 31 grudnia
1989 roku 248
12.3. Analiza zawartości mediów kobiecych w latach 1989–2009 na przykładzie „Kroniki
Kobiet” i portalu Feminoteka 262
12.4. Porównanie ilościowej i jakościowej analizy treści „Gazety Wyborczej”, „Kroniki
Kobiet” i portalu Feminoteka 274
12.5. Analiza treści podsumowania tygodnika „Polityka”: Ludzie roku 277
12.6. Kobiety, mężczyźni i praca – analiza zawartości prasowych ofert pracy 281
12.7. Płeć w kampaniach wyborczych 301
12.8. Kobiety i mężczyźni w reklamie telewizyjnej 343
12.9. Podsumowanie analiz treści 347
13. Płeć transformacji. Próba podsumowania 351
Bibliografia 355
Summary 375
Aneks 1. Kwestionariusz ankiety w badaniu przemocy przeprowadzonym dla Centrum Praw
Kobiet, 2005 379
Aneks 2. Kobiety na pierwszych stronach „Gazety Wyborczej” i portalu Feminoteka 383
Spis rysunków 411
Spis tabel 413
Nota o Autorce 415
416 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka
- 
-